İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AÇISINDAN ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ İKLİMİNİN ÖNEMİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 28 - 41, 27.04.2022

Ahmet Gökçe

Öz

İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının amacına ulaşabilmesi ve de belki de en önemli nokta olarak denetlenebilir olması adına sendikalara oldukça önemli bir görevi bulunmaktadır. Özellikle Covid-19 salgın döneminde işyerlerinde uygulanan iş sağlığı ve güvenliği önlemleri çok daha önemli bir hale gelmiştir. Bu süreçte salgın paralelinde iş sağlığı ve güvenliğine yönelik olarak yasa koyucular tarafından alınan kararlar oldukça önemli olmakla beraber, bu kararların sağlıklı uygulanması ve de denetlenmesi de oldukça kritik bir öneme sahiptir. Bu noktada işyerlerinde örgütlü olan sendikalar denetleme görevini üstlenirken, işyeri yönetimiyle oluşturdukları iletişimin tabiatına bağlı olarak da iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarına ilişkin çeşitli önerilerde bulunabilmektedirler. Ancak öneri sisteminin tam anlamıyla işler olabilmesi ise endüstri ilişkileri ikliminin, yani sendika ve yönetim arasındaki ilişkinin uzlaşmacı bir karakterde olmasına bağlıdır. Bu doğrultuda bu çalışmanın amacı, Covid-19 döneminde sendika ve yönetim arasındaki ilişkileri özellikle iş sağlığı ve güvenliği zemininde değerlendirerek, sendikaların bu süreçte işletme yönetimi ile kurduğu iletişimin tarzına ilişkin tecrübe ve düşüncelerinin tespiti olarak oluşmaktadır. Bu amaçla, yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak farklı işkollarında örgütlü olan sendikalarda görevli 5 yönetici ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler doğrultusunda yönetim ile ilişkiler ve salgın sürecindeki ilişkiler başlıkları şeklinde bir gruplandırılmaya gidilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre çalışma grubu kapsamında sendika ve yönetim arasında genel itibariyle uzlaşmacı ilişkiler hakimdir. Salgın döneminde ise bu ilişkilerde paylaşımın hâkim olduğu uzlaşmacı ilişkiler ağırlıkta olmasına karşın, emek hak ve çıkarlarında yaşanan ihlaller bu ilişkilerin sertleşerek çatışmacı bir yapıya dönüşmesine yol açmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, İş Sağlığı ve Güvenliği, Sendika, Endüstri İlişkileri İklimi

A Study on the Importance of Industrial Relations Climate In Terms of Occupational Health and Safety

Öz

A very important responsibility falls on the unions for the occupational health and safety practices to reach their goals and, perhaps more importantly, to be controllable. Especially during the Covid-19 pandemic period, occupational health and safety measures applied in workplaces have become much more important. In this process, although the decisions taken by the lawmakers regarding occupational health and safety in line with the pandemic are very important, the healthy implementation and monitoring of these decisions are also of critical importance. At this point, while the unions that are organized in the workplaces have the responsibility of monitoring, they can also make various suggestions regarding occupational health and safety practices based on the nature of the communication they have with the workplace management. However, the full functioning of the suggestion system depends on the industrial relations climate, that is, the relationship between the union and the management having a conciliatory character. Accordingly, this study aims to assess the relations between the union and the management during the Covid-19 period, especially based on occupational health and safety, and to determine the experience and ideas of the unions regarding the style of communication with the business management in this process. For this purpose, using the semi-structured interview method, interviews were conducted with 5 managers working in unions organized in different lines of business. According to the data obtained in the study, a classification has been made in the form of relations with the management and relations during the pandemic process. The results of the study show that there are generally conciliatory relations between the union and the management within the scope of the working group. During the pandemic period, however, although conciliatory relations based on sharing are dominant in these relations, violations of labor rights and interests cause these relations to toughen and turn into a confrontational structure.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Occupantional Health and Safety, Union, Industrial Relations Climate

