Gençlerin Dine Bakışı: Üniversite Örneklemi Üzerine Bir Saha Araştırması

Yıl 2023, Sayı: 8, 11 - 43, 30.12.2023

Mesut Zavalsız

https://doi.org/10.59379/tdpd.1274362

Öz

Gençler, bir toplumun geleceğini şekillendirmede önemli bir role sahiptirler. Bu nedenle üniversite öğrencilerinin dinî inançları ve değerleri, toplumun değerlerinin ve kültürünün korunması ve geliştirilmesi açısından büyük bir önem taşımaktadır. Üniversite öğrencilerinin dine bakışı, çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilmektedir. Örneğin; aile yapısı, kültür, eğitim düzeyi, yaşam deneyimleri ve sosyal çevre gibi faktörler bir kişinin din algısını ve inançlarını şekillendirebilir. Bazı üniversite öğrencileri için din kişisel bir inanç meselesi olarak görülürken, bazıları için ise daha az önemli bir konu olabilmektedir. Bazı öğrenciler için din bir rehberlik kaynağıdır ve hayatlarına yön verirken diğerleri için ise sadece bir kültürel veya geleneksel unsur olarak kabul edilir. Bununla birlikte, günümüzde birçok üniversite öğrencisi farklı inançlara, kültürlere ve dünya görüşlerine açık olma eğilimindedir. Özellikle Batı ülkelerinde, genç nesil daha seküler bir hayat tarzına yönelmekte iken buna bağlı olarak dinî inançları da zayıflamaktadır. Türkiye’de de gençlerin özellikle üniversite öğrencilerinin dinî hayatlarında ciddi bir sosyolojik değişim yaşandığı gözlenmektedir. 18-25 yaş arasındaki üniversite öğrencileri kuşkusuz psikolojik, fizyolojik ve biyolojik açıdan farklı evreleri yaşamaktadır. Üniversite öğrencilerinin bu dönemde kampüs hayatında yaşadıkları bir takım tecrübe ve bilgiler hayatlarının kalan kısmını etkilemektedir. Gençliğin din ile ilişkisi, dine bakışı, dinî söylemleri üniversite ortamında değişmektedir. Bu araştırmada 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Ordu Üniversitesi ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi merkez yerleşkesinde örgün eğitimlerini sürdüren 18-25 yaş aralığındaki üniversite öğrencilerinin dine bakışları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmaya 763 üniversite öğrencisi katılım göstermiştir. Katılımcıların % 36,2’si Ordu Üniversitesi’nde, %63,8’i ise Ondokuz Mayıs Üniversitesinde eğitim görmektedir. Bu saha çalışmasında nicel araştırma yöntemi ve tabakalı örneklem metodu kullanılmıştır. Çalışmada geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan “Gençliğe Yönelik Dine Bakış Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, gençlerin büyük çoğunluğu teorik olarak dinî bir inanca sahiptir. Ancak sosyolojik açıdan dinî muamelat alanında bir aşınma olduğu gözlenmektedir. Aynı zamanda gençler bilişsel anlamda dinî değerlere saygı duysalar da kendilerinin dinî otoriteden bağımsız, eklektik bir din anlayışına sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Dini inanç, Bireysel maneviyatçılık, Gençlik, Dini otorite

Youth's Perspective on Religion: A Field Research on the Sample of University Students

Öz

Young individuals play a pivotal role in shaping the future of a society. Consequently, the religious beliefs and values held by university students bear significant importance for the preservation and enhancement of societal values and culture. The perception of religion among university students can vary due to various factors. For instance, family structure, culture, educational background, life experiences, and social environment can influence an individual's understanding of religion and shape their beliefs. While, for some university students, religion is a deeply personal matter, for others, it may be of less significance. Some perceive religion as a guiding force, shaping their lives, while others may view it merely as a cultural or traditional element. Nevertheless, in the present day, many university students exhibit a tendency to be open to diverse beliefs, cultures, and worldviews. Particularly in Western countries, the younger generation is gravitating towards a more secular lifestyle, resulting in a corresponding attenuation of religious beliefs. A similar sociological transformation is observed among young people, especially university students, in Turkey. University students aged between 18-25 undoubtedly undergo distinct psychological, physiological, and biological phases. The experiences and knowledge gained during their campus lives in this period have a lasting impact on the remainder of their lives. The relationship of youth with religion, their perspectives on religion, and their religious discourse undergo alterations in the university environment. This research aims to ascertain the religious perspectives of university students aged between 18-25 attending Ordu University and Ondokuz Mayıs University during the 2022-2023 academic year. A total of 763 university students participated, with 36.2% from Ordu University and 63.8 % from Ondokuz Mayıs University. The study employed a quantitative research method and a stratified sampling methodology. The "Youth's View on Religion Scale," validated and reliability-tested, was utilized. Research findings indicate that the majority of young people theoretically adhere to religious beliefs. However, sociologically, there is evidence of erosion in the realm of religious practices. Additionally, while young people cognitively respect religious values, they exhibit an independent, eclectic understanding of religion, detached from religious authority.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Religious belief, Individual spiritualism, Youth, Religious authority

