Muhammed Emin Er’in Hayatı ve Tasavvufî Eserleri

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 48, 71 - 94, 30.11.2021

Mehmet Cafer Varol Hasan Kamil Yılmaz

Öz

Muhammed Emin Er, 1332/1914 senesinde Diyarbakır’ın Çermik ilçesine bağlı Kalaç/Kiloyan köyünde dünyaya geldi. İlk tahsilini babasının köy imamından aldı. Daha sonraları bölgedeki pek çok ilmi şahsiyetten dersler alarak Suriye’ye gitti. Burada Şeyh Ahmed Haznevî’ye intisap ederek ilk tarikat dersini aldı. İlmi icazetini Norşîn medresesinde Şeyh Muhammed Maşûk en-Nûrşînî’den aldı. Şeyh Seyda el-Cezerî’ye intisap ederek sülûkunu ikmal ettikten sonra tasavvuf icazetini alarak halifesi oldu. Muhtelif ilimler üzerine yazdığı eserlerde, yazı ve söyleşilerinde tasavvufî düşüncesini ortaya koydu. Tasavvuf ilmi üzerine pek çok eser kaleme aldı. Bu eserlerinde Tasavvuf ilminin şeriat, tarikat, hakikat, marifetullah, tevbe, zikir, ihsan, muhabbet vb. pek çok kavramını eserlerinde izah etti.

Anahtar Kelimeler

Muhammed Emin Er, Mîranî, Halidilik, Seydâî, Tasavvuf.

Muhammed Emin Er’s Life, and Works of Sufism

Öz

Muhammed Emin Er was born in 1914/1332 in the village of Kalaç / Kiloyan in Diyarbakır’s Çermik district. Seyda received his first education from his father’s village imam, and before leaving to Syria he took lessons from many worthy scholars in his region. He became affiliated with Sheikh Ahmad al-Khaznawi (d. 1949) and took his tarikah lesson. Seyda, who obtained his ijazah from Sheikh Muhammed Maşûk en-Norşîni in Norşîn madrasah, after affiliated with Sheikh Seyda Al-Jazari and proceeded his way of behaviour, Muhammad Emin Er became caliph of Sheikh Al-Jazari. Seyda Muhammed Emin Er revealed his sufistic thought in his works, writings and interviews on various sciences. Muhammed Emin Er wrote many works on Sufism. He explained many concepts in his works such as the description of Sufism, shari’ah, sect, truth, knowledge of God (marifetullah), repentance, dhikr, ihsan (spiritual excellence), love and so on.

Anahtar Kelimeler

Muhammed Emin Er, Mîranî, Khālidiyya, Seydaî, Sufism

محمد أمین ارحیاته وكتبھ في علم التصوف

Öz

محمد امين أر هو أحد المتصوفة الإسلامين الذين عاشوا في الفترة الماضية. ولد في عام ١٣٣٢/١٩١٤ في قرية كالاش/ كيلويان التابعة لناحية جيرميك في مدينة ديار بكر. تلقت تعليمها الابتدائي من إمام القرية. ثم درس على عدت مشايخ في شرق تركيا وسوريا. انتسب في سوريا إلى الشيخ أحمد الخزنوي وأخذ درسه الأول في التصوف منه. بعد إكمال العلوم العقلية والنقلية على مناهج مدارس الشرقية في تركيا اخذ الإجازة من الشيخ محمد معشوق النورشيني. ثم أكمل تربيته في التصوف على الشيخ سيداء الجزري وأخذ الإجازة التصوف منه. كتب الشيخ محمد امين أر مؤلفات كثيرة في علوم المختلفة ولا سيما على علم التصوف وكشف في مؤلفاته عن فكره الصوفي كتعريف علم التصوف، والشريعة والطريقة والحقيقة والتوبة، والذكر، والإحسان، والمحبة. 

