Antalya ili örtüaltı domates üretim alanlarında Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) larva parazitoitlerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 2, 141 - 154, 15.01.2024

Yusuf Yüksekyayla , Mahmut Mete Karaca , Kamil Karut

https://doi.org/10.31019/tbmd.1368071

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma, Antalya ili sera üretiminin yapıldığı Aksu, Demre, Elmalı, Finike, Korkuteli, Kumluca ve Serik ilçelerinde zararlı Domates Güvesi, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın larva parazitoitlerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Örneklemeler, örtüaltı domates yetiştiriciliğinin yoğun yapıldığı alanlarda, 2021 yılının mart ve ekim ayları arasında yapılmıştır. Antalya ilinde toplam 920 adet seradan örnek alınmış ve bu seraların %10.43’ünden parazitoit elde edilmiştir. Örnekleme yapılan ilçelerin tamamında Hymenoptera takımı Braconidae familyasına ait Bracon (Habrobracon) didemie Beyarslan, saptanan tek larva parazitoiti türü olmuştur. Parazitoit elde edilen sera oranı en yüksek Elmalı (%15) ilçesinde olmuş, bunu sırasıyla Korkuteli (%12.5), Finike (%12), Kumluca (%11.43), Serik (%9.73), Demre (%8.97) ve Aksu (%8.65) ilçeleri izlemiştir. İlk parazitoit bireyleri mayıs ayının üçüncü haftasında (Serik, Kumluca ve Finike) saptanmış, parazitoit çıkışları ekim ayına (Elmalı ve Korkuteli) kadar devam etmiştir. Antalya’da domates üretiminin yapıldığı seralarda, ana zararlı konumda olan T. absoluta’nın mücadelesinde yoğun insektisit kullanılmasına rağmen bir larva parazitoiti saptanmıştır. Bu durum, sera alanlarında görülen zararlılara karşı uygulanacak mücadele yöntemlerinde doğal düşmanlara etkisi az, çevre dostu yöntemler seçilmesi durumunda parazitoit aktivitesinin artabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tuta absoluta, parazitoit, biyolojik mücadele, örtüaltı, domates, Antalya

The determination of larval parasitoids of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) in greenhouses used for tomato cultivation in Antalya Province, Türkiye

Öz

The aim of this study was to determine the larval parasitoids of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) in greenhouses producing tomatoes in Antalya Province, Türkiye. The survey was conducted in the seven main tomato-producing districts of Antalya, namely Aksu, Demre, Elmalı, Finike, Korkuteli, Kumluca and Serik during the March to October growing season in 2021. Samples were taken from a total of 920 greenhouses and parasitoids were obtained from 10.43% of the samples. Bracon (Habrobracon) didemie Beyarslan (Hymenoptera: Braconidae) was identified as the only parasitoid of T. absoluta in the greenhouses. The highest percentage of parasitoid infestation was found in Elmalı (15%), followed by Korkuteli (12.5%), Finike (12.4%), Kumluca (11.43%), Serik (9.73%), Demre (8.97%) and Aksu (8.65%) districts. The first parasitoid individuals were detected in the 3rd week of May (Serik, Kumluca and Finike), and its emergence continued until October (Elmalı and Korkuteli). Even with the intensive application of insecticides to control T. absoluta, a larval parasitoid was identified within the Antalya greenhouses where tomato production takes place. This situation highlights the potential for increased parasitoid activity if environmentally friendly control approaches, that have minimal impact on natural enemies, are applied.

