A Quantitative Study on the Relationship Between Religiosity and Artistic Attitude

Yıl 2022, Sayı: 6, 125 - 163, 30.12.2022

Mustafa Memiş

Öz

The aim of this article is to determine the effects of the levels of religiosity of higher educated individuals on their artistic attitudes. The sample of the research consists of higher education graduates working in different titles and status living in Antalya and its districts, individuals who have graduated from a higher education institution but have not yet been employed, and retired individuals with higher education graduates (n=562). In this empirical study, the Münchner Motivational Religiosity Scale was used as a measurement tool to measure the religiosity levels of higher educated individuals, and the Attitude Scale Towards Art was used to measure their artistic attitudes. In this study, in which the empirical data obtained from these scales and the socio-demographic data obtained from the Personal Information Form created by the researcher were analyzed, and individuals with higher education graduates were given a questionnaire form via the online platform. The raw data obtained were analyzed with the SPSS 22 statistical program. In the study, independent sample t-test technique was used in the analysis of the scale scores of the participants according to the gender variable. One-way ANOVA technique was used in the analysis of scale scores according to age group, marital status, education level, field of education, occupation, income status and perceived religiosity. In addition to the aforementioned analyses, arithmetic mean and standard deviation values from descriptive statistics were also used to determine the mean scores obtained from the scales. Frequency analysis was used to determine the percentage distributions regarding the demographic information of the sample. The results obtained from this study showed that the level of religiosity of higher education graduates is high, and the level of artistic attitude is above the medium level. The artistic attitudes of the participants did not differ significantly according to the age variable. However, it was observed that the artistic attitudes of the individuals participating in the study differed significantly according to the variables of gender, marital status, higher education field, higher education field, income level, profession and perceived religiosity The study also found a significant negative relationship between the levels of religiosity and artistic attitudes of higher-educated individuals In other words, it was understood that as the level of religiosity of the individuals increased, the level of artistic attitude decreased. In addition, in this empirical study, it was observed that graduates of the faculty of theology with a bachelor's degree in theology, the religious services profession group, individuals who identify themselves as religious and very religious had the lowest artistic attitude level.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Religiosity, Attitude, Art, Artistic attitude

Dindarlık ile Sanatsal Tutum Arasındaki İlişki Üzerine Nicel Bir Araştırma

Öz

Bu makalenin amacı, yükseköğrenim görmüş bireylerin dindarlık düzeylerinin sanatsal tutumları üzerindeki etkilerini saptamaktır. Araştırmanın örneklemini, Antalya ili ve ilçelerinde yaşayan yükseköğrenim mezunu farklı unvan ve statülerde görev yapan bireyler ile yükseköğrenim kurumundan mezun olup henüz istihdam edilmemiş bireyler ve yükseköğrenim mezunu emekli bireyler (n=562) oluşturmaktadır. Bu ampirik çalışmada, ölçme aracı olarak ise yük-seköğrenim görmüş bireylerin dindarlık düzeylerini ölçmek amacıyla Münchner Motivasyonel Dindarlık Ölçeği, sanatsal tutumlarını ölçmek amacıyla da Sanata Karşı Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Adı geçen ölçeklerden elde edilen ampirik veriler ile araştırmacı ta-rafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formundan elde edilen sosyo-demografik verilerin analiz edildiği bu çalışmada, yükseköğrenim mezunu bireylere çevrimiçi platform üzerinden anket formu doldurtulmuştur. Elde edilen ham veriler ise SPSS 22 istatistik programıyla analiz edilmiştir. Araştırmada, katılımcıların cinsiyet değiş-kenine göre ölçek puanlarının analizinde bağımsız t testi tekniği kullanılmış; yaş grubu, medenî durum, eğitim durumu, mezun olu-nan eğitim alanı, meslek, gelir durumu ve algılanan dindarlık değiş-kenlerine göre ölçek puanlarının analizinde ise tek-yönlü ANOVA tekniği kullanılmıştır. Çalışmada söz konusu analizlere ek olarak, katılımcılara dair ölçeklerden elde edilmiş olan ortalama puanların belirlenmesinde tanımlayıcı istatistiklerden aritmetik ortalama ve standart sapma değerlerine de bakılmıştır. Örneklemin demografik bilgilerine ilişkin ampirik verilerin yüzdelik dağılımlarının belirlenmesinde ise frekans analizi kullanılmıştır. Katılımcıların sosyo-demografik özelliklerinin Münchner Motivasyonel Dindarlık Ölçeği ve Sanata Karşı Tutum Ölçeğiyle ilişkilendirildiği bu araştırmadan elde edilen ampirik verilere göre; yükseköğrenim mezunlarının dindarlık düzeylerinin yüksek, sanatsal tutum düzeylerinin ise orta düzeyin üzerinde olduğu görülmüştür. Katılımcıların sanatsal tutumlarının yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı görülürken cinsiyet, medenî durum, yükseköğrenim düzeyi, yükseköğrenim alanı, gelir düzeyi, meslek ve algılanan dindarlık değişkenlerine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Araştırmada ayrıca yükseköğrenim görmüş bireylerin dindarlık düzeyleri ile sanatsal tutumları arasında negatif yönlü anlamlı ilişkinin var olduğu; yani bireylerin dindarlık düzeyleri yükseldikçe sanatsal tutum düzeylerinin düştüğü görülmüştür. Ayrıca bu ampirik araştır-mada, teoloji lisans eğitimi alarak ilahiyat fakültesinden mezun olanların ve din hizmetleri meslek grubunun örneklemdeki en düşük sanatsal tutum düzeyine sahip oldukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Dindarlık, Tutum, Sanat, Sanatsal Tutum, Psychology of religion, Religiosity, Attitude, Art, Artistic attitude