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2014). Üniversite gençliğinde dini yönelimin sosyolojik açıdan incelenmesi: Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF ve Dicle Üniversitesi İİBF karşılaştırmalı örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ağçoban, S. (2020). Üniversite gençliğinde dini bireyselleşme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akyüz, İ. (2014). Türkiye’de gençlik, din ve değerler konusunda yapılan ampirik araştırmaların yöntem ve içerik analizi. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Dergisi, XVII (30), 1-20.
• American Enterprise Institute. (2019). Gen Z: The Future of Religion in America. https://www.aei.org.
• Avcı, Ö. (2010). Bir özneleşme örneği olarak İstanbul'da dindar üniversite gençliği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, S. (2020). Üniversite gençliğinin kurumsal ve öznel dindarlığa bakışı ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bayyiğit, M. (1989). Üniversite gençliğinin dini inanç tutum ve davranışları üzerine bir araştırma: Selçuk Üniversitesi öğrencileri üzerinde bir anket uygulaması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Berger, Peter L. (2000). Kutsal Şemsiye, Dinin Sosyolojik Teorisinin Ana Unsurları, (çev. A. Coşkun). İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Ceylan, Y. (2010). Lise öğrencilerinin din algısı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, İ. (2009). Sosyoloji- kavramlar ve sorunlar. Ankara: Pegem Akademi.
• Fırat, E. (1977). Üniversite öğrencilerinde Allah inancı ve din duygusu: din psikolojisi açısından bir değerlendirme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündüz, T. (2003). İslam, Gençlik ve Din Eğitimi -Kuramsal Bir Çalışma. İstanbul: Düşünce Kitabevi.
• Hökelekli, H. (2002). Gençlik, din ve değerler psikolojisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Hökelekli, H. (2010). Din psikolojisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Işık, H. (2018). Kişilik ve dindarlık ilişkisi (Artvin ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kızılgeçit, M., Çinici, M., & Tuysuz, E. (2021). Yapay zekâ ile 2020-2025 yıllarında cinsiyete göre dindarlık durumunun tahmini. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, (56), 283-307.
• Kirman, M. A. (2005). Din ve sekülerleşme. Adana: Karahan Kitabevi.
• Koca, G. (2007). Ergenlik dönemi ve din algısı 17 Ağustos 1999 depremini yaşayan ergenler üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koştaş, M. (1995). Üniversite öğrencilerinde dine bakışı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Mak Danışmanlık & Yeditepe Üniversitesi. (2020). Türkiye geneli gençlik araştırması. https://www.makdanismanlik.org. (Erişim tarihi: 20 Mart 2021).
• Odabaşı, F. (2021). Gençlik din sosyolojisi üzerine bibliyografik bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (2), 1183-1216.
• Onay, A. (2004). Dindarlık, etkileşim ve değişim (Üniversite öğrencileri örneklemi). İstanbul: Dem Yayınları.
• Peker, H. (2012). Kur’an’a Göre Dindarlığın Boyutları, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (2), 41-49.
• Sadıkı, F. (2017). Makedonya'daki üniversite gençliğinin dini inanç tutum ve davranışları üzerine bir araştırma: Kalkandelen örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sekam. (2016). Türkiye’de gençlik, gençliğin özellikleri, sorunları, kimlikleri ve beklentileri. İstanbul: Sekam Yayınları.
• Şen, S. (2019). “Din ve sekülerleşme: Lise gençliği üzerine sosyolojik bir araştırma (Kocaeli ili İzmit ilçesi örneği)”. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şengül, F. N. (2021). Gençlerde dini tutum ve hedonizm. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şengül, F. N. (2021). Türkiye’de ampirik anlamda gerçekleştirilen sekülerleşme çalışmalarına dini sosyolojik bir bakış. Journal of Analytic Divinity 5 (3) 9-27.
• TİDA. (2023). Sayılarla Türkiye’de inanç ve dindarlık. Uluslararası İslam Düşünce Enstitüsü ve Mahya Yayınları.
• Tönnies, F. (2005). Gemeinschaft ve Gesellschaft. şehir ve cemiyet. (Çev. A. Aydoğan). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Yaman, A. O. (2008). İstanbul Büyükçekmece'de lise öğrencilerinin din algısı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yapıcı, A. (2018). Küreselleşen dünyada gençlik ve gençlerde dini hayat. Peygamberimiz ve Gençlik (83-97), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Yapıcı, A. (2020). Şüphe ve inanç kıskacında gençlerin din ve dindarlık algıları. İlahiyat Akademi Dergisi, 7(1), 1-44.
• Yavuzer, H. (2018). Üniversite gençliğinin din algısı: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi örneği. Millî Kültür Araştırmaları Dergisi 2(2), 1-20.
• Yıldız, M. (1998). Dini hayat ve ölüm kaygısı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yürürdurmaz, T. (2019). Üniversite gençliği ve dini hayat. Kahramanmaraş: Samer Yayınları.