Hz. Peygamber’in Şemâil-i Şerîfi Azîz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 46, 91 - 130, 15.04.2021

Omar Kal Hussıen

Öz

Şemâil ktipları, Hz. Peygamber’in hayatını her yönüyle örnek edinme gayesine yardımcı olan eserler içerisinde önemli bir yere sahiptir. İslam ilim geleneğinde birçok farklı metotlarda şemâil eserleri kaleme almışlardır. Anadolu insanın gönlüne taht kurmuş güzide âlim ve âriflerinden olan Azîz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri (ö. 1038/1628) de şemâil türünde bir eser kaleme almıştır. Azîz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri’nin, Osmanlı edebiyatı ve tasavvuf düşüncesinde önemli bir yeri olması, söz konusu eserine ayrı bir önem atfetmektedir. Kendisi bir Ehl-i beyt mensubu olan Hüdâyî Hazretleri, Hz. Peygamber’e (s.a.v) duyduğu derin muhabbetini birçok eserinde farklı açılardan ele almıştır. Bu eserlerin en başında gelen şemâil-i şerifleri, birçok yönden üzerinde titizlikle durulmayı gerektiren önemli bir eserdir.
Eser, Ehl-i beyti Resullah’a atıf yapılan rivayetleri Türkçe açıklamaktadır. Sonrasında alanda yazılmış muteber kitaplardan alıntıların yapıldığı Türkçe uzun bir bölüm vardır. Eser, Hz. Peygamber’in (s.a.v) yüce ahlakına dair İmam-ı Nevevî’nin (ö. 676/1277) Tezhibü’l-esmâ ve’l-lugât adlı eserinden Arapça bir alıntı ve yine Arapça kısa kronolojik siyer başlıklarını içermektedir. Bu çalışma, Aziz Mahmud Hüdayî Hazretleri’nin hayatı ve eserleri hakkında kısa bilgiler vererek Şemâil-i Şerîf adlı kıymetli eserini günümüz siyer literatürüne kazandırmayı hedeflemektedir. Azîz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri’nin söz konusu şemâilin tespit edilebildiği kadarıyla burada neşrini yaptığımız tek bir nüshası günümüze ulaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Azîz Mahmûd Hüdâyî Hz., şemâil-i şerife, Osmanlı Devleti,

Kaynakça

• BURSALI, Mehmet Tahir, Osmanlı müellifleri, Matba-i ‘Amire, İstanbul: 1333.
• GÜLŞEN, Mehmet, Aziz Mahmud Hüdâi, Gayret Kitabevi, İstanbul: 1951, 2-4.
• HÜDÂYÎ, Azîz Mahmûd, Risâle-i Şemâilü’n-Nübüvveti’l-Ahmediyyeti’l-Muhammediyye ‘alâ Sâhibiha Efdalü’s-Salât ve Ekmelü’t-Teslîmât, Selim Ağa Kütüphanesi, Hüdâyî Efendi Koleksiyonu, Kayıt No:275.
• __________, Dîvân-ı İlâhîyât, hzr. Mustafa Tatcı-Musa Yıldız, Üsküdar Araştırmalar Merkezi, İstanbul 2005.
• İBN ARABÎ, Muhyiddin, Kitab-ı Tedbirat-ı İlahiyye, çvr. Ahmed Avni Konuk, İz Yayıncılık 2018.
• KÂDÎ İYÂZ, eş-Şifâ fit-Ta‘rîfi bihukuki’l-Mustafâ, thk. Muhammed Bicâvî, Dârülkitab el-Arabî, Beyrût 1984.
• KANDEMİR, M. Yaşar, "Nevevî", TDV İslâm Ansiklopedisi, XXXIII, 45-49.
• KAYA, Mahmut, "Kasîdetü’l-Bürde", TDV İslâm Ansiklopedisi, XXIV, 566-568.
• en-NEYSÂBÛRÎ, el-Hâkim, el-Müstedrek alas-sahiheyin, thk. Mustafa Ata, Darul-kütüb el-İlmiyye, Beyrût 1990.
• ÖZ, Mustafa " Delâilü’n-Nübüvve", TDV İslâm Ansiklopedisi, IX, 115-117.
• ÖNGÖREN, Reşat, "Nûreddinzâde", TDV İslâm Ansiklopedisi, EK-2, 364-366.
• SUYÛTÎ, Menâhilis-safâ fi tahrici ehâdîsiş-şifâ, thk. Semîr el-Kâdî, Darul-kütüb el-İlmiyye, Beyrût 1988.
• ŞENOCAK, Kemaleddin Seyyid Aziz Mahmud Hüdayî (k.s.) (hayatı-menakıbı ve eserleri), İslam Neşriyatı, İstanbul: 1970.
• TİRMİZÎ, Muhammed b. İsâ, Sünen, thk. Beşşâr Marûf, Dârul-grb, Beyrûrt 1998.
• ______, Muhammed b. İsâ, eş-Şemâil el-Muhammediyye, thk. Muhammed Avvâme, Dârul-Yüsr ve el-Minhâc, Cidde 2007.
• YILMAZ, Hasan Kamil, Aziz Mahmud Hüdayi ve celvetiye tarikatı, Erkam Yayınları, istanbul: 1990.
• _________, H. Kamil, “Aziz Mahmud Hüdayi” DİA İslam Ansiklopedisi, IV, 338-340.