İlan Edilişinden Günümüze Değişen Algı ve Söylemi ile “Cumhuriyet”

Yıl 2024, Sayı: 14, 47 - 68, 29.03.2024

Bengül Bolat Nagihan Delimanlar

Öz

Cumhuriyet ilk ilan edilişinden günümüze kadar olan süreçte algı ve söylem açısından genel olarak aynı biçimde devam etmekle birlikte, geçen zaman içindeki gelişme ve olaylara bağlı olarak değişkenlik göstermiştir. Bu bağlamda, tek parti dönemine ait “Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır” “Cumhuriyet Fazilettir”, “Cumhuriyet idaresi halk hükümetinin en mütekâmil şeklidir her millet Cumhuriyete geçmeyi gaye bilir” “Sevr Ölüm Lozan Hayattır! Çünkü Sevr’i saltanat Lozan’ı ise Cumhuriyet Yapmıştır” “Kutlu bir gün” “yaşasın Cumhuriyet” gibi söylemler zamanın ilerlemesine ve Türkiye’nin iç ve dış politikasındaki yeni gelişmelerine bağlı olarak değişkenlik göstermiştir. 1950’lerden başlamak üzere “Cumhuriyetimizin bu defaki yepyeni manası” “İki Parti Arasında Cumhuriyeti Koruma Andı”, 1960’larda “Atatürk’e Dönüş” “Kalk Kurtulacaksın”, 1970’lerde “Cumhuriyeti yıkmak isteyenlere karşı çıkmalıyız”, “Cumhuriyet ve Demokrasi ağır tehlikeler karşısındadır”, “Cumhuriyet elden gidiyor”, 1980’lerde “Niçin Atatürk Cumhuriyeti?” “Şer güçlerin oyununa düşmeyelim”, “Her Türlü bunalım, rejimi kesintiye uğratmadan aşılabilmeli” 1990’larda “67. Yılda nereye gidiyoruz?”, “Koruyacağız” “Cumhuriyet Erdemdir”, “Laiklik Cumhuriyet’in vazgeçilmezidir”, “Cumhuriyeti yaşatmaya kararlıyız” 2000’lerde “Cumhuriyete meydan okuyanlar”, “Atatürk Ölmez Cumhuriyet yıkılmaz”, “Cumhuriyet İyi Bişey”, “Yaşasın Laik Cumhuriyet” gibi söylemler 100. Yılda “Cumhuriyet’e yüklenen anlamların değişimini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Algı, Söylem, Değişim

İLAN EDİLİŞİNDEN GÜNÜMÜZE DEĞİŞEN ALGI VE SÖYLEMİ İLE “CUMHURİYET”

Öz

ÖZ
Cumhuriyet ilk ilan edilişinden günümüze kadar olan süreçte algı ve söylem açısından genel olarak aynı biçimde devam etmekle birlikte, geçen zaman içindeki gelişme ve olaylara bağlı olarak değişkenlik göstermiştir. Bu bağlamda, tek parti dönemine ait “Türkiye Cumhuriyeti mesut, muvaffak ve muzaffer olacaktır” “Cumhuriyet Fazilettir”, “Cumhuriyet idaresi halk hükümetinin en mütekâmil şeklidir her millet Cumhuriyete geçmeyi gaye bilir” “Sevr Ölüm Lozan Hayattır! Çünkü Sevr’i saltanat Lozan’ı ise Cumhuriyet Yapmıştır” “Kutlu bir gün” “yaşasın Cumhuriyet” gibi söylemler zamanın ilerlemesine ve Türkiye’nin iç ve dış politikasındaki yeni gelişmelerine bağlı olarak değişkenlik göstermiştir. 1950’lerden başlamak üzere “Cumhuriyetimizin bu defaki yepyeni manası” “İki Parti Arasında Cumhuriyeti Koruma Andı”, 1960’larda “Atatürk’e Dönüş” “Kalk Kurtulacaksın”, 1970’lerde “Cumhuriyeti yıkmak isteyenlere karşı çıkmalıyız”, “Cumhuriyet ve Demokrasi ağır tehlikeler karşısındadır”, “Cumhuriyet elden gidiyor”, 1980’lerde “Niçin Atatürk Cumhuriyeti?” “Şer güçlerin oyununa düşmeyelim”, “Her Türlü bunalım, rejimi kesintiye uğratmadan aşılabilmeli” 1990’larda “67. Yılda nereye gidiyoruz?”, “Koruyacağız” “Cumhuriyet Erdemdir”, “Laiklik Cumhuriyet’in vazgeçilmezidir”, “Cumhuriyeti yaşatmaya kararlıyız” 2000’lerde “Cumhuriyete meydan okuyanlar”, “Atatürk Ölmez Cumhuriyet yıkılmaz”, “Cumhuriyet İyi Bişey”, “Yaşasın Laik Cumhuriyet” gibi söylemler 100. Yılda “Cumhuriyet’e yüklenen anlamların değişimini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Algı, Söylem, Değişim

Kaynakça

• Alpkaya, Faruk, Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu (1923- 1924), İstanbul, 1998.
• Aydemir, Şevket Süreyya, İkinci Adam, C.2, 7. Baskı, byy, 1999.
• Bolat, Bengül Salman, Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960), Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Ankara 2012.
• Deringil, Selim, Denge Oyunu, 2. Baskı, İstanbul, 2000.
• Eroğul, Cem, Demokrat Parti Tarih ve İdeolojisi, 4. Baskı, Ankara. 2003.
• Goloğlu, Mahmut, Milli Şef Dönemi (1939–1945), Ankara, 1974;
• Güz, Nurettin, Türkiye’de Basın İktidar İlişkileri 1920–1927, Ankara, 1991.
• Koçak, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi, C.I-II, İstanbul, 1996.
• Ökte, Faik, Varlık Vergisi Faciası, İstanbul, 1951.
• Özçelik, Ayfer, 1960’tan Günümüze Türk Siyasal Hayatı, Yakın Dönem Türk Politik Tarihi, 2. Baskı, Ankara, 2007.
• Selek, Sabahattin, Millî Mücadele II: İstiklal Harbi, İstanbul, 1965.
• Selen, Hamit Sadi, “Ankara’nın Başkent, Olması”, Atatürk Konferansları I 1963, 2. Baskı, Ankara, 1991.
• Şimşir, Bilal N. Ankara... Ankara Bir Başkentin Doğuşu, Ankara 1988
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler, (1859–1952), İstanbul. 1952.
• Yalçın, Hüseyin Cahit “Türkiye Cumhuriyeti’nin Onuncu Yıldönümü”, Fikir Hareketleri, 29 Ekim 1933, Sayı: 1.