CRITICAL APPROACHES TO THE DECLARATION OF THE REPUBLIC IN TURKEY IN THE GERMAN PRESS

Yıl 2025, Sayı: 17, 101 - 134, 31.07.2025

Sefa Vidinlioğlu

Öz

After the Ottoman Empire's defeat in World War I and its de facto dissolution, the National Independence War led by Mustafa Kemal was successfully concluded, and steps were taken towards full independence with the aim of reaching the level of contemporary civilization. In this context, the Sultanate was abolished on November 1, 1922, and the Republic was founded on October 29, 1923, laying the foundations of a modern state. The proclamation of the Republic was met with great enthusiasm within the country. However, the declaration of the Republic in Turkey was perceived differently by countries, especially Western, that were accustomed to deeming Turkish society as falling behind the times. In Germany, which had been an ally of the Ottoman Empire in World War I and which transitioned to a Republic in a turbulent manner after its defeat, the wide variance within the public perception of these radical changes in Turkey, particularly under the influence of the German press, also has been observed. While some views were positive, others adopted a critical approach, taking into account the structure of Turkish society and the absence of a past democratic experience.
The aim of this article is to determine and evaluate the critical approaches and the points at which they were criticized in regard to the proclamation of the Republic in Turkey as seen through the eyes of a Western country, the German press.
In the article, the stance of Germany and the German press during the period when the Republic was declared in Turkey is examined, highlighting the political tendencies of various media outlets. Then, particularly focusing on German newspapers and magazines from the 1923-1933 period, critical articles and commentaries regarding the proclamation of the Republic are identified and evaluated.

Anahtar Kelimeler

German press , Mustafa Kemal , Abolition of the Sultanate , Proclamation of the Republic , Abolition of the Caliphate

Proje Numarası

1

Alman Basınında Türkiye'de Cumhuriyet'in İlanına Eleştirel Yaklaşımlar

Öz

Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik çıkmasından sonra Mustafa Kemal önderliğinde yürütülen Bağımsızlık Savaşı başarıyla sonuçlanmış, ardından çağdaş uygarlık düzeyine erişmek amacıyla adımlar atılmaya başlanmıştır. Bu kapsamda, 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırılmış ve 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilerek çağdaş bir devletin temelleri atılmıştır. Cumhuriyet’in ilanı yurt içinde büyük bir coşkuyla karşılanmıştır. Ancak, Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanı, Türk toplumunu o zamana kadar çağın gerisinde görmeye alışmış olan özellikle Batı ülkeleri tarafından farklı şekillerde değerlendirilmiştir. Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin müttefiki olan ve savaştan yenik çıktıktan sonra çalkantılı bir şekilde Cumhuriyet rejimine geçen Almanya’da da kamuoyunun, Türkiye’deki bu radikal değişimlere, özellikle Alman basının yönlendirmesiyle çok farklı bakış açılarına sahip olduğu görülmüştür. Bu bakış açıları olumlu yönde olduğu gibi, özellikle Türk toplumunun yapısı ve geçmişte bir demokrasi deneyiminin olmaması gibi nedenlerle eleştirel yaklaşımlar da sergilemişlerdir.
Makalenin amacı, Batılı bir ülke gözüyle, Alman basınında, Türkiye’de Cumhuriyet’in ilan edilmesine yönelik özellikle eleştirel yaklaşımları ve eleştirilerde bulunduklarını noktaları belirlemek ve bunları değerlendirmektir.
Bu kapsamda, öncelikle Türkiye’de Cumhuriyet’in ilan edildiği dönemde, Almanya’nın ve Alman basınının içinde bulunduğu durum incelenmiş, basın organlarının siyasi eğilimleri ortaya konmuş, daha sonra siyasi eğilimlerine göre, özellikle 1923-1933 dönemine ait Alman gazete ve dergileri incelenerek Cumhuriyet’in ilanına yönelik eleştirel yazılar değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Alman basını , Mustafa Kemal , Saltanatın kaldırılması , Cumhuriyet’in İlanı , Halifeliğin kaldırılması

Etik Beyan

Bu makalede Etik Kurul Onayı gerektiren bir çalışma bulunmamaktadır. There is no study that would require the approval of the Ethical Committee in this article.

Proje Numarası

1

Teşekkür

Makalemin hazırlanmasında emeği geçen Sayın Hocam Prof. Dr. Kemal ARI'ya teşekkür ederim.

