Ayçiçeği Üretiminde Farklı Toprak İşleme–Ekim Sistemlerinin Enerji Kullanım Etkinliği Yönünden Karşılaştırılması

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 2, 113 - 119, 25.08.2015

Zinnur Gözübüyük İsmail Öztürk Ahmet Çelik Salih Evren Erdal Daşçı Mesut Cemal Adıgüzel

Öz

Erzurum yöresinde, 2004–2007 yıllarında fiğ, buğday ve ayçiçeği, münavebeleri esas alınarak

yürütülen bu çalışmada, ayçiçeği üretiminin geleneksel toprak işleme–ekim sistemine alternatif

olabilecek, farklı toprak işleme–ekim sistemlerinin enerji kullanım etkinliği yönünden karşılaştırılması

amaçlanmıştır. Denemede yer alan toprak işleme–ekim sistemleri; Geleneksel toprak işleme (S1,

kulaklı pulluk+diskli tırmık+kombikrüm+ekim makinası), Azaltılmış toprak işleme–1 (S2,

kültivatör+kombikrüm+ekim makinası), Azaltılmış toprak işleme–2 (S3, dik rotavatör+ekim

makinası) ve Doğrudan ekim (S4, doğrudan ekim makinası)’ den oluşmuştur.

Enerji kullanım etkinliği yönünden toprak işleme–ekim sistemlerinin karşılaştırılmasında; yakıt–yağ,

insan iş gücü, makina imalat, gübre ve tohum girdilerinin eşdeğer enerji miktarları ile ayçiçeği

veriminden elde edilen eşdeğer enerji çıktı değerleri belirlenmiştir. Bu değerlerden hareketle enerji

çıktı/girdi oranları, özgül enerji (MJ/kg), enerji üretkenliği (kg/MJ) ve net enerji verimi (MJ)

değerleri hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; S2 sisteminde en yüksek verim değeri (3914

kg/ha) elde edilmiş, bunu S1, S3 ve S4 sistemleri takip etmiştir. Toplam enerji girdilerinde, sistemleri

oluşturan tarım alet/makinaları arasında birim alan (ha) başına yakıt–yağ enerji girdisinde en

yüksek değeri pulluk oluşturmuş, bunu dik rotavatör, kültivatör, ekim makinaları (pnömatik ve

doğrudan), ve biçerdöver takip etmiştir. Sistemlerin enerji tüketim oranlarına bakıldığında, toprak

analiz sonucuna göre verilen kimyasal gübre, tartışmasız en yüksek enerji girdi oranına sahip

olmuştur. Bunu yakıt–yağ, makina imalat, tohum ve insan iş gücü enerji oranları takip etmiştir.

Sistemler arasında enerji çıktı/girdi oranları, özgül enerji, enerji üretkenliği ve net enerji üretimi

açısından S2 en iyi sonucu vermiş, bunu sırasıyla S3, S1 ve S4 sistemleri takip etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan ekim, azaltılmış toprak işleme, enerji çıktı/girdi oranı, özgül enerji, enerji üretkenliği

Kaynakça

• Alpkent, N., (1984). Tarımda Enerji Kullanımı ve Enerji Tasarrufu. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları No: 296, Ankara
• Anonymous, (1). Conservation Agriculture: Economic Benefits, http://www.ecaf.org/. (Erişim tarihi:11.08.2014)
• Anonymous, (2). Energy Consumption and Input–Output Relation of Field Operation, FAO, Rome. (Erişim tarihi:11.08.2014)
• Arıkan, M., (2011). Adana İlinde Kolza Üretiminde Enerji Kullanımı, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana
• ASAE, (1995). Agricultural Machinery Management Data. ASAE Standarts, ASAE Data: ASAE D 497.2 Mar 94, 335–342 Çakır, R., Keçecioğlu, G., (1988). Buğday ve Mısır Bitkilerinde Çizel ve Pullukla Toprak İşlemede Enerji Gereksinimi. Tarımsal Mekanizasyon 11. Ulusal Kongresi. 164–171, Erzurum.
• Davoodi, M. J. Ş., Housyar, E., (2009). Energy Consumption of Canola and Sunflower Production in Iran. American– Eurasian J. Agric. &Environ.Sci., 6 (4): 381–384. ISSN 1818–6769, IDOSI Publications.
• Dinçer, H., (1980). Tarımsal Üretimin Enerji Esaslarına Göre Değerlendirilmesi. 5. Tarımsal
• Ejilah, I. R., A. A. Asere, (2008). A Comparati ve Performance and Emission Analysis of Blended Groundnut Oil and Mineral Oil Based Lubricants Using a Spark Ignition Engine. Agricultural Engineering International: The CIGR E journal manuscript EE 07017. Vol. X.
• Ekinci, K., Akbolat, D., Demircan, V., Ekinci, Ç., (2005). Isparta İli Elma Üretiminde Enerji Kullanım Etkinliğinin Belirlenmesi," 3. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu (YEKSEM) ve Sergisi, Bildiriler Kitabı. 43– 47, 19–21 Ekim 2005, Mersin.
• ETKB, (2013). http://www.enerji.gov.tr/index.php? dil=tr&sf=webpages&b=y_istatistik&bn =244&hn=244&id=398 (Erişim tarihi:14.05.2015) Farsaıe, A., Debarthe, J. V., Kenworthy, W. J., Lessley, B. V.,
• Wiebold, W. J. 1985. Analysis of Producing Vegetable Oil as an Alternate fuel. Energy in Agriculture 4: 189-205.
• Griffith, D. R., Parsons, S. D., (1981). Energy Requipments for Various Tillage–Planthing Systems. (Tillage ) Id–141, Coop. Ext. Ser. Purdue Uni. Indiana.
• Keener, H. M., Roller, W. L., (1975). Energy Production by Field Crops. Asea Paper No: 75–3021, St Joseph, Michigan 49085
• Konak, M., Marakoğlu, T., Özbek, O., (2004). Mısır Üretiminde Enerji Özcan, M. T., (1985). Mercimek Hasat ve Harman Yöntemlerinin İş Verimi Kalitesi,Enerji Tüketimi ve Maliyet Yönünden Karşılaştırılması ve Uygun Bir Hasat Makinası Geliştirilmesi Üzerine Araştırmalar. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Mekanizasyon Bölümü, Adana.
• Özden, D. M., (1995). Tarımsal Mekanizasyonda Zaman Etüdü Çözümleme (ZET) ve Veri Tabanı Oluşturma Bilgisayar Programı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü A.P.K Dairesi Başkanlığı. Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü. Yayın No:82
• Öztürk, H. H., Barut, Z. B., (2005). Türkiye Tarımında Enerji Kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği, Teknik Kongresi, Ankara. Sayfa 1253–1264.
• Öztürk, H. H., (2010). Tarımsal Üretimde Enerji Yönetimi. Hasad Yayınevi.
• Saygılı, İ., Uzman, İ., (1984). Türk Tarımında Temel Girdiler ve Verim. 2. Uluslararası Tarımsal Mekanizasyon ve Enerji Simpozyumu, 23–27 Nisan 1984 Bildiri Kitabı. 391–397.
• Shrestha, D. S. (2002). Energy Use Efficiency İndicator for Agriculture. 28–30.
• Yaldız O., Öztürk H. H., Zeren Y., Başçetinçelik A., (1993). Türkiye Tarla Bitkileri Üretiminde Enerji Kullanımı. 5th. Internationale Congress on Agricultural Mechanization and Energy, pp,527–537,12–14 Ekim, Kuşadası.