Anahtar Kelimeler

Tuta absoluta, parasitoid, biological control, greenhouse, tomato, Antalya

Kaynakça

• Abbes, K., A. Biondi, L. Zappalà & B. Chermiti, 2013. Fortuitous parasitoids of the invasive tomato leafminer Tuta absoluta in Tunisia. Phytoparasitica, 42: 85-92.
• Aksoy, A. & İ. Karaca, 2015. Uşak ilinde yoğun domates yetiştiriciliği yapılan alanlarda (Hatipler ve Koyunbeyli) sera ve açık alan koşullarında domates yaprak galeri güvesinin popülasyon gelişimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(3): 80-84.
• Altun, A. A. & E. Çıkman, 2019. Şanlıurfa ili doğal üretim alanlarında Domates Güvesinin [Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)] doğal düşmanlarının belirlenmesi. ADYUTAYAM Dergisi, 7(2): 1-6.
• Ameri, A., A. A. Talebi, E. Rakhshani, A. Beyarslan & K. Kamalı, 2015. Additional evidence and new records of the genus Bracon fabricius,1804 (Hymenoptera: Braconidae) in southern Iran. Turkish Journal of Zoology, 39(6): 1110-1120.
• Arno, J. & R. Gabarra, 2011. Side effects of selected insecticides on the Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) predators Macrolophus pygmaeus and Nesidiocoris tenuis (Hemiptera: Miridae). Journal of Pest Science, 84:513-520.
• Arno, J., P. Molina, Y. Aparicio, C. Denis, R. Gabarra & J. Riudavets, 2021. Natural enemies associated with Tuta absoluta and functional biodiversity in vegetable crops. BioControl, 66: 613-623.
• Arno, J., R. Sorribas, M. Prat, M. Matas, C. Pozo, D. Rodriguez, A. Garreta, A. Gomez & R. Gabarra, 2009. Tuta absoluta a new pest in IPM tomatoes in the Northeast of Spain. IOBC/WPRS Bulletin, 49: 203-208.
• Aslan, M. M., S. Gençoğlan, G. Aygel & C. Ücük, 2017. Kahramanmaraş ilinde sera koşullarında Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) (Domates Güvesi)'nın popülasyon yoğunluğu. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 20(4): 339-343.
• Bacci, L., M. C. Picanço, F. F. Sousa, E. M. Silva, M. R. Campos & H. V. V. Tomé, 2008. Inimigos naturais da traça do tomateiro. Horticultura Brasileira, 26: 2808-2812.
• Bayram, Y., Ö. Bektaş, M. Büyük, N. Bayram, M. Duman & Ç. Mutlu, 2014. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) ve doğal düşmanlarının sürveyi ile popülasyon takibi. Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi, 5(2): 99-110.
• Bayram, Y., Y. Güler, V. Fursov, M. Kodan & A. Öğreten, 2016. First record of Necremnus cosmopterix Ribeset Bernardo, 2015 (Hymenoptera: Eulophidae), as a larval parasitoid of the tomato leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) in Turkey. Egyptian Journal of Biological Pest Control, 26(4): 853-854.
• Beyarslan, A., O. Çetin Erdogan & M. Aydogdu, 2010. A synopsis of Bracon species of Turkey with description of a new species (Hymenoptera: Braconidae: Braconinae). Biologia, 65(1):104-109.
• Biondi, A., R. N. C. Guedes, F. Wan & N. Desneux, 2018. Ecology, worldwide spread, and management of the invasive South American tomato pinworm, Tuta absoluta: past, present, and future. Annual Review of Entomology, 63: 239-258.
• Bulut, E. & H. Göçmen, 2000. Pests and their natural enemies on greenhouse vegetables in Antalya. IOBC/WPRS Bulletin, 23(1): 33-37.
• Canbay, A., İ. Alaserhat & Ö. Tohma, 2014. Erzincan ve Iğdır illeri domates alanlarında zararlı Tuta absoluta (Meyrick) (Lep.: Gelechiidae) ve predatörlerinin popülasyon takibi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45(1): 79-97.
• Canbay, A., Ö. Bozbek, H. Alıcı & İ. F. Çakırbey, 2011. Erzincan ili örtüaltında yetiştirilen domates ve hıyarlarda görülen zararlı türlerin tespiti ve popülasyon gelişimi. Bitki Koruma Bülteni, 51(2): 119-146.
