PRODUCT CONCENTRATION AND DIVERSIFICATION IN INTERNATIONAL TRADE: A COMPARISON BETWEEN TÜRKİYE AND CHINA

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 151 - 166, 30.10.2024

Muhammed Fatih Aydemir

Öz

In order for countries to achieve stable and sustainable growth in international trade, it is necessary to reduce product concentration in exports and imports or to increase product diversification. The objective of this study is to analyze the product concentration and diversification in exports and imports for Türkiye and China, which represents the largest share of Türkiye's imports and is the world's largest exporter. Additionally, a comparative analysis between the two countries will be conducted. The Harmonized System (HS) 2-digit foreign trade data for the period between 2001 and 2022 were obtained from the International Trade Centre (ITC) Trade Map database. Concentration and diversification analyses were conducted on the aforementioned data. The results of the analysis indicate a downward trend in Türkiye's product concentration in exports, with a lower concentration than that observed in China. Türkiye's product concentration in imports exhibited a decline until 2016, after which it began to increase significantly. When the two countries are compared, it is evident that Türkiye's product concentration in imports is lower than that of China. In recent years, Türkiye's product diversification coefficients in exports have been similar to China's, while China's product diversification in imports has been higher than Türkiye's. These comparisons demonstrate that product diversification is not only important in international trade, but also that the product groups in which the concentration is located are equally important.

Anahtar Kelimeler

Concentration, Diversification, International Trade, Türkiye, China

Uluslararası Ticarette Ürün Yoğunlaşması ve Çeşitlendirme: Türkiye ile Çin Arasında Bir Karşılaştırma

Öz

Ülkelerin uluslararası ticarette istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyümeye sahip olabilmesi için ihracat ve ithalatta ürün yoğunlaşmasını azaltması veya ürün çeşitlendirmesini arttırması gerekmektedir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı ihracatta ve ithalatta ürün yoğunlaşması ve çeşitlendirmesinin Türkiye ile Türkiye’nin ithalatında en büyük paya sahip olan ve dünyanın en büyük ihracatçısı olan Çin için ortaya koyulması ve iki ülke arasında karşılaştırma yapılmasıdır. 2001-2022 dönemine ilişkin Harmonize Sistem 2 basamaklı dış ticaret verilerine International Trade Centre (ITC) Trade Map veritabanından ulaşılmıştır. Bu veriler için uluslararası ticarette yoğunlaşma ve çeşitlendirme analizleri yapılmıştır. Yapılan analizler neticesinde, Türkiye’nin ihracatındaki ürün yoğunlaşması düşüş eğiliminde olmakla birlikte, Çin’den daha düşük ürün yoğunlaşmasına sahip olduğu tespit edilmiştir. Türkiye’nin ithalatta ürün yoğunlaşması 2016 yılına kadar düşmüş, bu tarihten sonra önemli düzeyde artışa geçmiştir. İki ülke karşılaştırıldığında, Türkiye’nin ithalattaki ürün yoğunlaşması daha düşük seviyede gerçekleşmiştir. Son yıllarda Türkiye’nin ihracatta ürün çeşitlendirme katsayıları Çin ile benzer düzeyde gerçekleşirken, Çin’in ithalattaki ürün çeşitlendirmesi Türkiye’ye göre daha yüksek olmuştur. Yapılan karşılaştırmalar neticesinde uluslararası ticarette ürün çeşitlendirmenin önemli olduğu kadar, yoğunlaşmanın da hangi ürün gruplarında olduğunun da bir o kadar önemli olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yoğunlaşma, Çeşitlendirme, Uluslararası Ticaret, Türkiye, Çin

Etik Beyan

Etik kurul izni ve/veya yasal/özel izin alınmasına gerek olmayan bu çalışmada araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur.