Anahtar Kelimeler

محمد أمين أر, ميراني, خالدي, سيدائي, التصوف

Kaynakça

• Anadolu Ajansı, “Erdoğan Mehmet Emin Er’i Ziyaret Etti”. Erişim: 01 Mayıs 2021. https://www.aa.com.tr/tr/politika/erdogan-mehmet-emin-eri-ziyaret-etti/284252
• Anadolu Ajansı, “İslam Alimlerinden Mehmet Emin Er Vefat Etti”. Erişim: 1 Mayıs 2021. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/islam-alimlerinden-mehmet-emin-er-vefatetti/235684
• Beg, Muhammed Emin Zeki, Kürtler ve Kürdistan Tarihi, İstanbul: Nûbihar, 2012.
• Biyografya, “Sadreddin Yüksel". Erişim: 06 Şubat 2021. https://www.biyografya.com/biyografi/11413
• Doz, Kurdî-Tirkî/ Türkçe Kürtçe Ferhenga Berîkê/Cep Sözlüğü, İstanbul: Doz Yayınları, 2012.
• Ekinci, Mehmet Salih, Islâh-ı Medâris Medrese Eğitiminde Yenilik, İstanbul: Nida Yayınları, 2019.
• Er, İbrahim Halil, Muhammed Emin Er Seyda Son Osmanlı Âlimi, Ankara: MEED Yayınları, 2014.
• Er, İbrahim Halil, Seyda Muhammed Emin Er ile Söyleşiler-1, İstanbul: Mevsimler Kitap, 2017.
• Er, Muhammed Emin (2018). Tasavvuf Risalesi/Faziletu A’mali’l-Kalbi ve Adâbu’z-Zikri bihi, İstanbul: Mevsimler Kitap.
• Er, Muhammed Emin, “Taasavvuf Soruşturması”, (Görüşmeciler: Ömer Faruk Tokat, Muhlis Turan, Burak Ertürk, Görüşme Transkripsiyonu) Rıhle Dergisi 14 (Ocak-Haziran 2012), 89.
• Er, Muhammed Emin, Ahlak Risalesi/el-Mühezzeb fî’l-ahlâki ve’l-edeb, İstanbul: Mevsimler Kitap, 2018.
• Er, Muhammed Emin, Cami‘u’l-Mütûnü’d dirasiyye, İstanbul: Mevsimler Kitap, 2018.
• Er, Muhammed Emin, El-Mecmû‘atu’r-Resâili’d-Dîniyye fî ‘ulûmi’l-Muhtelife, Dımaşk: Darü’l-Endülüs, 2010.
• Er, Muhammed Emin, El-Muhtarât min Mektûbâti’l-İmam Rabbânî esSerhendî, İstanbul: İsar Yayınları, 2016.
• Er, Muhammed Emin, Fıkhı Batın/Tenbihü’l-Fatin ‘ala Fıkhi’l-Bâtın, İstanbul: Mevsimler Kitap, 2018.
• Er, Muhammed Emin, Hatıralarım, Ankara: MGV Yayınları, 2017.
• Er, Muhammed Emin, Müfterilere Cevaplar, Millî Gazete, İstanbul- 8 Aralık 1988.
• İlke Haber Ajansı, “Suudi Rejiminin Liyakatsizliği ve Kanlı Hac Tarihi”. Erişim: 5 Nisan 2021. https://ilkha.com/guncel/suudi-rejiminin-liyakatsizligi-ve-kanli-hac-tarihi-22368
• İskenderpaşa, “Mahmud Es’ad Coşan’ın Hayatı”. Erişim: 04 Ekim 2020. http://www.iskenderpasa.com/D69CDFCD64D4-4278-A8EC-51B091A7FB03.aspx
• Küçük, Hülya, Tasavvufa Giriş, İstanbul: Dem Yayınları, 2015.
• Millî Gazete, Ropörtaj: Fatih Ağan, Ankara 9-10 Ağustos 1985.
• Nurkoy, “Van Talebelerinden Molla Resul”. Erişim: 29 Ekim 2020. https://nurkoy.org/van-talebelerinden-molla-resul/
• Pehlivan, Pehlivan, "Bûtî", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ek-1/221. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2016.
• Sorular-Cevaplar, “Mehmet Emin Er Hoca Neyin Nesi?”, Şehadet Dergisi 2/6, (1988), 47-49.
• Taasavvuf Soruşturması, Mülakat: Ömer Faruk Tokat, Muhlis Turan, Burak Ertürk, Rıhle Dergisi, Ocak-Haziran 2012.
• Tekin, Ahmet, “Son Dönem Âlimlerinden Molla Hasan T‘avikî, Hayatı ve Eserleri”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, (2017), 152-160.
• Turan, Cihan, Dîwana Fethî (Edîsyon, metn, krîtîk) / Fethî Divanı (Edisyon, metin, kritik), Bingöl: Bingöl Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Vatandaş, Celaleddin, Cumhuriyetin Tarihi, İstanbul: Pınar Yayınları, 2019.
• Youtube, “İbrahim Halil Çiçek Seyda’yı anlatıyor”. Erişim: 21 Mayıs 2021. https://www.youtube.com/watch?v=x_hff8QNezw
• Youtube, “Prof. Dr. Mehmet Görmez Seyda’yı Anlatıyor”. Erişim: 21 Mayıs 2021. https://www.youtube.com/watch?v=mVL_3uxo2-g
• Youtube, “Prof. Dr. Tahir Ayar Seyda’yı Anlatıyor”. Erişim: 21 Mayıs 2021. https://www.youtube.com/watch?v=gP4STDykCKA