• Chailleux, A., N. Desneux, J. Seguret, H. Do Thi Khanh, P. Maignet & E. Tabone, 2012. Assessing European egg parasitoids as a mean of controlling the invasive South American tomato pinworm Tuta absoluta. PLOS ONE, 7: e48068.
• Chailleux, A., P. Bearez, J. Pizzol, E. Amiens-Desneux, R. Ramirez-Romero & N. Desneux, 2013. Potential for combined use of parasitoids and generalist predators for biological control of the key invasive tomato pest Tuta absoluta. Journal of Pest Science, 86(3): 533-541.
• Cuthbertson, A. G. S., J. J. Mathers, L. F. Blackburn, A. Korycinska, W. Luo, R. J. Jacobson & P. Northing, 2013. Population development of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) under simulated UK glasshouse conditions. Insects, 4(2):185-197.
• Desneux, N., E. Wajnberg, A. G. Kris, G. Wyckhuys Burgio, G. Arpaia, C. Vasques, J. Cabrera, D. Ruescas, E. Tabone, J. Fransom, J. Pizzol, T. Cabello & A. Urbaneja, 2010. Biological invasion of European tomato crops by Tuta absoluta: ecology, geographic expansion and prospects for biological control. Journal of Pest Science, 83: 197-215.
• Doğanlar, M. & A. Yigit, 2011. Parasitoid complex of the Tomato Leaf Miner, Tuta absoluta (Meyrick 1917), (Lepidoptera: Gelechiidae) in Hatay, Turkey. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 14(4): 28-37.
• Durmus, M., O. Yetgin, M. M. Abed, K. E. Haji & K. Akcay, 2018. Domates bitkisi, besin içeriği ve sağlık açısından değerlendirmesi. International Journal of Life Sciences and Biotechnology, 1(2): 59-74.
• El-Arnaouty, S. A., J. Pizzol, H. H. Galal, M. N. Kortam, A. I. Afifi, V. Beyssat, N. Desneux, A. Biondi & I. H. Heikal 2014. Assessment of two Trichogramma species for the control of Tuta absoluta in North African tomato greenhouses. African Entomology, 22(4): 801-809.
• EPPO, 2005. Data sheets on quarantinepests: Tuta absoluta. OEPP/ EPPO Bulletin, 35:434-435.
• EPPO, 2010. First record of Tuta absoluta in Turkey. EPPO Reporting Service no. 11-2010 Num. article: 2010/208.
• Erler, F., M. Can, M. Erdoğan, A. Ö. Ateş & T. Pradier, 2010. New record of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) on greenhouse-grown tomato in Southwestern Turkey (Antalya). Journal Entomology Sciences, 45(4): 392-393.
• Estay, P., 2000. Polilla del tomate Tuta absoluta (Meyrick). Santiago: Informativo INIA La Platina. no. 9. Disponible en: https://hdl.handle.net/20.500.14001/4505 (28 Ağustos 2022).
• FAO, 2018. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://www.fao.org/. (Erişim tarihi: 24 Haziran 2020).
• Ferracini, C., B. L. Ingegno, M. Mosti, P. Navone, L. Tavella & A. Alma, 2012. Promising native candidates for biological control of Tuta absoluta in Italy. IOBC/WPRS Bulletin, 80: 51-55.
• Ferracini, C., V. H. P. Bueno, M. L. Dindo, B. L. Ingegno, M. G. Luna, N. G. S. Gervassio, N. E. Sánchez, G. Siscaro, J. C. van Lenteren, L. Zappalà & L. Tavella, 2019. Natural enemies of Tuta absoluta in the Mediterranean basin, Europe and South America. Biocontrol Science and Technology, 29(6): 578-609.
• Gabarra, R., J. Arno, L. Lara, M. J. Verdu´, A. Ribes, F. Beitia, A. Urbaneja, M. M. Tellez, O. Molla´ & J. Riudavets, 2013. Native parasitoids associated with Tuta absoluta in the tomato production areas of the Spanish Mediterranean Coast. BioControl, 59(1): 45-54.
• Garcia, M. F. & J. C. Espul, 1982. Bioecología de la polilla del tomate (Scrobipalpula absoluta) en Mendoza, República Argentina. Revista de Investigaciones Agropecuarias, 17(2): 135-146.