Kaynakça

• Akar G. and Ay A. (2019). Ürün ve Ülke Açısından Ihracat Çeşitlendirmesi: Türkiye üzerine bir Değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 116-127. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/gumus/issue/44146/460996
• Aldan, A., Aydın, M.F., Çulha, O.Y., Sunel, E. and Taşkın, T. (2012). İhracatta Bölgesel ve Sektörel Çeşitlenme. TCMB Ekonomi Notları, 12(18), 1-14. Retrieved from https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/2d3def07-6988-4271-b38e-c653e5f13998/EN1218eng.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-2d3def07-6988-4271-b38e-c653e5f13998-m3fw557
• Alparslan, N. and Ökte, M. (2023). Türkiye’de Dış Ticaret Politikalarının İhracatta Ürün Çeşitliliğine Sektörel Bazda Etkileri: Tarihsel Bir Analiz. In Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye Ekonomisi (pp. 297-311). Istanbul: Istanbul University Press. https://doi.org/10.26650/B/SS10.2023.016.18
• Altay Topcu B. and Sümerli Sarıgül S. (2019). Türkiye Demir Çelik Sektörü Ihracatının Yoğunlaşma Analizi. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal (Smart Journal), 5(17), 517-524. https://doi.org/10.31576/smryj.244
• Altun, M. and Benli, M. (2021). İhracatta Ürün Çeşitliliği ve Türkiye’nin Büyüme Performansı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (67), 138-158. https://doi.org/10.51290/dpusbe.786102.
• Bashimov, G. (2020). İhracatta Ürün Çeşitlendirme ve Yoğunlaşma Analizi: Baltık Ülkeleri Örneği. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10(21), 45-53. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/yalovasosbil/issue/57136/742708
• Başyiğit, M. and Kart, E. U. (2022). Analysis of Turkey's Base Metal Ore Exports by Herfindahl Hirschman Concentration Index. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(2), 237-246. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/gmbd/issue/72442/1064405
• Çevirmez, E. O. (2021). Türkiye’nin İhracatında Bölgesel ve Sektörel Yoğunlaşma. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 13(1), 1-15. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebd/issue/64174/811501
• Çimen, Z. A. and Kutlu, D. (2023). Türkiye Dış Ticaretinde Ülke Bazlı Yoğunlaşma (Çeşitlendirme) Analizi: Şanghay İşbirliği Örgütü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(1), 210-228. https://doi.org/10.17153/oguiibf.1258420
• Çimen, Z. and Kösekahyaoğlu, L. (2022). Türkiye ve BRICS Ülkeleri Üzerine Sektörel bir Yoğunlaşma Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(2), 5-14. https://doi.org/10.29131/uiibd.1205647
• Dubovitski, A. A., Yakovleva, E. A., Smyslova, O. Y., Kochyan, G. A., and Zelenkina, E. V. (2022). Assessment of Export Prospects of Russian Agricultural Producers. In Sustainable Agriculture: Circular to Reconstructive, 1 (pp. 167-180). Singapore: Springer Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-16-8731-0_17
• Dumičić, K., Jošić, H. and Žmuk, B. (2018). Investigating Export Market Concentration for Developed, Developing and Transition Countries. International Journal Vallis Aurea, 4(1), 6-28. https://doi.org/10.2507/IJVA.4.1.1.43
• Erkan, B. and Bozduman, E. T. (2021). Analysis of Export Concentrations of China and Japan on Product Basis. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 8(19), 140-146. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/assam/issue/65159/996779
• Erkan, B. and Sunay, Z. F. (2016). Türkiye’nin İhracatının Yoğunlaşma Perspektifinde Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 1823-1842. https://doi.org/10.15869/itobiad.259266
• Erlat, G. and Akyüz, O. (2001). Country Concentration of Turkish Export and Imports Over Time. Topics in Middle Eastern and African Economies, 3, 1-15. Retrieved from https://meea.sites.luc.edu/volume3/gerlat.pdf
• Faiz, M. and Maitra, P. (2020). Concentration and Diversification of Export Economy of Bangladesh: Comparison and Policy Implication with Other Asian Countries. South Asian Journal of Social Studies and Economics, 7(4), 19-36. https://doi.org/10.9734/sajsse/2020/v7i430197
• Haini, H., Loon, P. W. and Li, P. L. (2023). Can Export Diversification Promote Export Upgrading? Evidence from an Oil-Dependent Economy. Resources Policy, 80, 103292. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2022.103292
• Hamed, K., Hadi, D. and Hossein, K. (2014). Export Diversification and Economic Growth in Some Selected Developing Countries. African Journal of Business Management, 8(17), 700-704. Retrieved from https://academicjournals.org/journal/AJBM/article-abstract/F9386C347488
• Hamidova, L. (2021, January). Export Diversification in Conditions of Globalization: A Comparative Analysis of Azerbaijan, Kazakhstan and Russia. Paper presented at the SHS Web of Conferences. https://doi.org/10.1051/shsconf/20219209003