Kaynakça

• Akarca, A. (2018). İlkokul öğrencilerinin görsel sanatlar dersine ilişkin tutumları: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akgül, M. (2019). Profesyonel futbolcuların dinî inançlarının incelenmesi ve dinin motivasyona etkisi. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı.
• Albayrak, M. (2012). Estetik’in serüveni sanat felsefesi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Arvasi, S. A. (1982). Diyalektiğimiz ve estetiğimiz. İstanbul: Türkmen Yayıncılık.
• Aslantaş, S. (2014). Görsel sanatlar dersine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 185-196.
• Ayaydın, A., Kurtuldu, M. K. & Akyol Dayı, B. (2018). Öğretim elemanlarının sanata karşı tutumlarının ölçülmesi ve değerlendirilmesi: Karadeniz Teknik Üniversitesi Örneği. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 41 (1), 1-10.
• Aydeniz, H. (2009). Din-sanat ilişkisi ve bunun somut bir yansıması olarak mevlevî semâ âyini. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 32, 35-51.
• Azkın, Z. (2019). Steam (Fen, teknoloji, mühendislik, sanat, matematik) uygulamalarının öğrencilerin sanata yönelik tutumlarına, steam anlayışlarına ve mesleki ilgilerine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Karaman: Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Balakoğlu, M. Ö. (2019). Sanat eğitiminde duyusal algı ve estetik. İstanbul: Aralık Kitap/Roman Yayınları.
• Balcı, Y. B. (2016). Kurumsal estetik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bayraktar, F. (2009). Sanatçının yaratıcılığı ya da yaratılışa tanıklığı üzerine bir değerlendirme. Felsefe Dünyası, 50, 111-120.
• Baysal, Z. N. & Dıvrak, M. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının sanata yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergi), 4(2), 44-55.
• Bingöl, B. (2011). Sanat özgürlüğü. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1 (2), 92–139.
• Bourdieu, P. & Darbel, A. & Schhapper D. (1990). The love of art: European art museums and their public. Stanford CA: Stanford Universty Press.
• Certel, H. (1998). İslamî ibadetlerin psiko-sosyal işlevleri. Ekev Akademi Dergisi, 1 (3), 149-156.
• Certel, H. Kur’an’da insan. (2000). Isparta: Tuğra Matbaası.
• Coşkun, İ. (2000). İslâm düşüncesi açısından inanç-sanat ilişkisi üzerine bir deneme. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, 1-38.
• Çelik, R. B. (2019). Rüya temaları-dindarlık ilişkisi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Coştu, Y. (2009). Toplumsallasma sürecinde dindarlığı etkileyen faktörler: Samsun örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dede, H. (2016). Öğrencilerin sanata bakış açılarını ortaya koymaya yönelik bir tutum ölçeği. İdil Dergisi, 5 (25), 1559-1576.
• Doğan, Ş. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin dini tutumları: Ankara örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Draz, M. A. (1978). Din ve Allah inancı. (çev. B. Karlıağa). İstanbul: Çığır Yayınları.
• Eker, C. (2018). Grafik tasarım alanının toplumsal ve teknolojik gelişmeler bağlamında dönüşümü. Uluslararası Sanat ve Estetik Dergisi, 1 (1), 29-43.
• Gonzales, A., E. (2017). What is art? A research on the concept and perception of art in the 21. Century. Viana: Vose Sosyology of the Arts.
• Göktaş, N., G. (2019). Sanat galerisi ziyaretçilerinin algı tutum ve tavsiye etme niyetine yönelik bir araştırma: Sakarya örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, İşletme Enstitüsü.
• Grom, C., Z., B. & Madsen, K., S., R. & Moosbrugger, E., S., H. (2010). Münchner motivasyonel dindarlık envanteri: Boyutsal kontrol ve denetim / Das münchner motivations psychologische religiositäts-inventar: Dimensions analytische prüfung und revision. (çev. H. Apaydın). Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10 (2), 287-312.
