Minhâcü’l Âbidîn’in Gazzâli’ye Nisbeti Meselesi

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 46, 43 - 56, 15.04.2021

Muhammed Akif Koç

Öz

Minhâcü'l-Âbidîn bir ahlak eseridir. Eser yazıldığı günden bugüne ilim muhitlerinde karşılık bulmuş ve farklı dillere çevirisi yapılmıştır. Bununla birlikte eserin Gazzâlî'ye nisbeti meselesi ise ilgili literatürde tartışılan bir konudur. Minhâcü'l-Âbidîn'in Gazzâlî'ye ait olmadığı iddiası ilk defa İbnü'l-Arabî tarafından ortaya atılmıştır. Konu ile ilgili çalışma yapan araştırmacılar eserin Gazzâlî'ye nisbeti meselesi hakkında görüş belirtmişler konuyu farklı açılardan ele almışlardır. Bu makalede konu ile ilgili oluşan literatür çerçevesinde eserin Gazzâlî'ye aidiyeti meselesi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Gazzâlî, Minhâcü'l-Âbidîn, Tasavvuf, Ahlak

قضية نسبة كتاب منهج العابدين للإمام الغزالي

Öz

يعد كتاب منهاج العابدين من كتب الأخلاق التي كتب لها القبول وانتشرت منذ تأليفه حتى عصرنا الحاضر، وقد ترجم إلى لغات شتى، ومن القضايا التي رافقت هذا الانتشار الواسع ونوقشت في التاريخ الثقافي نسبة هذا الكتاب للإمام الغزالي، وكان ابن عربي أول من نفى نسبة الكتاب للإمام الغزالي، ثم تعرض كثيرون بعد ذلك لمسألة نسبة الكتاب للإمام الغزالي وأدلوا فيها بدلوهم من زوايا عدة، وتأتي هذه المقالة لتناقش المسألة وتعرض لمن بحثها في تاريخنا الثقافي وتحاول تحليل آراء الباحثين فيها.

Anahtar Kelimeler

الغزالي, منهاج العابدين, تصوف, أخلاق

The Issue of the Authorial Attribution of Minhāj Al-Ābidīn to Ghazzālī

Öz

Minhāj al-Ābidīn is a work of ethics. A work which from the time of its authorship until today has been widely read in scholarly circles and translated into different languages. Notwithstanding, the work’s attribution to Ghazzālī has been a topic of discussion throughout the literature. The claim that Minhāj al-Ābidīn did not belong to Ghazzālī was first put forward by Ibn al-‘Arabī. Researchers working on the subject are also known to have submitted their views on the issue concerning the work’s attribution to Ghazzālī from various perspectives. In this article, the issue of the veracity of the work’s authorial attribution to Ghazzālī will be examined within the framework of the literature dealing with the subject.

