TÜRKİYE EKONOMİSİNDE İÇ VE DIŞ DENGE SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK KAPSAMLI BİR ANALİZ

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 45 - 66, 01.06.2021

Seher Baş Burak Sertkaya

https://doi.org/10.51727/tbj.918737

Öz

Ekonominin temel amaçlarından biri iç ve dış dengenin sağlanmasıdır. Genellikle, ekonomilerde bu dengelerden en az birinde açık oluşmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler açısından iç ve dış dengede görülen istikrarsızlıklar makroekonomik kırılganlıkların temel nedenlerinden biridir. Türkiye ekonomisinde son dönemde hem cari açık hem bütçe açığı hem de tasarruf-yatırım açığı birlikte görülmektedir. Bu noktada üçüz açığın ne zaman endişe verici olduğu sorusu önem kazanmaktadır. Bu durum, söz konusu açıkların sürdürülebilirliğini gündeme getirmiştir. Üçüz açığın sürdürülebilirliğini analiz etmede,dış ticaretin yapısı, borçluluk düzeyi, mali disiplin, döviz kurları gibi iç ve dış denge üzerinde etkili olan birçok ekonomik faktör mevcuttur. Bu çalışmada, Türkiye'deki iç ve dış ekonomik dengeyi bozan unsurlar incelenmiş ve tasarruf-yatırım düzeyininönemine yönelik kapsamlı değerlendirmeler sunulmuştur. Buna göre, Türkiye’de iç ve dış ekonomik dengeyi bozan unsurlara yönelik politikaların geliştirilmesi daha kalıcı çözümler elde edilmesini sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Üçüz Açık Hipotezi, Tasarruf Yetersizliği, Enerji İthalatı, Sürdürülebilirlik

