Türkiye’de Fındık Tarımında Hasat-Harman Mekanizasyonu

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 1, 12 - 22, 27.04.2020

Taner Yıldız

Öz

Türkiye, yaklaşık 2/3’lük bir oranla dünyanın lider fındık üreticisi ve ihracatçısı ülke konumundadır. Türkiye'yi sırasıyla İtalya, Azerbaycan, ABD ve Gürcistan izlemektedir. Türkiye’nin geleneksel ihraç ürünleri arasında yer alan fındık, 2 milyar doları aşan bir miktarda döviz girdisi sağlamaktadır. Ayrıca, yaklaşık 400 bin üreticinin geçimini doğrudan veya dolaylı olarak ilgilendirmekte ve Türkiye ekonomisi içinde önemli bir yere sahip olmaktadır. Fındık, Türkiye'de 39 ilde yaklaşık 540 bin hektarı kapsayan bir alanda üretilmektedir. Yıllara göre değişmekle birlikte, üretim miktarı 500-600 bin tona ulaşılabilmektedir. Bu alanların çoğu % 20'den fazla eğime sahip diğer tarımsal kullanımlara uygun olmayan alanlardır. Eğimli alanların çok parçalı olması ve yetiştirme özellikleri de düz alanlar dışında mekanizasyona izin vermemektedir. Ülkemizde, fındık tarımında en önemli sorunlardan bir tanesi mekanizasyondan yeterince faydalanılamamasıdır. Fındığın toplam üretim maliyeti içerisinde yaklaşık olarak %50’sini toplama masrafları almaktadır. Ekonomik anlamda fındık üreticisi bazı ülkelerde (ABD, İtalya, Fransa, İspanya), arazinin ve dikim tekniğinin elverdiği ölçüde mekanik hasat yöntemleri uygulanmaktadır. Karadeniz Bölgesi’nde fındık tarımı genellikle çok meyilli alanlarda yapılmakta ve bu alanlarda makinalı hasat yapılması oldukça güç görülmektedir. Ancak, son yıllarda bu alanların yaklaşık yarısını oluşturan, düz ve düze yakın alanlarda özellikle toplama işlemlerinin makinalarla yapılması, masraflarının azaltılması ve karlı bir üretim için yararlı olacaktır. Dünya fındık üretimi ve ihracatında ilk sırayı alan Türkiye’de, hasat öncesi ve hasat mekanizasyonu uygulamaları yok denecek kadar azdır. Üretilen fındığın tamamı elle hasat edilmektedir. Bu durum, yoğun emeğe dayalı insan işgücü gerektirmekte ve üretim masraflarını önemli ölçüde artırmaktadır. Hasat sonrası mekanizasyon uygulamaları ise, sürekli olarak gelişmektedir. Yöresel imalatçılar tarafından geliştirilmiş olan fındık harman makinaları yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye ve diğer bazı önemli fındık üreticisi ülkelerdeki hasat-harman mekanizasyonu hakkında genel bilgiler verilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fındık, mekanik hasat

Kaynakça

• Aktaş A.R., Öztürk, E. Ve S.A. Hatırlı. 2011. Türkiye Fındık Tarımında Kar Etkinsizliğinin Analizi (Analysis of Profit Inefficiencies in Turkish Hazelnut Agriculture). Tarım Bilimleri Dergisi 17:230-240.
• Ayfer, M., Uzun, A. ve F. Baş. 1986. Türk Fındık Çeşitleri. Karadeniz Bölgesi Fındık İhracatçıları Birliği, Giresun.
• Anonim, 2007. Fındık Yetiştiriciliği. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Çiftçi Eğitim Serisi No: 34, Ankara, 83 s.