• Gürhan, N. (2010). Kadın akademisyenlerin din algılarının sosyolojik tahlili: Dicle Üniversitesi ve Mardin Artuklu Üniversitesi örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hızal, A. Y. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin görsel sanatlara ve sanat etkinliğine yönelik tutumlarının incelenmesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İnce, N. (2019). Dindarlık ve psikolojik dayanıklılık ilişkisi: Burdur örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İrgin, S. (2018). Yoksul sanat ve anlatısı. Uluslararası Sanat ve Estetik Dergisi, 1 (1), 11-28.
• İslimyeli, N. (1976). Sanat terimleri ansiklopedisi-2. Ankara: Sanat Yayınları.
• Karabağ, R. (2019). Öğretmenlerin dinî tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47, 531-565.
• Karadağ, M. (2019). Anne-baba ayrılığının 10-14 yaş aralığındaki çocukların dinî hayatları üzerindeki etkisi: Kastamonu/Tosya örneği. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karasar, N. (2022). Bilimsel araştırma yöntemi. (37. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kök, M. (1997). Nureddin Topçu’da mistik imanın estetik ve felsefi temelleri. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13, 439-462.
• Kulu, F. (2019). Ergenlik döneminde dinî başa çıkma ve anlam arayışı. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• McManus, I. & Furnham, A. (2006). Aesthetic activities and aesthetic attitudes: Influences of education, background and personality on interest and involvement in the arts. British Journal of Psychology, 97, 555-587.
• Memiş, M. (2022). Yükseköğrenim görmüş bireylerde dindarlıkla demokratik bilimsel ve sanata yönelik tutum arasındaki ilişki üzerine bir araştırma: Antalya örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mülayim, S. (1994). Sanata giriş. (2. Baskı). İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
• Nevruzova, G. (2012). Halk dindarlığı üzerine bir din sosyolojisi araştırması: Derbent (Dağıstan) örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Read, H. (1974). Sanatın anlamı. (2. Baskı). (çev. G. İnal & N. Asgari). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• San, İ. (2003). Sanat eğitimi kuramları. Ankara: Utopya Yayınları.
• Sencer, M. (1989). Toplum bilimlerinde yöntem. (3. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Stolniz, J. (1986). A contested term: What is aesthetic? The aesthetic attitude. 78-83.
• Tabanchnik, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6. Baskı). Batson: Pearson.
• Temizel, Ö. G. (2012). Sanat eğitimi alan öğrencilerin sanat ve estetik tutumlarına görsel kültürün etkisi. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Eğitim durumuna göre nüfus (15 Yaş ve Üzeri), Antalya ili Aralık 2019 verileri. Erişim adresi: https://biruni.tuik.gov.tr.
• Uysal, V. & Turan, Ş. (2014). Motivasyonel dindarlık ölçeği (MMRI) üzerine bir değerlendirme / An evaluation on motivational religiosity scale (MMRI). Journal of Islamic Research, 25 (1), 15-27.
• Yakut, S. (2016). Öğretmenlerde yabancılaşma yalnızlık ve dindarlık ilişkisi: Polatlı örneği. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, S. (2020). Yetişkinlerde dindarlık ve psikolojik dayanıklılık ilişkisi: Antalya kamu çalışanları örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, S. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin dindarlık düzeyi ile problemli internet kullanımı arasındaki ilişkisinin incelenmesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yolcu, A. (2015). Sanat nedir? Sanatçı kimdir? Kime sanatçı denir?. TMMOB EMO Ankara Şubesi Haber Bülteni, 1, 26-27.