• Gould, W. A., 1983. Tomato Production. Processing and Quality Evaluation. Avi Publishing Company, 445.
• Guimapi, R. Y. A., S. A. Mohamed, G. O. Okeyo, F. T. Ndjomatchoua, S. Ekesi & H. E. Z. Tonnang, 2016. Modeling the risk of invasion and spread of Tuta absoluta in Africa. Ecological Complexity, 28: 77-93.
• İnak, E., E. Özdemir, A. E. Atış, F. R. Zelyüt, A. İnak, Ü. Demir, E. Roditakis & J. Vontas, 2021. Population structure and insecticide resistance status of Tuta absoluta populations from Turkey. Pest Management Science, 77(10):4741-4748.
• Karabüyük, F., 2011. Doğu Akdeniz Bölgesi sebze alanlarında Domates Yaprak Galeri Güvesi [Tuta absoluta (Meyrick)]’nin popülasyon gelişmesi, yayılışı, konukçuları ile parazitoit ve predatörlerinin saptanması. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma, Adana, Yüksek lisans tezi, 33s.
• Karut, K., C. Kazak, I. Döker & M. R. Ulusoy, 2011. Mersin ili domates seralarında Domates Yaprak Galeri Güvesi Tuta absoluta (Meyrick. 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın yaygınlığı ve zarar durumu. Türkiye Entomoloji Dergisi, 35 (2): 339-347.
• Karut, K., M. M. Karaca, İ. Döker & C. Kazak, 2023. Two promising larval parasitoids, Bracon (Habrobracon) didemie and Dolichogenidea appellator (Hymenoptera: Braconidae) for biological control of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Egyptian Journal of Biological Pest Control, 33:49.
• Kılıç, T., 2010. First record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica, 38(3): 243-244.
• Kinyanjui, G., F. Khamis, F. Ombura, E. Kenya, S. Ekesi & S. Mohamed, 2021. Distribution, abundance and natural enemies of the invasive tomato leafminer, Tuta absoluta (Meyrick) in Kenya. Bulletin of Entomological Research, 111(6): 658-673.
• Lietti, M. M. M., E. Botto & R. A. Alzogaray, 2005. Insecticide resistance in Argentine populations of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Neotropical Entomology, 34(1): 113-119.
• Loni, A., E. Rossi & K. van Achterberg, 2011. First report of Agathis fuscipennis in Europe as parasitoid of the tomato leafminer Tuta absoluta. Bulletin of Insectology, 64(1): 115-117.
• Luna, M. G., V. I. Wada, J. La Salle & N. E. Sanchez, 2011. Neochrysocharis formosa (Westwood) (Hymenoptera: Eulophidae), a newly recorded parasitoid of the Tomato Moth, Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae), in Argentina. Neotropical Entomology, 40(3): 412-414.
• Mamay, M. & E. Yanık, 2012. Şanlıurfa’da domates alanlarında Domates Güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin ergin popülasyon gelişimi. Türkiye Entomoloji Bülteni, 2(3): 189-198.
• Marchiori, C. H., C. G. Silva & A. P. Lobo, 2004. Parasitoids of Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae) collected on tomato plants in lavras, State of Minas Gerais, Brazil. Brazilian Journal of Biology, 64(3A): 551-552.
• Nawrocka, B., 1999. The bionomics harmfulness and control of the Western Thrips F. occidentalis (Pergande) occurring on vegetables grown under glass in Poland. Instytut Warzywnictwa (Research Institute of Vegetable Crops RIVC), 102 p.
• Öngörenler, K., N. Kaya & Ş. Türkmen, 1977. Ege Bölgesi’nde domateslerde zarar yapan Yeşilkurt (Heliothis armigera Hubner)’un morfolojisi, biyoekolojisi ve mücadelesi üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 17(1): 3-28.
• Parra, J. R. & R. A. Zucchi, 2004. Trichogramma in Brazil: feasibility of use after twenty years of research. Neotropical Entomology, 33(3): 271-281.
