DAĞISTAN TARİHİNİN TÜRK TARİHİ İLE İLİŞKİSİ VE DAĞISTAN’IN TÜRKİYE İÇİN ÖNEMİ

Yıl 2018, Cilt: 119 Sayı: 234, 217 - 234, 25.06.2018

Mehmet Uyar

Öz

Dağıstan ve Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti (Birleşik Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti) 11 Mayıs 1918’de ilan edilmiştir. Bu cumhuriyet Osmanlı Devleti tarafından tanınmıştır. 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi’ni müteakip Osmanlı Ordusu Kafkasya’dan çekilmiştir. Dağıstanlılar önce Çarlık Rusya ile ardından Bolşeviklerle savaşmışlardır. Kızıl Ordu’nun Dağıstan’ı işgal etmesiyle 20 Ocak 1921’de Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne tabi Dağıstan Sovyet Cumhuriyeti kurulmuştur. Sovyetler döneminde Hasavyurt, Kızlar ve Acıgöl bölgelerinin Dağıstan’a dâhil edilmesi ve 1991’de Sovyetlerin dağılması sonrası yapılan yeni düzenlemelerle Dağıstan bugünkü şeklini almıştır. Biz bu makalede Dağıstan’ın tarihi, coğrafi, stratejik, ekonomik ve sos¬yal özelliklerini açıklayarak, Dağıstan’ın Türk tarihi ile ilgisini ortaya koymaya çalışacağız. Dünyanın hem etnik hem dil yönünden en karışık bölgesi olan Kaf¬kasya ve Kafkasya’nın en karışık bölgesi olan Dağıstan tarihini anlayabilmek için konuyu üç alt başlık altında değerlendireceğiz. Dağıstan hakkında genel bir bilgi verildikten sonra, birinci bölümde 1917’deki bağımsızlık girişimine kadar ki olan kısım, ikinci bölümde 1991’de Sovyetlerin dağılması sonucu kurulan Rusya Federasyonu’na tabi Dağıstan Cumhuriyeti’ne kadar olan kısım, üçüncü bölümde ise 1991’den günümüze kadar olan kısım incelenecektir. Son bölümde Dağıstan hakkındaki sorunlara değinilecektir. Sonuç olarak Dağıstan’ın Türk tarihi ile ilgisi ve Türkiye için Dağıstan’ın önemi ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dağıstan, Türk Tarihi, Kuzey Kafkasya, Rusya, Kumuklar, Avarlar

Kaynakça

• ASKER, Ali: “Halklar ve Diller Labirenti Dağıstan”, Sovyetler Birliği’nin Dağılmasından Yirmi Yıl Sonra Rusya Federasyonu Türk Dilli Halklar, Türkiye Ile İlişkiler, (Ed.: Erhan Büyükakıncı - Eyüp Bacanlı), Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul 2012.