MİLLİ MÜCADELE SÜRECİNDE YUNANİSTAN'IN FRANSIZ VE İTALYAN TİCARET GEMİLERİNE EL KOYMASI VE YAŞANAN DİPLOMATİK KRİZ

Yıl 2023, Cilt: 135 Sayı: 267, 181 - 198, 09.12.2023

Serkan Tuna

https://doi.org/10.55773/tda.1292804

Öz

Bu çalışmada, Millî Mücadele sürecinde Yunanistan’ın Fransız ve İtalyan ticaret gemilerine el koymasıyla yaşanan diplomatik kriz incelenmiştir. 1922 yılına gelindiğinde, ciddi bir ekonomik ve siyasi kriz içerisinde bulunan Yunanistan, Şubat-Mart 1922’de, kendisini diplomatik açıdan daha da zorlayacak bir eyleme girişmiştir. Bu çerçevede Yunan kuvvetleri, Türk kesimine kaçak malzeme taşıdıkları gerekçesiyle bir Fransız ve dört İtalyan ticaret gemisinde arama yapmıştır. Ardından Fransız gemisi ile bir İtalyan gemisine el koymuşlardır. Bu gelişme üzerine gerek Fransız gerekse İtalyan Hükûmeti diplomatik açıdan sert bir tepkide bulunmuş, gerçekleşen müdahale ve el koymaların uluslararası ticarete de aykırı olduğunu açıklamışlardır. Olay, Türk kamuoyunda da yankı bulmuş ve Yunanistan’ın ekonomik ve siyasi açıdan zorluklar yaşadığına dikkat çekilerek bu davranışın hukuksuz olduğu vurgulanmıştır. Bu tepkilere karşın Yunanistan, bir süre konuyu kendi lehine çözümlemek için çaba harcamış ve Fransa’ya Cemiyet-i Akvam’a gidilmesi teklifinde bulunmuştur. Ancak bu teklifi kabul edilmeyen Yunanistan, İngiltere’den de beklediği desteği alamadığından oldukça güç bir konumda kalmıştır. Bunun üzerine el konulan gemiler bırakılmış ve Fransa ile İtalya’dan resmî olarak özür dilenmiştir. Ayrıca bu ülkelerin ticaret gemilerinde arama yapılmayacağı güvencesi verilmiş ve bir tazminat ödenmesi kabul edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mlllî Mücadele, Yunanistan, Fransa, İtalya

DIPLOMATIC CRISIS AFTER GREECE'S SEIZURE of FRENCH And ITALIAN MERCHANT SHIPS DURING THE NATIONAL STRUGGLE

Öz

In this study, the diplomatic crisis experienced with the seizure of French and Italian merchant ships by Greece during the National Struggle is examined. By 1922, Greece, which was in a serious economic and political crisis, took an action that would further challenge it diplomatically in February-March 1922. In this context, Greek forces searched one French and four Italian merchant ships on the grounds that they were carrying smuggled materials to the Turkish side. Then they seized a French ship and an Italian ship. Upon this development, both the French and Italian Governments reacted harshly diplomatically and declared that the interventions and seizures were against international trade. The incident also resonated with the Turkish public and it was emphasized that this behavior was unlawful, noting that Greece was experiencing economic and political difficulties. Despite these reactions, Greece made an effort to resolve the issue in its favor for a while and made an offer to France to go to the League of Nations. However, Greece, whose offer was not accepted, was left in a very difficult position as it did not receive the support it expected from England. Thereupon, the confiscated ships were released and an official apology was made to France and Italy. In addition, an assurance was given that the merchant ships of these countries would not be searched and a compensation payment was accepted.

Anahtar Kelimeler

National Struggle, Greece, France, Italy

Kaynakça

• Arşiv Türkiye Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Hariciye Nezareti İstanbul Murahhaslığı (HR.İM), 61/1, 17.08.1922.
• Kitap ve Makaleler
• AKGÜN, Seçil: “Yunanistan’da Kurtuluş Savaşı’nı İzleyen Gelişmeler”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 3, 1993, s. 9-20.
• BIYIKLIOĞLU, Tevfik: Trakya’da Millî Mücadele, I. Cilt, 3. Bs., Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1992.
• CLOGG, Richard: Modern Yunanistan Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 1997.
• ERDEM, Nilüfer: Yunan Tarihçiliğinin Gözüyle Anadolu Harekatı (1919-1923), Derlem Yayınları, İstanbul 2010.
• Gazi Mustafa Kemal (Atatürk), Nutuk-Söylev, Cilt: II, 3. Bs., Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
• SONYEL, Salâhi R.: Mustafa Kemal (Atatürk) ve Kurtuluş Savaşı, II. Cilt, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2008.
• TURAN, Şerafettin: Türk Devrim Tarihi, 1. Kitap-İmparatorluğun Çöküşünden Ulusal Direnişe, Bilgi Yayınevi, Ankara 1991.
• TURAN, Şerafettin: Türk Devrim Tarihi, 2. Kitap-Ulusal Direnişten Türkiye Cumhuriyeti’ne, 2. Bs., Bilgi Yayınevi, Ankara 1998.
• Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, 11. Bs., Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2014.
• YAVUZ, Bige: Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız İlişkileri-Fransız Arşiv Belgeleri Açısından 1919-1922, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1994.
• YELLİCE, Gürhan: “Birinci Dünya Savaşı ve Yunanistan: Çanakkale’den Milli Bölünmeye”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: XVI, Sayı: 32, 2016, s. 205-242.
• YILDIRIM, Hatice: “Millî Mücadele Dönemi Türk Basınında Yunanistan’ın Mali İflası”, Atatürk Yolu Dergisi, Cilt: 15, Sayı, 60, 2017, s. 311-340.