Kaynakça

• Akıncı, M., Akıncı, G. Y & Yılmaz, Ö. (2016) Dördüz Açıklar: Ütopya Mı Yoksa Gerçek Mi?, Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, Cilt; 12, Sayı; 1, s; 22-47
• Altunöz, U. (2018) Cari Açık, Bütçe Açığı ve Yatırım-Tasarruf Açığı Bağlamında Türkiye’nin Üçüz Açık Analizi, Maliye Dergisi, Sayı; 175, s; 115-139
• Alp, B. (2013) Türkiye’deki Reel Sektör Firmalarında Borç Dolarizasyonu ve Reel Kur Değişimlerinin Bilanço Etkisi. TCMB UzmanlıkYeterlilik Tezi.
• Asheim, G. B. (1994) Sustainability: Ethical Foundations and Economic Properties, The World Bank, Sayı; 1302, s. 1-32
• Aydın, M. K. & Beşballı, S. G. (2018) Türkiye'nin Cari Açık Sorunu Üzerine Bir Değerlendirme, Bilgi, Cilt; 20, Sayı; 1, s. 1-14
• Bahçekapılı, C. (2015) Türkiye Ekonomisinde 2011 Sonrası Sınırlı Büyümenin Nedenleri Üzerine Bir Analiz. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt; 37, Sayı; 1, s. 111-124
• Başçı, E. (2013) Türkiye’nin Büyüme Potansiyeli Sunumu, CEO Club Toplantısı, TCMB, s. 1-21
• Beyaz, Z., & Karabacak, G. (2018) Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi. EUropean Journal of Managerial Research (EUJMR), Cilt; 2, Sayı; 2, s. 56-75
• Carranza, L. (2002) Current Account Sustainability, Khan, Mohsin. S., Nsouli, Saleh. M., ve Wong, Chorng-Huey (ed), Macroeconomic Management: Programs and Policies, International Monetary Fund, s. 99-138
• Chinn, M. D. (2005) Getting Serious About The Twin Deficits. Washington DC: Council on Foreign Relations.
• Doğan, S. & Tunalı, Ç. B. (2012) Türkiye'de Bütçe Açığı-Cari İşlemler Açığı İlişkisi (2001 Krizi Sonrası Döneme İlişkin Bir Değerlendirme), Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Sayı; 58, s. 1-26
• Dornbusch, R., Fischer, S. & Startz, R. (2011) Macroeconomics, McGraw-Hill, Inc, New York
• Eğilmez, M. (2009) Makro Ekonomi Türkiye’den Örneklerle. Remzi Kitapevi.
• Eraydın, K. (2015) Petrol Fiyatlarındaki Düşüşün Nedenleri ve Etkileri, Türkiye İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü, İstanbul
• Erbaykal, E. (2007) Türkiye’de Ekonomik Büyüme ve Döviz Kuru Cari Açık Üzerinde Etkili Midir? Bir Nedensellik Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt; 3, Sayı; 6, s. 81-88
• Eşiyok, B. A. (2012) Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorunu ve Nedenleri, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt; 49 Sayı; 569, s. 63-85
• Geçer, T. (2018) Eximbank "Teminat Mektubu" Toplama Bankası Mı?, Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt; 1, Sayı; 2, s. 81-86
• Genç, S. Y., Yardımcı, M. E., & Göçeri, K. (2017) Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorununun Yapısal Nedenleri ve Sürdürülebilirliği (2002-2016), Dünden Bugüne Ekonomi Yazıları, Kocaeli Üniversitesi Vakfı Yayınları, Sayı; 82
• Irena (2020) Renewable Energy Statistics 2020, The International Renewable Energy Agency, Abu Dhabi
• Kalkınma Bakanlığı (2014) Türkiye’de Cari İşlemler Açığı, Özel İhtisas Raporu Komisyonu, Ankara
• Karagöl, V., & Erdoğan, M. (2017) Türkiye Ekonomisinde Cari Açığın Belirleyicileri ve Cari Açığa Yönelik Politika Uygulamaları, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt; 5; Sayı 10, s. 353-381
• Milesi‐Ferretti, G. M. & Razin, A. (1996) Persistent Current Account Deficits: A Warning Signal?, International Journal of Finance & Economics, Cilt; 1, Sayı; 3, s. 161-181
• Öztürk, E. N. (2017) Cari Açık Problemi Çerçevesinde Türkiye’de Ara Mal ve Enerji İthalatı, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt; 3, Sayı; 4, s. 559-568
• Saçık, S. Y. & Alagöz, M. (2010) Türkiye’de Cari İşlemler Açığı Sorunu ve Borçlanma ile İlişkisi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt; 2, Sayı; 2, s. 113-120
• Sezgin, Z., Sevim, C. & Kalyoncu, F. (2015) Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorunu: Tasarrufların Önemi ve Bireysel Emeklilik Sistemi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt; 5, Sayı; 2 , s. 227-240
• Subaşat, T. (2010) Cari Açık Nedir? Doğurduğu Riskler Nelerdir?, Turan Subaşat ve Hakan Yetkiner (ed), Küresel Kriz Çerçevesinde Türkiye’nin Cari Açık Sorunsalı, Efil Yayınları, s. 1-21
• TCMB, (2015) Tasarruf-Yatırım Dinamikleri ve Cari İşlemler Dengesi Gelişmeleri.
• TÜİK, (2019) Yıllık Sanayi Ürün (PRODCOM) İstatistikleri, 2019
• Telatar, O. M. & Terzi, H. (2009) Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt; 23, Sayı; 2, s. 119-134
• Uygur, E. (2012) Türkiye’de Cari Açık Tartışması, TEK Tartışma Metni, Sayı; 25, s. 1-32
• Wray, L. R. (2006) Twin Deficits and Sustainability, Levy Economics Institute, Sayı; 06-3, s. 1-6
• Yanar, R. ve Kerimoğlu, G. (2011) Türkiye’de Enerji Tüketimi, Ekonomik Büyüme ve Cari Açık İlişkisi”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, Cilt; 3, Sayı; 2, s. 191-201
• https://www.hmb.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri
• https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2020/04/Ekonomi_Sunumu-4.pdf
• https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri
• https://www.sbb.gov.tr/kamu-kesimi-genel-dengesi/
• https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201116/turizm-gelirleri-ve-giderleri.htm