• Anonim, 2013. Fındık Toplama-Hasat Kurutma Yöntemleri Üzerine Araştırma ve Fizibilite Çalışması. Ünye Ticaret Borsası, Ünye. http://www.unyetb.org.tr/upload/images/images/files/F%C4%B1nd%C4%B1k%20Toplama%20Hasat%20Kurutma%20Y%C3%B6ntemleri%20%C3%9Czerine%20Ara%C5%9Ft%C4%B1rma%20ve%20Fizibilite%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1.pdf (Erişim tarihi: 15 Mayıs 2018)
• Anonim, 2014. Fındık Çalıştayı, Trabzon Borsası Sonuç Raporu. 18–19 ARALIK 2013, Trabzon. http://www.tb.org.tr/dosya/findik_calistay_sonuc_raporu2013_trabzon.pdf (Erişim tarihi: 13 Mayıs 2018)
• Anonim, 2017a. 2016 Yılı Fındık Raporu. T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, Ankara. http://koop.gtb.gov.tr/data/58e5f49b1a79f54dd851b458/2016%20F%C4%B1nd%C4%B1k%20Raporu.pdf (Erişim tarihi: 12 Nisan 2018)
• Anonim, 2017b. Five Reasons The Monchiero Stands Out Among Other Hazelnut Harvesters. https://agriculture.papemachinery.com/blog/5-reasons-the-monchiero-stands-out-among-other-hazelnut-harvesters (Erişim tarihi: 01 Haziran 2018)
• Anonim, 2018. 2017 Yılı Fındık Raporu. T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Beyhan, M.A. 1992. Ülkemiz Koşullarına Uygun Aspiratörlü Bir Fındık Hasat Makinasının Tasarım ve İmalatı. A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Makinaları Anabilim Dalı, Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara.
• Beyhan, M.A. 1996. Fındığın Mekanik Hasadında Eksantrik Tipli Dal Silkeleyicinin Kullanılabilme Olanağının Belirlenmesi. OMÜ Ziraat Fak., Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, 10-11 Ocak 1996, Bildiri Kitabı, Samsun.
• Beyhan MA., Nalbant, M. ve A. Tekgüler. 1994. Tane ve Zuruflu Fındıkların Sürtünme Katsayılarının Değişik Yüzeyler İçin Belirlenmesi. Tarımsal Mekanizasyon 15. Ulusal Kongresi Bildiri Kitabı:343-352, 20-22 Eylül, Antalya.
• Beyhan, M.A. ve T. Yıldız. 1996. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyvelerde Uygulanan Mekanik Hasat Yöntemleri. OMÜ Ziraat Fak., Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu, 10-11 Ocak 1996, Bildiri Kitabı: 185-194, Samsun.
• Beyhan, N. 2000. Değişik hasat zamanlarının fındıkta bazı meyve özellikleri üzerine etkisi. OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 15(3):1-6.
• Beyhan, M.A., Tekgüler, A., Yıldız, T. ve H. Sauk. 2009. Investigation of the Performance of a Hazelnut Husker Design Used in Turkey. Biosystems Engineering (103): 159-166.
• Beyhan N. ve M.A. Beyhan. 1998. Fındıkta Hasat Yardımcısı Olarak Ethrel Ve Eksantrik Tipli Dal Silkeleyicinin Kullanılabilme Olanağı. OMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 13:15-32.
• Biondi, P., Monarca, D. and G. Zoppello. 1992. La Meccanizzaione Della Coltura del Nocciolo. Estratto da Macchine & Motori Agricoli-il Trattorista, n.4, s.29-48.
• Bozkaya, E.A. 1939. Yurdumuzun Fındık Bölgelerine Mahsus Bir Fındık Harman Makinası Tipi. [A Different Type of Husker Suitable for Turkey]. Yüksek Ziraat Enstitüsü Çalışmalarından, Sayı: 80, Ankara.
• Bozoğlu, M. 1999. Türkiye’de Fındık Piyasalarını Geliştirmeye Yönelik Alternatif Politikalar Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Ankara.
• Doğanay, H. 2012. Türkiye Fındık Meyvacılığındaki Son Gelişmeler. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(27):1-22.
• FAO, 2016. The Food and Agriculture Organization. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC
• Fideghelli C. and F.R. De Salvador. 2009. World Hazelnut Situation and Perspectives. Proc. VIIth Intern. Congress on Hazelnut, Acta Hort. 845:39-52.