• Hausmann, R., Klinger, B., López-Cálix, J. R. (2010). Export Diversification in Algeria. J. R. López-Cálix, P. Walkenhorst, N. Diop (Ed.) In Trade Competitiveness of the Middle East and North Africa Policies for Export Diversification (pp. 63-101). Washington: The World Bank. Retrieved from https://documents1.worldbank.org/curated/fr/497931468110690029/pdf/551990PUB0Trad10Box349442B01PUBLIC1.pdf
• Hesse, H. (2009). Export Diversification and Economic Growth. R. Newfarmer, W. Shaw & P. Walkenhorst (Ed.) In Breaking into New Markets: Emerging Lessons for Export Diversification (pp. 55-80). Washington: The World Bank. Retrieved from https://documents1.worldbank.org/curated/en/821641468323336000/pdf/481030PUB0Brea101Official0use0only1.pdf
• Kašt’áková, E. and Luptáková, A. (2023). Identification of Export Potential in Foreign Trade: Case of Slovakia in Kazakhstan. Economic research-Ekonomska istraživanja, 36(1), 2179510. https://doi.org/10.1080/1331677X.2023.2179510
• Küçükkiremitçi, O., Karaca, M. E. and Eşiyok, B. A. (2010). Türkiye’nin İhracatında Öne Çıkan Sektörlerde Temel Pazar İlkeler, Rakipler ve Rekabet Gücü. Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü, Ankara. Retrieved from https://www.yumpu.com/tr/document/read/37106820/turkiyenin-ihracatnda-one-ckan-sektorlerde-temel-pazar-ulkeler-/10
• Li, Y., Ji, Q. and Zhang, D. (2020). Technological Catching Up and Innovation Policies in China: What is Behind This Largely Successful Story?. Technological Forecasting and Social Change, 153, 119918. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2020.119918
• Malindini, K. (2022). Rethinking Export Diversification to Stimulate Resilience against Future Economic Shocks in Sub-Saharan Africa. Studies in Economics and Econometrics, 46(4), 282-300. https://doi.org/10.1080/03796205.2022.2143886
• Naudé, W. and Rossouw, R. (2008). Export diversification and specialization in South Africa: Extent and impact. WIDER Research Paper No. 2008/93. Retrieved from https://www.wider.unu.edu/sites/default/files/rp2008-93.pdf
• Sangita, S. (2018). India’s Exports Through the Lens of Diversification. In Changing the Indian economy (pp. 21-35). Oxford: Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-08-102005-0.00002-2
• Şanlı, D. and Konukman, A. (2022). Yüksek Teknoloji İhracatında Ürün Yoğunlaşması ve Gelir Üzerine Ampirik Bir Analiz. EKOIST Journal of Econometrics and Statistics, (36), 153-185. https://doi.org/10.26650/ekoist.2022.36.1039695
• Sarin, V., Mahapatra, S. K. and Sood, N. (2022). Export Diversification and Economic Growth: A Review and Future Research Agenda. Journal of Public Affairs, 22(3), e2524. https://doi.org/10.1002/pa.2524
• Streimikiene, D., Lekavicius, V. and Siksnelyte-Butkiene, I. (2023). Review and Assessment of Import Diversification Methods and Measures in the Primary Economic Sector. Acta Montanistica Slovaca, 28(1), 83-97. https://doi.org/10.46544/AMS.v28i1.08
• Trade Map (2024). Trade statistics for international business development. Retrieved from https://www.trademap.org/
• UNCTAD. (2023). Merchandise: Product concentration and diversification indices of exports and imports, annual. Retrieved from https://unctadstat.unctad.org/datacentre/dataviewer/US.ConcentDiversIndices.
• Ünlü, F. and Yıldız, R. (2019). Türkiye’de Dış Ticaretin Teknolojik Yapısının Fasıl Bazlı Yoğunlaşma Analizleri ile Belirlenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 7-26. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sbed/issue/46469/458349
• Wang, S., Tang, Y., Du, Z. and Song, M. (2020). Export Trade, Embodied Carbon Emissions, and Environmental Pollution: An Empirical Analysis of China's High-and New-Technology Industries. Journal of Environmental Management, 276, 111371. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2020.111371
• World Bank. (2010). Trade Indicators. Retrieved from https://wits.worldbank.org/wits/wits/witshelp/Content/Utilities/e1.trade_indicators.htm.
• World Bank. (2024). Metadata Glossary. Retrieved from https://databank.worldbank.org/metadataglossary/africa-development-indicators/series/TX.DIV.IND.XQ.
• Yılmaz, F. and Akkaya, G. (2020). Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Dış Ticaretinde Yoğunlaşma Analizi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), 251-267. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuiibfd/issue/60073/795206
• Yılmaz, M.H., Kazdal, A. and Özcan, S.K. (2018). Yoğunlaşma Perspektifinden İhracat Gelişmeleri: Türkiye Üzerine bir Uygulama. Retrieved from https://tcmbblog.org/wps/wcm/connect/blog/tr/main+menu/analizler/yogunlasma_perspektifinden_ihracat_gelismeleri.