Diyarbakır’da 15-49 Yaş Kadınların Bebek Bakımıyla İlgili Geleneksel Uygulamaları

Yıl 2017, Cilt: 11 Sayı: 3, 188 - 196, 01.08.2017

Gülhan Yiğitalp Funda Gümüş

Öz

Amaç: Çalışma 15-49 yaş ve en az bir çocuğu olan kadınların doğum sonrası bebek bakımına yönelik başvurdukları geleneksel uygulamaları belirlemek amacıyla planlanmıştır.Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı türde olan bu araştırmanın evrenini Diyarbakır merkeze bağlı 11 Aile Sağlığı Merkezine Mart-Mayıs 2015 tarihleri arasında herhangi bir nedenle başvuran 15-49 yaş grubu en az bir çocuğu olan kadınlar oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmemiş araştırmayı kabul eden 437 kadınla yüz yüze görüşülerek veriler toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 15.0 istatistik paket programı kullanılmıştır. Yüzdelik dağılımlar ve ortalamalar hesaplanmış, değişkenler arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için ki-kare testi kullanılmış, p<0.05 anlamlı kabul edilmiştir.Bulgular: Araştırmaya katılan kadınların yaş ortancası 32.0±7.7 yıldır. Kadınların %50.8’i sarılık olmasın diye bebeğin yüzüne sarı yazma örttüğünü, %11.9’u sarılık olduğunda bebeğin topuğunu jiletleyip kanını akıttığını belirtmişlerdir. Araştırmaya katılan kadınların %52.6’sı nazar değmesin diye mavi boncuk veya nazar boncuğu taktığını, %35.7’si düşen göbek kordonu okul, cami, hastane gibi yerlerin bahçesine gömdüklerini, %32.5’i göbek kordonu düşünceye kadar banyo yaptırmadıklarını söylemişlerdir. Kadınların %27.5’i bebeğe ilk besin olarak şekerli su verdiklerini, %10.5’i bebeğe ilk sütü (kolostrum) vermedikleri, %25.2’si bebeğin ağzında pamukçuk olduğunda soda sürdüklerini, %54.5’i bebeğin kolları, bacakları eğri olmasın diye bebeği kundakladıklarını, %38.9’u bebeğin kırkı çıkana kadar tırnaklarını kesmediklerini, %29.5’i bebeğin memelerini ovarak sütünün dışarı çıkmasını sağladıklarını, %11.7’si bebeği ter kokmasın, pişik ve isilik olmasın diye tuzladıklarını, belirtmişlerdir. Kadının eğitim ve gelir durumuyla, bebeğe bazı geleneksel uygulamalar yapma arasında anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.05).Sonuç: Araştırma bölgemizde zararlı olmayan uygulamaların yanı sıra sağlığa zararlı geleneksel inanç ve uygulamaların da önemli boyutta olduğu tespit edildi. Eğitim ve gelir düzeyi düşük olan kadınların geleneksel uygulama yapma oranının daha yüksek olduğu görüldü. Daha kaliteli sağlık hizmeti sunabilmek ve halkın eğitim gereksinimi boyutunu ortaya çıkarabilmek için daha kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

Bakım, Bebek, Doğum sonu dönem, Geleneksel

Traditional Infant Care Practices of Women Aged 15-49 in Diyarbakır

Öz

Objective: The present study was planned to determine traditional practices of women aged 15-49, who have at least one infant, in the post-partum period.Material and Methods: The universe of this descriptive study consisted of women from the age group of 15-49 years who had at least one infant and who presented at the 11 Family Health Centers located in Diyarbakır City Center for any reason in the period between March and May 2015. While no specific sampling group selected for the study, the face-to-face interview method was conducted with the 437 women who agreed to participate in the study in the data collection period. The SPSS 15.0 statistical package software was used for the analysis of the collected data. Percentage and mean analyses were conducted and the chi-square test was conducted to evaluate the relationship among variables; p<0.05 was considered significant.results: The mean age of the participating women was 32.9±7.7 years. According to the statements of the subjects, 50.8% covered the baby’s face with yellow piece of cloth to protect them from hepatitis infection, 11.9% made a thin cut on the baby’s toe to make it bleed when they got infected with hepatitis. 52.6% put a “blue bead” or “evil eye” on the baby to protect their babies from an evil eye, 35.7% buried the umbilical cord piece in the garden of places such as a school, mosque or hospital, 32.5% did not wash the baby until the cord dropped off, 27.5% fed their baby with sugared water, 10.5% did not feed the baby the first milk (colostrum), 25.2% applied sodium bicarbonate when an aphthous