Anahtar Kelimeler

Ghazzālī, Minhāj al-Ābidīn, Sufism, Ethics

Kaynakça

• Abdurrahman Bedevî, Müellefâtü’l- Gazzâlî, Vekâletu'l-Matbûat, Kuveyt, 1977.
• Abdurrahman b. Hasan el-Cebertî, Târîhu ‘Acâ’ibi’l-Âsâr fi’t-Terâcim ve’l-Ahbâr (nşr. M.H. Cevher), Kahire: 1958.
• Asin Palacios, Miguel, La espiritualidad de Algazel y su sentido Cristano (Al-Ghazali's Spirituality and its Christian Meaning), Madrid: Imprenta de Estanislao Maestre, 1934.
• Bouyges,"Essai de Chronologie des Œuvres de al-Ghazali (Algazel)", Imprimerie Catholique, Beirut, 1959.
• Duncan B. MacDonald, The Life of al-Ghazzālī, with Especial Reference to His Religious Experiences and Opinions, Journal of the American Oriental Society, vol. 20, 1899.
• Ebü'l-Feyz Murtaza Zebidi, İthafü's-Sadeti'l-Muttakin bi-Şerhi İhyaü Ulumi'd-Din, Beyrut: Matbaatu’l Tarihu’l Arabî, 1994.
• Frank Griffel, Al-Ghazali's Philosophical Theology, New York: Oxford University Press, 2009.
• Gairdner, “Al-Ghazālī’s Mishkāt al-Anwār and the Ghazālī-Problem”, Der Islam, v.5, 1914.
• Gazzâlî, Minhâcü’l Âbidîn ila Cenneti Rabbi’l Âlemîn, (thk: Mahmud Mustafa Halavi) Daru’l Beşâir el-İslamiyye, Lübnan, 2012.
• ---, Minhâcü’l Âbidîn (trc. Muhammed Said Ahmed Nakşibendi), Lahor: Urdu Pazar, 1999
• ---, Minhâcü’l Âbidîn (trc. Meclis el-Medinetü’l İlmiyye), Karaçi: Mektebetü’l Medineti Fizân, 2007.
• ---, Minhâcü’l Âbidîn (Minhāj al-‘ābidīn ilá al-jannah) (trc. İkbal Hüseyin Ensârî), Karaçi: Darü’l Isha’at, 1998.
• ---, Minhâcü’l Âbidîn (Minhajul ‘abideen The best way for the worshippers) (trc. İkbal Hüseyin Ensârî), Beyrut: Darü’l Kütübi’l İlmiyye, 2009.
• ---, Minhâcü’l Âbidîn (Le chemin assuré des dévots vers le Paradis) (trc. Asín Palacios Miguel ve Cheikh Yahya), Beyrut: el-Burak, 2000.
• ---, İhyâü Ulumi'd-Dîn, (nşr. Muhammed Vehbi Süleyman-Usame Amure), Dımaşk: Dâru’l-Fikr, 2011. Hans Bauer, “Zum Titel und zur Abfassung von Ghazali’s Ihja”, Der Islam, v.4, 1913.
• Hourani, George F., “A Revised Chronology of Gazali’s Writings”, Journal of the American Oriental Society, vol. 104, No: 2, 1984.
• İhsan Muhammed Dahlan, Siracü't-Talibin Şerhu ala Minhâci'l-Âbidîn, Mustafa el-Babi el-Halebi, Kahire, 1955.
• ---, Minhâcü’l-Âbidîn Şerhi Siracü’t-Talibin: (Hak Yolcusunun Rehberi), (trc. Ömer Dönmez), İstanbul: Hisar Yayınevi, ty.
• Katib Çelebi, Keşfü’z-Zunûn, tsh. M. Şerefettin Yaltkaya, Beyrut: Daru İhyâi't-Türâsü'l-Arabi, 1941.
• Massignon Louis, La Passion d'al-Hosayn Al-Hallaj Martyr Mistique De l'Islam Exécuté à Bagdad le 26 Mars 922, c. 2, Paris, Libraire Orientaliste Geuthner, 1922.
• Medine Kaplan, Gazzâlî’nin Minhâcü’l-Abidîn Adlı Eserinde Geçen Hadîslerin Tahriç ve Değerlendirmesi, SÜSBE, Konya 2007 (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Montgomery Watt, The Authenticity of the Works Attributed to alGhazālī, Journal of the Royal Asiatic Society, sy. 84., 1952.
• Muhammed Akif Koç, "İlyas Nihânî'nin Minhâcü'l Âbidîn Tercümesi: İnceleme ve Metin", Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2018.
• Muhammed Balatunusî, Buğyetü't-Talibin fi İhtisari Minhâcü'l-Âbidîn, Beyazıd Devlet Kütüphanesi, nr.1669.
• Muhyiddin İbnü'l Arabî, Muhadaratü'l-Ebrar ve Müsamereti'l-Ahyar fi'l-Edebiyyat ve'Nevadiri’l-Ahyar, Beyrut: Dârü’l-Yakazati’l-Arabiyye, 1968.
• Orkhan Musakhanov ve Necdet Tosun, "Tefsîru'l-Ceylânî'nin Abdulkâdir Geylânî'ye Nisbeti Meselesi", Tasavvuf İlmi Akademik Araştırma Dergisi, sayı:33, 2014/1.
• Richard Gosche, Über Ghazzalis Leben Und Werke, Aus den Abhandlungen der Königlichen Akademie der Wissenschaften, Berlin, 1858.