Küçük Ayasofya Mahallesi Geleneksel Ahşap Konut Mimarisinin Dönüşümü ve Koruma Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2015, , 55 - 75, 12.07.2016

Tülay Çobancaoğlu Koray Güler Gülce Güleycan Okyay

https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.239589

Öz

İstanbul’un Dünya Miras Alanı olarak kabul edilmiş dört bölgesinden birinin sınırları içerisinde, Çatladıkapı ve Kadırga Limanı arasında yer alan Küçük Ayasofya Mahallesi barındırdığı arkeolojik kalıntılar ve anıtsal yapıların yanında geleneksel ahşap konut mimarisi ile de dikkat çeken bir bölgedir. Bu çalışma, Küçük Ayasofya Mahallesi’nin sahip olduğu ahşap mimari mirasın zaman içerisinde geçirdiği dönüşümünün ortaya konulmasını, alanın sahip olduğu özgünlük ve bütünlük değerlerinin korunmuşluk durumlarının tespitini ve alandaki koruma sorunlarını belirlemeyi hedeflemektedir. Bu çerçevede öncelikle bölgenin tarihsel gelişimi ve yasal statüsü incelenmiştir. 5366 sayılı yasa kapsamında 2007 yılında Yenileme Alanı olarak ilan edilen bölgede uygulanması planlanan çalışmaların, alanın taşıdığı üstün evrensel değer gözetilerek titizlikle ele alınması gerektiği belirtilmiştir. Bu bağlamda alanın sahip olduğu ahşap mimari geleneğin karakterini belirlemek adına çalışma alanı sınırları içerisinde özgün değerlerini koruyarak günümüze ulaşmış olan yapılar belgelenmiştir. Tüm bu veriler doğrultusunda alanın bütüncül korunmasına yönelik değerlendirmeler yapılarak, bölgenin karşı karşıya kaldığı sorunların çözüm yolları üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Küçük Ayasofya, Geleneksel Ahşap Mimari, Yenileme Alanları, Sultanahmet Dünya Miras Alanı, Kentsel Koruma, Özgünlük, Konut-Turizm Dengesi

TRANSFORMATION OF THE WOODEN RESIDENTIAL ARCHITECTURE OF THE KUCUK AYASOFYA REGION AND EVALUATION IN TERMS OF CONSERVATION

Öz

The Küçük Ayasofya region which has been located between Çatladıkapı and Kadırga port, within the boundaries of one of the four world heritage sites of İstanbul, draws attention with not only its archaelogical remains and monumental buildings but also its traditional wooden residential architecture. This study aims to determine the transformation on the traditional wooden architectural heritage of the region, preservation of authenticity and integrity values which comprises the spirit of the place, and identify the conservation problems. Within this framework, firstly the historical process and legal status of the region have been examined. It is stated that the works planned to implement in the region which has been declared as a renewal area according the law no. 5366 in 2007, should be handled very carefully and care about the region’s outstanding universal values. In this context, the buildings which have reached today with its authentic values in the borders of the study area; documented detailly in order to determine the character of the wooden architectural traditions belongs to the region. In the last section, analysis and evaluation of the data obtained in field studies due to maintain an integrated conversation and alternative solutions for these issues have been developed.

Anahtar Kelimeler

Küçük Ayasofya (Sergios and Bachos), Traditional Wooden Architecture, Rehabilitation Areas, Sultanahmet World Heritage Site, Urban Conservation, Authenticity, Balance Between Residential and Tourism Areas

Kaynakça

• Bachmann, Martin. 2008. Fani Mekanlar Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün İstanbul’da Ahşap Konut Mimarisine İlişkin Çalışmaları. Ahşap İstanbul Konut Mimarisinden Örnekler, ed. Bachmann, M. & Tanman, B. ,96-202. İstanbul: Mas Matbaacılık A.Ş.
• Çelik, Zeynep. 1996. 19.yüzyılda Osmanlı Başkenti Değişen İstanbul. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Çobancaoğlu, Tülay. 1998. Türkiye’de Ahşap Evlerin Bölgelere Göre Yapısal Olarak İncelenmesi ve Restorasyonlarında Yöntem Önerileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, MSGSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Dinçer, İ. 2010. Türkiye’de 1980 Sonrası Yapısal Dönüşümün Mekansal İzlerine Bir Örnek: Yenileme Alanları. Mimarlık Dergisi (352): 24-27.
• Eyüpgiller, Kutgün. 2012. Koruma’nın Türkiye’ye Özgü Sorunları İhmal Edilmiş ve Sağlıksız Kentsel Sit Alanları’nda Koruma. Koruma Sempozyumu 2 Kültür Varlıklarını Koruma Amaçlı Proje ve Uygulamalar Çalıştayı, ed. Dizdar, İ. & Uçar, M. 36-40. Mersin: Dijilife Dijital Basım Yayın.
• İnalcık, Halil. 1996. Fatih, Fetih ve İstanbul’un Yeniden İnşası. Dünya Kenti İstanbul Habitat II, 22-37. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı. 2011. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Kültür Bakanlığı.
• Madran, E. 1996. Cumhuriyetin İlk Otuz Yılında Koruma Alanının Örgütlenmesi. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi (16): 59- 97.
• Kuban, Doğan. 1996. İstanbul- Bir Kent Tarihi. İstanbul: T. İş Bankası Yayınları.
• Pervititch, Jacques. 2000. Jacques Pervititich Sigorta Haritalarında İstanbul. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, Kent Araştırmaları Dizisi.
• ICOMOS, 1994. Nara Özgünlük Belgesi. Nara, Japonya. Pdf Erişim: http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ ICOMOSTR_0280118001353669454.pdf
• ICOMOS, 1999. Tarihi Ahşap Yapıların Korunması İçin İlkeler. ICOMOS 12. Genel Kurulu Meksika. Pdf Erişim: http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ ICOMOSTR_0944002001353670528.pdf
• ICOMOS, 2011. The Valletta Principles for the Safeguarding and Management of Historic Cities, Towns and Urban Areas. ICOMOS 17. Genel Kurulu Paris, Fransa. Pdf Erişim: http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ ICOMOSTR_0209751001353671440.pdf
• Url-1. http://www.istanbularkeoloji.gov.tr/web/41-225-1-1/ muze Erişim tarihi: 27.06.2014.
• Url-2. https://harita.yandex.com.tr/ Erişim tarihi: 27.06.2014.