Kaynakça

• Bergisch Gladbacher Volkszeitung
• Berliner Börsen Zeitung
• Deutsche Allgemeine Zeitung
• Hamburgischer Correspondent
• Karlsruhe Tagblatt
• Kölnische Zeitung
• Mannheimer General Anzeiger
• Sozialdemokrat,
• Süddeutsche Zeitung
• Volkswacht
• Westdeutsche Landeszeitung
• Zeitschrift für Politik
• Altay, Fahrettin. On Yıl Savaş ve Sonrası. İnsel Yayınevi, 1970
• Arı, Kemal. Türk Devrim Tarihi-2. İleri Yayınevi, 2012
• Armaoğlu, Fahir. 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi. Alkım Yayınevi, 2009
• Atatürk, M. Kemal. Nutuk. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2020.
• Aybars, Ergün. Atatürk Çağdaşlaşma ve Laik Demokras. İleri Yayınevi, 1994,
• Aybars, Ergün. Türkiye Cumhuriyeti Tarihi-1. Zeus Yayınevi, 2008.
• Çelik, Recep. I. Dünya Savaşı Sonrası Türk Alman İlişkilerinde Benzer Yönler ve Durumlar, Türk-Alman İlişkileri Sempozyumu. Konya İl Kültür Turizm Müd. Yayını, 2010
• Çelebi, Mevlüt. Türk İnkılap Tarihi. İzmir, 2007
• Emmerich, Alexander. Deutsche Geschichte. Duden Verlag, 2016.
• Eroğlu, Hamza. Türk İnkılap Tarihi. Savaş Yayınevi, 1990.
• Fischer, Heinz Dietrich. Handbuch Der Deutschen Presse. Droste Verlag, 1981.
• Fullbrook, Mary. Almanya’nın Kısa Tarihi. çev. Sabri Gürses, Boğaziçi Üni.Yayını, 2011.
• Karacan, A. Naci. Lozan. İş Bankası Kültür Yayınları, 2021.
• Kılıç, Sezen. Türk Basınında Hitler Almanya’sı (1933-1945). ATAM Yayınları, 2010.
• Storer, Colin. Weimar Cumhuriyeti’nin Kısa Tarihi. İletişim Yayınevi, 2015.
• Stöber, Rudolf. Deutsche Pressegeschichte. UVK Verlag, 2014.
• Ahlers, Johannes. “Die Türkei von Heute.” Zeitschrift Für Politik, sayı 18 (1929): 677-678.
• Anayurt, Ömer. "1924 Anayasası’nda Meclis-Yürütme İlişkileri.” ATAM Dergisi 8, sayı 39 (1997), 675
• Faslı, Mümtaz. "Die neue Türkei." Mannheimer General Anzeiger, 28 Ağustos 1923, 2.
• Nermi, Mustafa. "Die türkische Republik." Deutsche Allgemeine Zeitung, 9 Aralık 1923, 9.
• Prıtısch, Erich. "Die Abschaffung des Kalifats." Zeitschrift Für Politik, sayı 13 (1924), 531-544.
• Von Sanders, Liman. "Die Abschaffung des Türkischen Kalifats." Karlsruhe Tagblatt, 22 Mart 1924, 1
• Yılmaz, Nihat. “Weimar Dönemi ve Öncesinde Meydana Gelen Siyasi Çekişmeler ve Ekonomik Krizlerin Alman Sosyal Demokrat Partisi Bağlamında Bir Değerlendirmesi.” Sosyal Bilimler Dergisi XV, sayı 1 (2013), 80
• Ahlers, Johannes “Die Türkei von heute”, Zeitschrift für Politik, S.18 (1929), 681-682, https://www.jstor.org/stable/43348464?searchText=die+T%EF%BF%BDrkei+von+heute&seq=2 (Erişim 5 Şubat 2025)
• The armenian prelacy, https://armenianprelacy.org/2020/03/12/death-of-artashes-abeghian-march-13-1955/?srsltid=AfmBOooen5nVUb4vhN-yXF84rpF48cZataVNsLG4FI0pRibgi1ApsWzS.
• Bergisch Gladbacher Volkszeitung, Zeitpunkt, https://zeitpunkt.nrw/ulbbn/periodical/titleinfo/4368546 (Erişim: 05 Şubat 2025).