Din Psikolojisi Perspektifinden Dindarlık ve Tüketim İlişkisi Üzerine Kuramsal Değerlendirmeler

Yıl 2024, Sayı: 9, 137 - 174, 30.06.2024

Ayşenur Barak , Hasan Kaplan

https://doi.org/10.59379/tdpd.1472361

Öz

Din, sosyal ilişkilerden yeme alışkanlıklarına kadar insan hayatının pek çok yönünü derinden etkileyen önemli bir faktördür. Özellikle, bireylerin dünya görüşünü şekillendiren temel bir unsur olan dindarlık, tüketim davranışları üzerinde de büyük bir etkiye sahiptir. Bu çalışma, dini inançların tüketim tercihleri üzerindeki etkilerini din psikolojisi perspektifinden incelemeyi amaçlamaktadır. Dini inançlar, bireylerin dünyayı nasıl algıladığını etkileyen renkli gözlükler metaforu ile açıklanabilir. Bu gözlüklerin rengi, dünyanın nasıl görüldüğünü ve algılandığını belirler, bu da doğrudan tüketim tercihlerini etkiler. Son yıllarda dindarlık, tüketici araştırmalarında giderek daha fazla önem kazanan bir değişken haline gelmiştir. Bu bağlamda, dünya genelinde yapılan pek çok araştırma, dindarlık ile tüketim davranışları arasındaki ilişkileri ortaya koymaktadır. Araştırmalar, dürtüsel davranış, hoşgörüsüzlük, yeni ürün benimseme, materyalizm, marka sadakati, ürün kalitesi algısı, giyim tarzı, moda, helal sertifikalı ürün tercihleri, etik tüketim, ürün fiyat algısı ve dini temalı pazarlama iletişimlerine tüketici tepkileri gibi çeşitli tüketim davranışları üzerinde dindarlığın etkisini inceler. Dindarlık, tüketicilerin ürün ve hizmetlere yönelik tercihlerinde önemli bir belirleyici olarak ortaya çıkmaktadır. Örneğin, dini inançlar, tüketicilerin helal gıda ürünleri gibi belirli ürün kategorilerine yönelik taleplerini artırabilir veya alkol gibi bazı ürünlerden kaçınmalarına neden olabilir. Bu durum, pazarlama stratejilerinin ve ürün tekliflerinin, tüketici tabanının dini inançlarına uygun şekilde şekillendirilmesini gerektirir. Ayrıca, dindarlık düzeyi yüksek tüketiciler genellikle daha fazla marka sadakati gösterir ve etik tüketim gibi konularda daha bilinçli olabilirler. Bu çalışma, dini değerler, alışkanlıklar ve tutumlar gibi konuları kapsayan bir kavramsal çerçeve geliştirerek dindarlığın sadece ibadet ve ritüellerle sınırlı olmadığını, bireylerin günlük yaşamlarına derinlemesine işlediğini vurgular. İlgili literatürde yapılan araştırmalar, dindarlık ve tüketim arasındaki dinamik etkileşimin bireylerin kişisel ve sosyal yaşamları üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu gösterir. Bu etkileşim, tüketimde dini inançları belirleyici temel faktör olarak öne çıkarır. Sonuç olarak, din psikolojisi perspektifinden bakıldığında, dini inançların tüketici kararlarında bilinçli veya bilinçdışı bir etmen olarak rol oynayarak, bireylerin marka tercihlerinden ürün sadakatine, etik tüketim davranışlarına kadar davranışları şekillendirdiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Dindarlık, Tüketim, Tüketici davranışı, Tüketici tarzları

Theoretical Assessments on the Relationship Between Religiosity and Consumption from the Perspective of Psychology of Religion

Öz

Religion is an important factor that deeply influences many aspects of human life, from social relationships to eating habits. Particularly, religiosity, which is a fundamental element shaping individuals' worldviews, also has a significant impact on consumption behaviors. This study aims to examine the effects of religious beliefs on consumption preferences from the perspective of the psychology of religion. Religious beliefs can be explained by the metaphor of colored glasses that affect how individuals perceive the world. The color of these glasses determines how the world is seen and perceived, directly influencing consumption preferences. In recent years, religiosity has become an increasingly important variable in consumer research. In this context, many studies conducted worldwide reveal the relationships between religiosity and consumption behaviors. Research examines the effects of religiosity on various consumption behaviors, such as impulsive behavior, intolerance, new product adoption, materialism, brand loyalty, perception of product quality, clothing style, fashion, preference for halal-certified products, ethical consumption, perception of product prices, and consumer responses to religious-themed marketing communications. Religiosity emerges as an important determinant in consumers' preferences for products and services. For example, religious beliefs may increase consumers' demand for certain product categories, such as halal food products, or lead them to avoid products like alcohol. This situation necessitates that marketing strategies and product offerings be shaped according to the religious beliefs of the consumer base. Additionally, consumers with high levels of religiosity often show greater brand loyalty and may be more conscious about issues such as ethical consumption. This study emphasizes that religiosity is not limited to worship and rituals but is deeply integrated into individuals' daily lives by developing a conceptual framework that includes topics such as religious values, habits, and attitudes. Research in the related literature shows that the dynamic interaction between religiosity and consumption has a significant impact on individuals' personal and social lives. This interaction highlights religious beliefs as a determining fundamental factor in consumption. Consequently, from the perspective of the psychology of religion, it is observed that religious beliefs play a role as a conscious or unconscious factor in consumer decisions, shaping behaviors from brand preferences to product loyalty and ethical consumption behaviors.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Consumer styles, Religiosity, Consumption, Consumer behaivor