• Franco, S. and D. Monarca. 2001. Technical and economic aspects of hazelnut mechanical harvesting. Acta Horticulturae (ISHS) 556:445-452.
• Germain, E. 1990. Hazelnut Production and Industry in Europe, Near East and North Africa, Food and Agriculture Organization of the United Nations, s.107-117.
• Ghiotti, G. 1989. Macchina Semovente per la Raccattatura delle Nocciole. Estratto dalla Rivisia di Ingegneria, Anno XX-n.3:174-183.
• Hekimoğlu, B. ve M. Altındeğer. 2017. Fındık Sektörünün Mevcut Durumu. T.C. Samsun Valiliği Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Strateji Geliştirme Birimi Yayınları, Samsun. https://samsun.tarim.gov.tr/Belgeler/Yayinlar/Tarimsal_strateji/Findik_Sektorunun_Mevcut_Durumu_%2014082017%20(1).pdf (Erişim tarihi: 23.05.2018)
• İlkyaz, H. 1986. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Çay ve Fındığın Üretim Girdi ve Maliyetleri. T.O.K.B. Köy Hizmetleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No:38, Samsun.
• Kadayıfçılar, S. ve M. Uslu. 1978. Memleketimiz Şartlarına Uygun Fındık Harman Makinası Geliştirilmesi. TÜBİTAK Yayınları, No: 395, Ankara.
• Kılıç, O. 1997. Samsun İli Çarşamba ve Terme İlçelerinin Ova Köylerinde Fındık Üretimine Yer Veren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Fındığa Alternatif Üretim Planlarının Araştırılması. Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Ankara.
• Kılıç, O., ve T. Demir. 2004. Türkiye‘de Fındık Yetiştiriciliğinin Yapısal Özellikleri, Girdi Kullanımı ve Maliyet Unsurları. 3. Milli Fındık Şurası: 241-244, 10-14 Ekim 2004, Giresun.
• Marti, J. T. 2001. Hazelnut technology for warm climates. Proceedings Ninth Australasian Conference on Trees and Nut Crops, Perth, April 13-20, Western Australia.
• Mehlenbacher, S.A. and J. Olsen. 1997. The Hazelnut Industry in Oregon, USA. Acta Hort. 445:337-345.
• Monarca, D., Cecchini, M. and D. Antonelli. 2005. Innovations in Harvesting Machines. VI International Congress on Hazelnut, Acta Hortic. 686:343-350.
• Monarca, D. 1995. Macchine per la raccolta delle nocciole, le più recenti innovazioni. Terra e Sole, 49:629.
• Okay, N.A., Kaya, A., Küçük, V.Y. ve A. Küçük. 1986. Fındık Tarımı. T.O.K.B., Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü, Yayın no: Genel 142, Tedgem-12, Ankara.
• Pınar, Y. ve M.A. Beyhan. 1990. Samsun ve Ordu Yöresinde Fındık Tarımının Mekanizasyon Durumu. O.M.Ü. Ziraat Fak. Dergisi, 5(12): 99-114.
• Reis, S. ve T. Yomralıoğlu. 2006. Detection of current and potential hazelnut plantation areas in Trabzon, North East Turkey using GIS and RS. Journal of Environmental Biology. 27(4): 653-659.
• Rotundo, A., Paquarella, C. and M. Forlani. 1984. Contributo alla Raccolta Meccanica del Nocciolo. Riv. Ortoflorofrutt. It., 68: 225-233.
• Sarraquigne, J.P. 2005. Hazelnut Production in France Proc. VI th Intl. Congress on Hazelnut:669-672.
• Sauk, H. 2016. Türkiye’de düz ve düze yakın arazilerde yetiştirilen fındığın mekanik hasat olanaklarının incelenmesi. Doktora Tezi. OMÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Anabilim Dalı, Samsun.
