Makinalı Tarımsal Faaliyetlerde Tehlike ve Risklerin İş Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 1, 40 - 49, 27.04.2020

Sarp Korkut Sümer , Çağdaş Kanvermez

Öz

Tarım
sektöründe meydana gelen ölümlü iş kazalarının büyük kısmı tarım makinelerinin
kullanımından kaynaklanmaktadır. Kullanılan makinelerin çok güçlü olmasıyla
birlikte, keskin köşelere, dişli ve zincirli ve kayışlı mekanizmalara, dönen
millere ve hareketli parçalara sahiplerdir. Bu nedenle yalnızca makineleri
kullanan kişiler değil, makine çevresinde bulunan kişiler de risk altında
olmaktadır. Bu çalışmada tarımsal faaliyetlerde kullanılan makinaların iş güvenliği
açısından tehlike ve risklerinin belirlenmesi ve tarım sektöründe yapılacak
risk değerlendirmeleri için kaynak niteliğinde sonuçların ortaya konulması
amaçlanmıştır. Tarımsal mekanizasyon sistemini oluşturan kuvvet ve tarım-iş
makinaları için yapılan değerlendirmelerde toplam 106 farklı tehlike ve bu
tehlikeler için çok sayıda kaza ve meslek hastalığı ile sonuçlanabilecek 48
farklı risk tanımlanmıştır. Kuvvet makinaları içerisinde tarım traktörlerinin,
makinalı faaliyetler için saptanan tüm tehlikeleri %69
oranında kapsadığı belirlenmiştir. Tarım-iş makinaları kapsamında ise Hasat-harman
makinalarının %61 oranıyla diğer makine sınıflarına göre daha yüksek
çeşitlilikte tehlikeler içerdiği saptanmıştır. Makinalı tarımsal faaliyetlerde
saptanan tehlikeler, fiziksel-ergonomik, kimyasal ve biyolojik risk etmenlerini
kapsamaktadır. Tüm tehlikelerin %83’ünü fiziksel ve ergonomik risk etmenlerinin
oluşturduğu belirlenmiştir. Kimyasal ve biyolojik risk etmenleri kapsamındaki
tehlikelerin ise sırasıyla %13 ve %4 oranlarında olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tarım Makinaları, Tehlike, Risk

