Cumhuriyetin İlk Yıllarında İzmit’te At Yarışları (1931–1939)

Yıl 2025, Sayı: 17, 81 - 100, 31.07.2025

İzel Çetinkaya

Öz

At, Türk kültüründe hem bir ulaşım aracı hem de savaş ve eğlence unsuru olarak büyük değer görmüştür. Osmanlı’da başlayan programlı at yarışları, Cumhuriyet Dönemi’nde Yüksek Yarış ve Islah Encümeni'nin kurulmasıyla kurumsallaşmıştır. İzmit’te at yarışları ilk olarak 1927’de başlatılmış, 1931’den itibaren düzenli ve organize hale gelmiştir. Yarışların başlıca düzenlendiği alan Tayyare Meydanı olmuştur. Yarışlar, zamanla halktan ve çevre illerden geniş katılım almış; at yetiştiriciliği de gelişmiştir. Ancak maddi kaynakların yetersizliği, ikramiyelerin azalmasına ve organizasyonların sürekliliğini sürdürememesine neden olmuştur. Yarışlar, yerel yöneticilerin ve Halkevi’nin desteğiyle sürdürülmüş, ancak İzmit’te bir hipodromun bulunmayışı, organizasyonları zorlaştırmıştır. 1939’da Halkevi’nin düzenlediği son yarışla bu etkinlikler sona ermiş, modern hipodromun yapımına ise ancak 1995’te başlanabilmiştir. Bu çalışma, Türklerin tarih boyunca atla kurduğu güçlü ilişkiyi ve bu ilişkinin Cumhuriyet Dönemi’ndeki at yarışlarına yansımasını, özellikle 1931-1939 yılları arasında İzmit’te düzenlenen yarışlar üzerinden incelemektedir. Böylece at yarışlarının hem kültürel miras hem de spor etkinliği olarak İzmit’teki gelişimini tarihsel belgelerle gözler önüne sermektedir.

Anahtar Kelimeler

İzmit , Erken Cumhuriyet Dönemi , Spor Tarihi , Atlı Sporlar , Halkevi

Kaynakça

• BCA., 30-10-0 186/280/1, 18.09.1936.
• Atlet Cumhuriyet Son Posta Tan Türk Yolu Vakit
• Atabeoğlu, Cem, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Spor”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 6. İletişim Yayınları, 1985.
• Çapa, Mesut. Cumhuriyet’in İlk On Yılında İzmit Merkez Tarihi Üzerine Bir Deneme, Uluslararası Millî Mücadelede Servetiye Cephesi ve Kocaeli Tarihi-Kültürü Sempozyumu VI, Cilt 2, 2020.
• Çetinkaya, İzel. “Cumhuriyet Döneminde İzmir’de Atlı Sporlar (1923-1963).” Yüksek Lisans Tezi: Ege Üniversitesi, 2022.
• Emiroğlu, Kudret ve Ahmet Yüksel. Yoldaşımız At, Yapı Kredi Yayınları, 2002.
• Güneş, Günver, “İzmir’de At Yarışları (1850-1900).” Tarih ve Toplum, Cilt:40, Sayı:240, 2003.
• Güneş, Günver. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Modern Sporların İzmir’e Girişi (1850-1922). İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2012.
• Güneş,Günver. “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Modern At Yarışlarının Seyri (1856-1922).” Eski Çağ’dan Modern Çağ’a At, Akçağ Yayınları, 2023.
• Halaçoğlu, Yusuf, “At”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 4. İstanbul 1991.
• Halkevleri 1932-1935: 103 Halkevi Geçen Yıllarda Nasıl Çalıştı?, C.H.P Yayınları, 1935.
• Kafesoğlu, İbrahim, “At”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 4. İstanbul 1991.
• Kafesoğlu, İbrahim. Türk Milli Kültürü. Ötüken Yayınları, 2012.
• Kaya, Berna. “Bir Halk Eğitimi Kurumu Olarak İzmit Halkevi (1932 – 1951).” Yüksek Lisans Tezi: Sakarya Üniversitesi, 2008.
• Köstem, Reşat. Tarihsel Sürecinde Atçılığımızın Yapısı ve Yarışçılığımızın Oluşumu. Türkiye Jokey Kulübü Yayınları, 2000.
• Köstem, Reşat, “At Yarışlarının Kısa Tarihi”, Z Dergisi, Sayı 3, (2018): 360-367.
• Olgun, Kenan. “İzmit (Kocaeli) Halkevi Temsil Şubesinin Çalışmaları (1932-1951).” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt:26, Sayı:78, (2010): 505-534.
• Özdemir, Yavuz ve Aktaş, Elif. “Halkevleri (1932’den 1951’e).”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 45, Erzurum (2011): 242-258.
• Sertkaya, Osman Fikri. “Eski Türk Kültüründe At”, Türk Kültüründe Çağdaş At ve Atçılık, editör Emine Gürsoy Naskali. Türkiye Jokey Kulübü, 1995.
• Taşağıl, Ahmet, “İslam Öncesi Türklerde Atlı Hayat”, Z Dergisi, Sayı 3, (2018): 134-137.
• Tekin, Şinasi. İştikakçının Köşesi, Türk Dilinde Kelimelerin ve Eklerin Hayatı Üzerine Denemeler. Dergâh Yayınları, 2016.
• Torun, Ozan. Son Ayakta Kim Geldi? (Türkiye’de At Yarışlarının Tarihi). İletişim Yayınları, 2021.
• Tutel, Eser. At Yarışları ve Atlı Sporlar. İletişim Yayınları, 1998.
• Türkmen, Tuğşad Ata. Metehan’dan Alp Arslan’a Türklerde At “Selçuklularda At ve Atçılık Kültürü”. Zengin Yayınları, 2016.
• Yazıcı, Güler, “Osmanlı Deniz Nakliyatında At Gemileri”, At Kitabı, editör Emine Gürsoy Naskali. Kitabevi Yayınları, 2017.
• https://kocaeli.bel.tr/tr/main/birimler/sehir-tiyatrolari-sube-mudurlugu/53/30769, Erişim Tarihi: 03.04.2024.