Anahtar Kelimeler

Baby, Care, Postpartum period, Traditiona

Kaynakça

• Biltekin Ö, Boran Ö, Denkli M, Yalçınkaya S. Naldöken sağlık ocağı bölgesinde 0-11 aylık bebeği olan annelerin doğum öncesi dönem ve bebek bakımında geleneksel uygulamaları, Sted 2004;13:166-8.
• Artun, E. Doğum. 1.Baskı. İstanbul: Türk Halk Bilimi Kitabevi; 2005.
• Özyazıcıoğlu N. 12 aylık çocuğu olan annelerin sağlık sorunlarında başvurdukları geleneksel uygulamalar. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004; 7:30-8.
• Aydın S, Oskay Ü. Perinatolojide kültürlerarası hemşirelik. Int J Human Science 2013;10:1607-19.
• Kesgin MT, Özcebe H. Türkiyeıde çocuk bakımındaki geleneksel inanç ve uygulamalar. Hacettepe Üniversitesi Türkivat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları 2004;1:43-56.
• Çınar İÖ, Aslan GK, Kartal A, İnci FH, Koştu N. Annelerin 0-1 yaş bebek bakımında uyguladıkları geleneksel yöntemlerin incelenmesi. TAF Prev Med Bull 2015; 14:378-86.
• Dinç, S. Şanlıurfa merkezde bulunan 4 numaralı sağlık ocağı’na kayıtlı 0-1 yaş çocuğa sahip olan annelerin çocuklarının bakımında uyguladıkları geleneksel uygulamalar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2005;7: 53-63.
• Eğri, G, Gölbaşı Z. 15-49 yaş grubu evli kadınların doğum sonu dönemde bebek bakımına yönelik geleneksel uygulamaları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007;6:313-20.
• Karabulutlu Ö. Kars ilinde doğum sonu dönemde yenidoğan bakımına yönelik yapılan geleneksel uygulamaların belirlenmesi. DEUHYO ED 2014;7:295-302.
• Geçkil E, Şahin T, Ege E. Traditional postpartum practices of women and infants and the factors influencing such practices in South Eastern Turkey. Midwifery 2009;25:62-71.
• Egelioğlu Çetişli N, Karayağız Muslu G, Şen S, Er Güneri S, Bolışık B, Saruhan A. Ege bölgesinde doğum sonu dönemde uygulanan geleneksel uygulamalar. Uluslararasi Hakemli Hemşirelik Araştirmalari Dergisi 2014;1:22-35.
• Bölükbaş N, Erbil N, Altunbaş H, Arslan Z. 0–12 aylık bebeği olan annelerin çocuk bakımında başvurdukları geleneksel uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2009;6:164-76.
• Mağden D, Şahin S, Aydınoğlu N. Muş’ta yaşayan, 0-6 yaş grubu çocuğu olan annelerin çocuk yetiştirirken başvurdukları yöntemlerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi 2001;26:57-65.
• Özyazıcıoğlu N, Öncel S. Çocuk bakımında kültürel (geleneksel) yaklaşımlar. Seviğ Ü, Tanrıverdi G, (eds). Kültürlerarası Hemşirelik.1. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevi 2012;203-27.
• Darmstadt GL, Hussein MH, Winch PJ, Haws RA, Lamia M, El- Said MA, et al. Neonatal home care practices in rural Egypt during the first week of life. Trop Med Int Health 2007;12:783-7.
• Khan GN, Memon ZA, Bhutta ZA. A cross sectional study of newborn care practices in Gilgit, Pakistan. J Neonatal Perinatal Med 2013;6:69-6.
• Memona ZA, Khanb MI, Soofic S, Muhammad S, Bhuttac ZA. A cross sectional survey of newborn care practices in rural Sindh, Pakistan: Implications for research and policy. J Neonatal Perinatal Med 2013;6:137-44.
• Yalçın H. Gebelik, doğum, lohusalık ve bebek bakımına ilişkin geleneksel uygulamalar (Karaman örneği). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2012;55:19-31.