Kaynakça

• Abd-El-Tawwab, A.M., Abouel-Seoud, S.A., El-Sayed, F.M., Abd-El-Tawwab, T.A., 2000. Characteristics of Agriculture Tractor Interior Noise. Journal of Low Frequency Noise Vibration and Active Control 19(2): 73-81.Altuntaş, E., Demirtola, H., 2004. Ülkemizin Tarımsal Mekanizasyon Düzeyinin Coğrafik Bölgeler Bazında Değerlendirilmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21(2): 63-70.Baesso, M.M., Martins, G.A., Baesso, R.C.E., Fischer, C., Silvestrini, J.C., 2014. Noise and Vibration of Tractors: An Ergonomic Evaluation. International Journal of Applied Science and Technology 4(4): 46-54. Coble, J., Hoppin, J.A., Engel, E., Cinar Elci, O., Dosemeci, M., Lynch, C.F., Alavanja, M., 2002. Prevalence of Exposure to Solvents, Metals, Grain Dust, and Other Hazards Among Farmers in the Agriculture Health Study. Journal of Exposure Analysis and Environmental Epidemiology 12: 418-426.Cole, C.V., Duxbury, J., Freney, J., Heinemeyer, O., Minami, K., Mosier, A., Paustian, K., Rosenberg, N., Sampson, N., Sauerbeck, D., Zhao, Q., 1997. Global Estimates of Potential Mitigation of Greenhouse Gas Emissions by Agriculture. Nutrient Cycling in Agroecosystems 49(1-3): 221-228.Çakmak, B., Alayunt, N.F., 2009. İki Farklı Motorlu Tırpanın Titreşim ve Gürültü Değerlerinin Belirlenmesi. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi 5(2): 167-173.Çalışır, S., Eryılmaz, T., Hacıseferoğulları, H., Mengeş, H.O., 2007. Santrifüj Pompalarda Gürültü. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi 3(2): 105-110.Etherton, R.J., Myers, R.J., Jensen, C.R., Russell, C.J., Braddee, W.R., 1991. Agricultural Machine-Related Deaths. American Journal of Public Health 81: 766-768.Hoppln, J.A., Umbach, D.M., London, S.J., Alavanja, M.C.R., Sandler, D.P., 2004. Diesel Exhaust, Solvents, and Other Occupational Exposures as Risk Factors for Wheeze Among Farmers. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine 169: 1308-1313.İleri, M.S., 2014. Türkiye Tarım Makinaları Sektörü Sektör Tanıtımı ve TARMAKBİR Bilgilendirme Sunumu, 8. TARMAKBİR Sektör Buluşması, 30 Ekim-2 Kasım 2014, Antalya.İlkyardım Yönetmeliği, 29 Temmuz 2015. Resmi Gazete Sayı: 29429.İş Kanunu, 10 Haziran 2003. Resmi Gazete Sayı: 25134.İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (İSGK), 30 Haziran 2012. Resmi Gazete Sayı: 28339.Jhonson, J.M.F., Franzluebbers, A.J., Weyers Lachnicht, S., Reicosky, D.C., 2007. Agriculture Opportunities to Mitigate Greenhouse Gas Emissions. Environmental Pollution 150: 107:124.Özgüven, M.M., 2012. Kapalı Alanlarda Kullanılan Bazı Hasat Sonrası Tarım Makinalarının Gürültü Haritalarının İncelenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(3): 45-53.Paustian, K., Babcock, B., Kling, C., Hatfield, J., Lal, R., McCarl, B., McLaughlin, S., Post, W.M., Mosier, A., Rice, C., Robertson, G.P., Rosenberg, N.J., Rosenzweig, C., 2004. Agricultural Mitigation of Greenhouse Gases: Science and Policy Options. Council on Agricultural Science and Technology (CAST) Report, R141 2004, ISBN 1-887383-26-3, p. 120, May, 2004. Pessina, D., Facchinetti, D., 2017. A Survey on Fatal Accidents for Overturning of Agricultural Tractors in Italy. Chemical Engineering Transactions 58: 79-84.Poole, A.J., Romberger, J.D., 2012. Immunological and Inflammatory Responses to Organic Dust in Agriculture. Current Opinion in Allergy and Clinical Immunology 12(2): 126-132.Reynolds, J.S., Groves, W., 2000. Effectiveness of Roll-Over Protective Structures in Reducing Farm Tractor Fatalities. American Journal of Preventve Medicine 18: 63-69.Sabancı A. 1996. Ergonominin Temel İlkeleri. Çukurova Üniversitesi Genel yayın No:142, yardımcı ders kitapları Yayın No: 14. S:90.Sabancı A., Sümer S.K., 2011."Ergonomi", Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic.Ltd.Şti., ISBN:978-605-5426-79-8. Geliştirilmiş 2. Baskı, 472 s. AnkaraSabancı, A., Sümer S.K., Say, S.M., 2012. Endüstriyel Ergonomi, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic.Ltd.Şti., ISBN:978-605-133-329-8. Birinci Basım, 261 s. Ankara. Schenker, M., 2000. Exposures and Health Effects from Inorganic Agricultural Dusts. Environmental Health Perspective 108(4): 661-664.Sessiz, A., Turgut, M.M., Pekitkan, F.G., Esgici, R., 2006. Diyarbakır İlindeki Tarım İşletmelerinin Tarımsal Yapı ve Mekanizasyon Özellikleri. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi 2(1): 87-93.Smith, P., Martino, D., Cai, Z., Gwary, D., Janzen, H., Kumar, P., McCarl, B., Ogle, S., O’Mara, F., Rice, C., Scholes, B., Sirotenko, O., Howden, M., McAllister, T., Pan, G., Romanenkov, V., Schneider, U., Towprayoon, S., Wattenbach, M., Smith, J., 2008. Greenhouse Gas Mitigation in Agriculture. Philosophical Transactions 363: 789-813Sümer, S.K., Say, S.M., Ege, F., Sabancı, A., 2006. Noise Exposed of the Operators of Combine Harvesters with and without a Cab. Applied Ergonomics 37: 749-756.Tiryaki, O., Canhilal, R., Horuz, S., 2010. Tarım İlaçları Kullanımı ve Riskleri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 26(2): 154-169.Yıldırım, C., Altuntaş, E., 2015. Tokat İlindeki Traktör ve Tarım Makinaları Kullanımından Kaynaklanan İş Kazalarının İş Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 32(1): 77-90.Yıldız, M., Gürkan, O., Turgut, C., Kaya, Ü., Ünal, G., 2005. Tarımsal Savaşımda Kullanılan Pestisitlerin Yol Açtığı Çevre Sorunları. VI. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ankara, 3-7 Ocak 2005.Yurtlu, Y.B., Demiryürek, K., Bozoğlu, M., Ceyhan, V., 2012. Çiftçilerin Tarım Makineleri Kullanımına İlişkin Risk Algıları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 49(1): 93-101.