Siirt Fıstık (Pistachio vera L.) Çeşidinin Yük Altındaki Davranışının Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 3, 189 - 197, 05.01.2023

Fatih Göksel Pekitkan , Reşat Esgici

Öz

Türkiye, fıstık (Pistachiovera L.) üretimi bakımından İran ve Amerika’dan sonra dünyada üçüncü sırada yer almaktadır. Üretim miktarının % 91’i Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden sağlanmaktadır. Fıstık, bölge ekonomisi için büyük bir öneme sahiptir. Bölgede fıstık üretimi yoğun olarak Şanlıurfa, Gaziantep, Adıyaman ve Siirt illerinde yapılmaktadır. Siirt ilinde kendi ismiyle anılan Siirt fıstığının son yıllarda artan fiyatlara paralel olarak üretim alanlarında ve üretim miktarlarında büyük artışlar meydana gelmiştir. 2002 yılında 45.000 dekarlık alanda üretim yapılırken, 2018 yılında yaklaşık 7 kat artarak 300.000 dekara ve 2021 yılında ise 334.950 dekarlık alana çıkmıştır. Fıstık tarımında en önemli sorunların başında hasat işlemi gelmektedir. Hasat işlemi tamamen insan iş gücüne dayalı olarak elle yapılmaktadır. Hasat işlemi yaklaşık olarak bir ay sürmektedir. Bu da üretim maliyetlerini artırmaktadır. Bölgede mekanik hasat uygulamaları son derece sınırlıdır. Bu çalışmada Siirt fıstık çeşidinin mekanik hasadı için temel bazı parametrelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda faklı olgunluk dönemlerinde meyvenin daldan kopma kuvveti ile meyve ağırlıkları arasındaki değişimler incelenmiştir. Ayrıca, hasat döneminde olgunlaşmış tanelerin yük altında farklı pozisyonlarda kırılma kuvvetleri ve kırılma enerjisi değerleri ölçülmüştür. Kopma kuvveti için çeki basıya çalışan bir kuvvet ölçer kullanılırken (Model FG-20, LutronInstrument), kırılma kuvvetleri için Llyod LRX marka biyolojik malzeme test cihazı kullanılmıştır. Sonuç olarak en düşük kopma kuvveti değerleri, hasat döneminde, 2.2-14.5 N arasında elde edilmiştir. Farklı yükleme pozisyonlarda yapılan yüklemelerde kırılma kuvvet değerleri bakımından önemli bir farklılık meydana gelmemiştir (p<0.05). En düşük kırılma enerjisi 41.80 Ncm olarak uzunlamasına yapılan yüklemede elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Antep fıstığı, Meyve kopma direnci, Kırılma direnci, Kırılma enerjisi

Determination of Siirt Pistachio (Pistachio vera L.) Behavior Under Load

Öz

Türkiye ranks third in the world in terms of pistachio (Pistachio vera L.) production after Iran and United States. 91% of the production amount is provided by the Southeastern Anatolia Region. Pistachio is of great importance for the regional economy. Şanlıurfa, Gaziantep, Adıyaman and Siirt provinces produce most pistachio in the region. In the province of Siirt, the production of pistachio, which is called Siirt pistachio, has increased in terms of production areas and production amounts with the increase in prices in recent years. While production was carried out on an area of 45.000 decares in 2002, it increased approximately 7 times in 2018 to 300.000 decares and in 2021 to an area of 334.950 decares. Harvest is one of the most important problems in pistachio agriculture. Harvesting is done by hand, dependent on labor. The harvesting process takes approximately one month. This increases production costs. Mechanical harvesting is limited in the region. In this study, it was aimed to determine some basic parameters for mechanical harvesting of Siirt pistachio cultivar. For this purpose, the changes between the detachment force of the fruit from the branch and the fruit weight were investigated in different maturity periods. In addition, the fracture forces and fracture energy values of the ripe grains under load were measured at different positions during the harvesting period. While a force gauge (Model FG-20, Lutron Instrument) was used for breaking force, Llyod LRX brand biological material testing device was used for fracture forces. As a result, the lowest breaking force values were obtained during the harvest period, ranging from 2.2-14.5 N. There was no significant difference in terms of breaking force values in loadings made at different loading positions (p<0.05). The lowest fracture energy was obtained as 41.80 Ncm in longitudinal loading.

Kaynakça

• Altuntas, E., ve Mutlu, A. (2007). Antepfıstıgı (Pistacia vera L.) Kabuklu ve İç Meyvesinin Bazı Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2007, 24(1), 19-25.
• ASABE Standards (2006). S358.2: 1:1 Measurement Forages. 52nd edn. American Society of Agricultural Engineers, St Joseph MI.
• İlikçioğlu, E., Atlı, H. S. ve Çelik, F. (2021). Uzun ve Siirt Antepfıstığı çeşitlerinde hasat öncesi Ethephon uygulamasının hasat mekanizasyonuna etkisi. Iğdır Üniv. Fen Bil Enst. Der. 2021 11(1): 10-22.
• Aygün, M. ve Gürsoy, S. (2020). Antep Fıstığı (Pistacia vera L.) Üretimi Yapan İşletmelerin Tarımsal Mekanizasyon Düzeylerinin Belirlenmesi: Türkiye, Siirt İli Örneği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 2020; 7(2): 136 - 142. 10.19159/tutad.675257
• Atlı, H. S., Arpacı, S., Akgün, A., Özgüven, A. I. ve Özgüven, F. (1999). Bazı Antepfıstığı Çeşitlerinin Hasat Zamanının Saptanması ve Makineli Hasadın Uygulanabilme Durumunun Araştırılması. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bit. Kong. S.248 - 251. Ankara.
• Bilim, H. I. C. ve Polat, R. (2006). Antepfıstığı çıtlatma makinası tasarımı. Tarım Makinaları Bilimi Dergisi, 2(3), 203-209.
• Keçecioğlu, G. (1975). Atalet Kuvvet Tipli Sarsıcı ile zeytin hasatı imkanları üzerinde bir araştırma. (Research on olive harvesting possibilities with an inertia for tree shaker). Department of Agricultural Machinery, Agricultural faculty, Ege university, Izmir, Turkey.
• Polat, R., Gezer, İ., Güner, M., Dursun, E., Erdoğan, D. ve Bilim, H. C. (2007). Mechanical Harvesting of Pistachio Nuts. Journal of Food Engineering, 79: 1131-1135.
• Polat, R., Güner, M., Erdoğan, D., Gezer, İ., Atay, Ü. ve Aktaş, T. (2017). Determination of optimum shaking frequency and amplitude of prototype body shaker used for mechanical harvesting of pistachio. 45. Symposium "Actual Tasks on Agricultural Engineering", Opatija, Croatia, 2017 (pp. 597-603).
• Sessiz, A. ve Ozcan, M. T. (2006). Olive removal with pneumatic branch shaker and abscission chemical. Journal of Food Engineering. 76: 148-153.
• Sessiz A. ve Esgici, R. 2005. Determination of Agronomic Parameters of Green Olive Cultivars for Mechanical Harvest. 9th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture, 27–29 Eylül, İzmir.
• Sessiz, A. (2005). Physical Properties of Some Green Olive Cultivars”. 9th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture. 27–29 Eylül, İzmir.
• Sessiz, A., Turgut, M. M. ve Pekitkan, G. (2008). Mechanization Properties of Siirt Cultivar Pistachio. 10th International Congress on Mechanization and Energy in Agriculture. 14-17 October 2008, Antalya-Turkey.