ZARA İLÇESİ’NDE KÖY ADLARI ÜZERİNE COĞRAFİ BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 128 Sayı: 253, 397 - 418, 23.08.2021

İbrahim Özdemir Hasbi Soylu

Öz

Yer adı araştırmaları çeşitli bilim dallarının inceleme alanını oluşturan önemli bir konudur. Yer adlarının o yerleşme biriminin coğrafî, tarihî, sosyal, kültürel ve ekonomik yapısının anlaşılmasında kilit bir faktör olduğu düşünülmektedir. Bu sebeple yer adlarının incelenmesi sonucunda o yerin nasıl bir yer olduğu, önceki durumu, tarihî gelişimi, insanların mekân üzerindeki faaliyetleri ve yerleşme yerlerine ad verilirken hangi faktörlerin etkisinde kaldığı gibi niteliklerin ortaya çıkarılmasını mümkün kılmaktadır. Çalışmada Zara ilçesindeki köylerin adlandırılmasında etkili olan faktörler coğrafi bakış açısıyla ele alınarak incelenmiştir. Daha önce yayınlanmış yerel araştırmalardan farklı olarak yöredeki köy adlarının önemli bir kısmı uzak tarihlere gitmemekte ve incelenen köy adları en erken üç dört asır öncesine dayanmaktadır. Dağlık alanlar arasında derin vadiler ile parçalanmış arazilerde birbirinden izole halde Türk boyları, konargöçer aşiretler ve göçmenler tarafından kurulmuş bu köy adlarının incelenmesi hem orijinalitesinin belirlenmesi hem de Anadolu’daki diğer yer adlarıyla olan yakın benzerliklerinin ortaya çıkarılması bakımından önem arz etmektedir. Bununla birlikte Zara’daki köy adlarının yaklaşık dörtte biri ad değişikliğine uğramıştır. Çalışmamız üç bölümden meydana gelmektedir. Beşerî faktörlerden boy, aşiret ve şahıs isimleri, doğal unsurlardan hidrografik özellikler yer adlarında ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Zara, yer adları, coğrafi unsurlar

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Proje Kapsamlı Çalışma değil

Teşekkür

Zara İlçesi’nde yapılan bu çalışmada yöre halkının misafirperver, candan ve yardımsever duruşları nedeniyle tüm Zara halkına teşekkürü borç biliriz.

Kaynakça

• AKSAN, Doğan: “Anadolu Yer Adları Üzerine En Yeni Araştırmalar”, TDAY. Belleten, Yıl: 1973-1974), s. 185- 193.
• ALAGÖZ, Cemal Arif: “Türkiye Yer adları Üzerine Bazı Düşünceler”, Türk Yer adları Sempozyumları Bildirileri (11- 13 Eylül 1984), Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dergisi Yayınları: 60, Seminer Kongre Bildirileri Dizisi: 17, Ankara 1984
• ALKAN, Adnan: “Siirt İlinin Eski Köy Adları Üzerine Coğrafi Bir İnceleme”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 68, Yıl: 2017, s. 63-76
• ALTUNAY, Mehmet. LAFÇI, Ali. Osmanlı Arşiv Belgelerinde Zara I: Sivasili Kazası Temettü’at Defterleri, Alfa Aktüel Yayınları, İstanbul 2010
• ALTUNAY, Mehmet. LAFÇI, Ali. Osmanlı Arşiv Belgelerinde Zara II: Zara/ Koçgiri 1831- 1842/ Nüfus Defterleri, Alfa Aktüel, İstanbul 2013
• BAŞKAN, Özkan: "Türkiye Köy Adları Üzerine Bir Deneme", TDAY-Belleten 1970, TDK Yıl:1989, s. 237-251.
• BİLGİÇ, Emin: “Anadolu’nun İlk Yazılı Kaynaklarındaki Yer Adları ve Yerlerinin Tayini Üzerine İncelemeler”, Türk Tarih Kurumu Belleten, Cilt X, Sayı 39, Yıl: 1946, 381-423