• Savran, E. 2010a. Fındıkta Hasat Teknolojisi. Fındık Araştırma Enstitüsü Yayınları, Giresun. https://arastirma.tarim.gov.tr/findik/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=32 (Erişim tarihi: 05 Mayıs 2018)
• Savran, E. 2010b. Fındıkta Hasat ve Harman Sonrası İşlemler. Fındık Araştırma Enstitüsü Yayınları. https://arastirma.tarim.gov.tr/findik/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=34 (Erişim tarihi: 05 Mayıs 2018)
• Serdar, Ü., Gülser, C., Akyüz, B., Balta, A., Çil, Y. ve F.F. Yılmaz. 2017. Azotlu çözelti ile dip sürgünü temizliğinin fındıkta verim ve meyve kalitesi üzerine etkileri. Anadolu Tarım Bilim. Derg./Anadolu J Agr Sci, 32: 279-283.
• Tombesi, A. 2005. World Hazelnut Situation and Perspectives: Italy. Acta Hort. 686, 649-658.
• Tous, J., Girona, J. and J. Tasias. 1994. Cultural Practices and Costs in Hazelnut Production. III. International Congress on Hazelnut, Alba, Italy, September 14-18, 1992. Acta Hortuculturae, 351:395-418.
• Tous, J. 2005. Hazelnut Production in Spain. Proc. VIth Intl. Congress on Hazelnut Eds.: J. Tous, M. Rovira & A. Romero Acta Hort. 686, ISHS:659-664. Tomasone, R., Colorio, G., Cedrola, C. and M. Pagano. 2009. Mechanical and physical control of hazelnut suckers. VII International Congress on Hazelnut, Viterbo, Italy, 23-27 June 2008, Acta Horticulturae, 845:407-412.
• Ulukan, U. ve N.C. Ulukan. 2011. Fındık Üretiminde Çalışma İlişkileri ve Mevsimlik İşçiler: Perşembe Örneği. 2000’li Yıllarda Türkiyede İktisat ve Siyaset Rüzgârları, Elif Yayınları, Ankara. http://www.academia.edu/5070217/F%C4%B1nd%C4%B1k_%C3%9Cretiminde_%C3%87al%C4%B1%C5%9Fma_%C4%B0li%C5%9Fkileri_ve_Mevsimlik_%C4%B0%C5%9F%C3%A7iler_Per%C5%9Fembe_%C3%96rne%C4%9Fi (Erişim tarihi: 29 Mart 2018)
• Yıldız, T. 1999. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyvelerin Hasat İlkeleri ve Kullanılan Makinalar. Doktora Semineri (Yayınlanmamış). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makinaları Anabilim Dalı, Ankara.
• Yıldız, T. 2000. Traktörle Çalıştırılabilir-Yerden Toplama Üniteli Bir Fındık Hasat Makinasının Tasarımı. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Makinaları Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara.
• Yıldız, T. ve A. Tekgüler. 2012. Eksantrik tipli silkeleyiciyle fındık hasadında iş başarılarının belirlenmesi. In: 27. Tarımsal Mekanizasyon Ulusal Kongresi Bildiri Kitabı:332–339, 5–7 Eylül, Samsun, Türkiye.
• Yıldız, T. ve A. Tekgüler. 2014. The effects of different maturity times of fruit ripening and limb connection heights on the percentages of fruit removal in mechanical harvesting of hazelnut (cv. Yomra). Tarım Bilimleri Dergisi–Journal of Agricultural Sciences, 20: 38-47.
• Yıldız, T. 2016. The effects of nuts per cluster and the fruit stem lengths on fruit detachment force/husky fruit weight ratio at different maturity times of hazelnut (cv. Yomra). Anadolu Tarım Bilim. Derg./Anadolu J Agr Sci, 31:393-398.
• Zimbalatti, G., Benalia, S., Bernardi, B., Proto, A.R. and D. Smorto. 2012. Hazelnuts mechanical harvesting in Calabria: preliminary trials on work productivity. “Safety Health and
• Welfare in Agriculture and in Agro-food Systems”. International Conference RAGUSA SHWA 2012, September 3-6, Ragusa–Italy
• Zoppello, G. and Tempia, D.P. 1988. Considerazoni su una Nuova Macchina Per la Raccolta delle Nocciole. L’Infarmatore Agrario, XLIV (9), Verona: 105-114.