• Pereyra, P. C. & N. E. Sanchez, 2006. Effect of two Solanaceous plants on developmental and population parameters of the Tomato Leaf Miner Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Neotropical Entomology, 35(5): 671-676.
• Prasannakumar, N. R., N. Jyothi, S. Saroja & G. R. Kumar, 2020. Relative toxicity and insecticide resistance of different field population of tomato leaf miner, Tuta absoluta (Meyrick). International Journal of Tropical Insect Science, 41: 1397-1405.
• Sambo, S. M., S. Ndlela, H. du Plessis, F. Obala & S. A. Mohamed, 2022. Identification, microhabitat, and ecological niche prediction of two promising native parasitoids of Tuta absoluta in Kenya. Insects, 13(6): 496.
• Sánchez, N. E., P. C. Pereyra & M. G. Luna, 2009. Spatial patterns of parasitism of the solitary of parasitoid Pseudoapanteles dignus (Hymenoptera: Braconidae) on Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae). Environmental Entomology, 38(2): 365-374.
• Siqueira, H. A. A., R. N. C. Guedes & M. C. Picanço, 2000. Insecticide resistance in populations of Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae). Agricultural and Forest Entomology, 2(2): 147-153.
• Tanık, R., Y. Çelikpençe & İ. Karaca, 2020. Afyonkarahisar ili domates serasında önemli zararlı popülasyonlarının renkli yapışkan tuzaklar ile izlenmesi. Türk Bilim ve Mühendislik Dergisi, 2(2): 71-77.
• Tatlı, E. & H. Göçmen, 2011. Domates Güvesi [Tuta absoluta (Meyrick)] (Lepidoptera: Gelechidae)’nin Batı Akdeniz Bölgesi domates üretim alanlarında yayılışının ve popülasyon değişiminin izlenmesi. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi (28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş) Bildirileri, 496 s.
• Topakçı, N., U. Yukselbaba & H. Göçmen, 2022. Determination of the natural enemies and population fluctuation of Tuta absoluta (Meyrıck, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae) in highland greenhouses in Antalya, Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 31(6): 5451-5462.
• TÜİK, 2021. Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. (Erişim tarihi: 21 Temmuz 2022). Urbaneja, A., R. Vercher, V. Navarro, F. García Marí & J. L. Porcuna, 2007. La polilla del tomate, Tuta absoluta. Phytoma-España, 194: 16-23.
• Ünlü, L., 2011. Domates Güvesi, Tuta absoluta (Meyrick)’nın Konya ilinde örtüaltında yetiştirilen domateslerdeki varlığı ve populasyon değişimi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25(4): 27-29.
• Yalçın, M., S. Mermer, L. D. Kozacı & C. Turgut, 2015. Insecticide resistance in two populations of Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae) from Turkey. Türkiye Entomoloji Dergisi, 39(2): 137-145.
• Yaşarakıncı, N. & P. Hıncal, 1997. İzmir’de örtüaltında yetiştirilen domates, hıyar, biber ve marul da bulunan zararlı ve yararlı türler ile bunların popülasyon yoğunlukları üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni, 37(1–2): 79-89.
• Yu, D. S., C. Achterberg & K. Horstmann, 2006. Interactive Catalogue of World Ichneumonoidea, Taxonomy, Biology, Morphology and Distribution. Compact Disc. (Master Version), Taxapad, Canada.
• Zappala, L., A. Biondi, A. Alma, I. J. Al-Jboory, J. Arno`, A. Bayram, A. Chailleux, A. El-Arnaouty, D. Gerling, Y. Guenaoui, L. Shaltiel-Harpaz, G. Siscaro, M. Stavrinides, L. Tavella, R. V. Aznar, A. Urbaneja & N. Desneux, 2013. Natural enemies of the South American moth, Tuta absoluta, in Europe, North Africa and Middle East, and their potential use in pest control strategies. Journal of Pest Science, (86): 635-647.