Kaynakça

• Arıcı, K. (1999). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Dersleri. Ankara: Tes-İş Eğitim Yayınları.
• Aykaç, M. ve Balcı, B. (2016). Endüstri ilişkileri ve insan kaynakları yönetimi: tamamlayıcı mı, ikame mi?. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 5(1). 1-25
• Balcı, Y. ve Çetin, G. (2020). Covıd-19 pandemi sürecinin türkiye'de istihdama etkileri ve kamu açısından alınması gereken tedbirler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Bahar (Covid19-Özel Ek). 40-58.
• Başbuğ, A. (2005). İş Hukuku. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Bayazıt, M. (2008). Endüstri ilişkileri iklimi ve sendika ve kuruma bağlılık. Sakarya: 1. Çalışma İlişkileri Kongresi Bildiriler Kitabı. 53-62.
• Birleşik Metal-İş Sendikası (2022). http://www.birlesikmetalis.org/index.php/tr/. Erişim Tarihi: 20/02/2022.
• Cox, S. & Flin, R. (1998). Safety Culture: Philosopher's Stone or Man of Straw?. Work and Stress. 12(3). 189–201
• Çakır, M. (2020). “COVID-19: iş kazası mı, meslek hastalığı mı?”, http://isigmeclisi.org/20558-covid-19-is-kazasi-mi-meslek-hastaligi-mi-murat-cakir. Erişim Tarihi: 25/01/2020.
• Dastmalchıan, A., Mcneil, N., Blyton, P., Bacon, N. Blunsdon, B., Kabasakal, H., Varnalı R., Steınke, C. (2015). Organisational climate and human resources: exploring a new construct in a crossnational context. Asia Pacific Journal of Human Resources. 53(4). 397-414.
• Dastmalchıanü A., Blyton, P., Adamson, R. (1989). Industrial relations climate: testing a construct. The British Psychological Society. Vol.62. 21-32.
• DİSK (2022). http: // disk.org.tr/category/ diskten/ isci- sagligi-ve-is-guvenligi/. Erişim Tarihi:19/02/2022.
• DİSK-AR (2022). http://arastirma.disk.org.tr/. Erişim Tarihi:16/02/2022.
• Dursun, S. (2012). İş Güvenliği Kültürü. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• ETUC (2020). ETUC Declaration on the COVID-19 Outbreak. https://www.etuc.org/. Erişim Tarihi:17/05/2022.
• Eyüboğlu, M. (2020). Hukuksal açıdan covıd-19 “covıd-19, sağlık çalışanları için meslek hastalığı olarak kabul edilmelidir”, Türk Tabipler Birliği, https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6/covid19-rapor_6_Part38.pdf. Erişim Tarihi: 21/02/2022.
• Gökçe, A. (2021). Endüstri ilişkileri iklimi ve covid-19 pandemi sürecinin yansımaları. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi. 12(2), 665-678.
• Gökçe, A. (2018). Endüstri İlişkileri İklimi ve İkili Bağlılık. Bursa: Dora Basım-Yayın.
• Gökçe, A. (2020). İş sağlığı ve güvenliği açısından iş güvenliği kültürünün önemi üzerine bir odak grup çalışması. Ergonomi. 3 (2). 82-95.
• Güler, C. (2020). Avrupa sendikalar konfederasyonu’nun (etuc) koronavirüs politikaları: bildiriler, açıklamalar ve mektuplar. http://disk.org.tr/2020/03/etucun-koronavirus-politikalari/. Erişim Tarihi: 02/02/2022.
• ILO (2020). Covıd-19 ortamında ve sonrasında uzaktan çalışma uygulama kılavuzu. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo ankara/documents/publication/wcms_759299.pdf. Erişim Tarihi: 20/01/2021.
• ILO (2022). https://www.ilo.org/global/research/lang--en/index.htm. Erişim Tarihi: 19/02/2022.
• ITUC (2020). ITUC Global Covid-19 Survey 25 May-28 May 2020. https://www.ituc-csi.org/ituc-commonwealth-covid-19- survey-25may?lang=en. Erişim Tarihi:15/02/2021.
• İSİG (2022). https://www.isigmeclisi.org/. Erişim Tarihi: 19/02/2022.
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6331.pdf. Erişim Tarihi: 19/02/2022.
• Karadoğan, E. (2020). Küresel Sendikaların covid-19 pandemi sürecine karşı mücadele stratejileri: IUF örneği. Şeker-İş Dergisi. 136. 58-63.
• Kılkış, İ. (2014). İş Sağlığı ve Güvenliği. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Kılkış, İ. (2020). İş sağlığı ve güvenliği. Sosyal Politika (ss. 252-288), 11. Baskı, Bursa: Dora Yayıncılık.
• Koray M. (1992). Endüstri İlişkileri. İzmir: Basisen Eğitim ve Kültür Yayınları 22.
• OHSA (2022). https://www.osha.gov/employers. Erişim Tarihi: 19/02/2022.
• Öz Gıda İş Sendikası (2022) https://www.ozgidais.org.tr/linkler. Erişim Tarihi: 20/02/2022.
• Petrol-İş (2022) https://www.petrol-is.org.tr/yayin. Erişim Tarihi: 20/02/2022.
• Pyman, A., Holland, P., Teicher, J. and Cooper, B. K. (2010). Industrial relations climate, employee voice and managerial attitudes to unions: an australian study. British Journal of Industrial Relations. 48(2). 460-480
• SGK (2022). http://www.sgk.gov.tr. Erişim Tarihi: 19/03/2022.
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmet Bakanlığı (2022). https://www.aile.gov.tr. Erişim Tarihi: 15/03/2022.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2022). https://covid19.saglik.gov.tr. Erişim Tarihi: 15/03/2022.
• Tekindal, M. ve Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi. 20 (1). 153-182.
• Traub - Merz, R. (2010). Industrial Relations in China, South Korea and Germany, Comparative Industrial Relations: China, South Korea and Germany/Europe. Ed. Rudolf Traub-Merz and Jungua Zhan. 1-24.
• Türk Metal Sendikası, (2022) http://www.turkmetal.org.tr/haberler/guncel-haberler. Erişim Tarihi: 20/02/2022.
• Türmob (2020). https://www.turmob.org.tr/sirkuler/detailPdf/24ade1f1-4c61-4ed4-8142-c10041f20ab5/covid-19-is-kazasi-veya-meslek-hastaligi-kabul-edilmedi. Erişim Tarihi: 20/02/2022.
• Wan, D., Huat, O. C. and Yuee, L. H. (1997). Industrial relations climate in the manufacturing sector in singapore. Asia Pasific Journal of Management. 14. 123-141.
• Webster, E. and Loundes, J. (2002). Factors affecting the ındustrial relations climate in australian enterprises. melbourne ınstitute of applied economic and social research. Melbourne Institute Working Paper. No:7.
• WHO (2022). https://www.who.int/news. Erişim Tarihi: 19/02/2022.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12.Bsk), Ankara: Seçkin Yayınevi.