Kaynakça

• Abosag, I., & Farah, M. F. (2014). The influence of religiously motivated consumer boycotts on brand image, loyalty and product judgment. European Journal of Marketing, 48(11-12), 2262-2283.
• Abou-Youssef, M. M. H., Kortam, W., Abou-Aish, E., & El-Bassiouny, N. (2015). Effects of religiosity on consumer attitudes toward Islamic banking in Egypt. International Journal of Bank Marketing, 33(6), 786-807.
• Agarwala, R., Mishra, P., & Singh, R. (2018). Religiosity and consumer behavior: A summarizing review. Journal of Management Spirituality and Religion, 16(17), 1-23.
• Ahmed, Z., Anang, R., Othman, N. M., & Sambasivan, M. (2013). To purchase or not to purchase US products: Role of religio-sity, animosity, and ethnocentrism among Malaysian consumers. Journal of Services Marketing, 27(7), 551-563.
• Akarsu, T. N., & Yeniaras, V. (2014). Müslüman dindarlık, plansız alışverişe olan yatkınlık, fiyat-değer bilinci ve alışveriş sonrası du-rumu: Bir temel düzenleyici model analizi. Iktisat, İşletme ve Finans, 29(343), 09-38.
• Alagöz, S. B., & Demirel, E. (2017). Helal gıda sertifikalı ürünlerin tüketici davranışları üzerine etkisi: Konya ili üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(3), 451-472.
• Al-Hyari, K., Alnsour, M., Al-Weshah, G., & Haffar, M. (2012). Religious beliefs and consumer behavior: From loyalty to boycotts. Journal of Islamic Marketing, 3(2), 155-174.
• Arli, D., Cherrier, H., & Tjiptono, F. (2016). God blesses those who wear Prada: Exploring the impact of religiousness on attitudes toward luxury among the youth of Indonesia. Marketing Intelligence & Planning, 34(1), 61-79.
• Ateş, S. (2019). Dindarlık ve tüketim algıları arasındaki ilişki (Yayın-anmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bahçecioğlu, A. (2014). Sanal deneyimsel pazarlamanın tüketici tutumuna etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bailey, J., & Sood, J. (1993). The effect of religious affiliation on consumer behaviour: A preliminary investigation. Journal of Managerial Issues, 5(3), 328-352.
• Bakırcı, F. (1999). Tüketici karar ve davranışlarını belirleyen faktörler ve iki grup ilde tüketim fonksiyonları ile mukayesesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Barnes Jr, J. H., & Dotson, M. J. (1990). An exploratory investigation into the nature of offensive television advertising. Journal of Ad-vertising, 19(3), 61-69.
• Baydaş, A., Kılıç, E., & Türkan, Y. (2019). Tüketim üzerinde etkili olan faktörlerin inanç açısından belirlenmesi: Bingöl ili örneği. Sosyal Bilimler Metinleri, 2019(1), 1-13.
• Beyaz, R. (2018). Dindarlık ve hedonik tüketim ikilemi: Dini kaideler haza dayalı tüketimi engeller mi? Journal of Social And Humanities Sciences Research, 5(30), 4149-4168.
• Blau, B. M. (2017). Religiosity and the volatility of stock prices: A cross-country analysis. Journal of Business Ethics, 144(3), 609-621.
• Bozacı, İ., & Güler, Y. (2015). Investigating the relationship among religious group attachment and consumer preferences: A field research conducted in the province of Kirikkale. International Journal of Sport Culture And Science, 3(1), 163-176.
• Burroughs, J. E., & Rindfleisch, A. (2002). Materialism and well-being: A conflicting values perspective. Journal of Consumer Research, 29(3), 348-370.
• Choi, Y. (2010). Religion, religiosity, and South Korean consumer switching behaviours. Journal of Consumer Behaviour, 9, 157-171.
• Choi, Y., Paulraj, A., & Shin, J. (2013). Religion or religiosity: Which is the culprit for consumer switching behavior? Journal of Interna-tional Consumer Marketing, 24(4), 262-280.
• Cleveland, M., & Chang, W. (2009). Migration and materialism: The roles of ethnic identity, religiosity, and generation. Journal of Busi-ness Research, 62(10), 963-971.
• Cohen, A. B., & Hill, P. C. (2007). Religion as culture: Religious individualism and collectivism among American Catholics, Jews, and Protestants. Journal of Personality, 75, 709-742.
• Cukur, C. S., De Guzman, M. R. T., & Carlos, G. (2004). Religiosity, values, and horizontal and vertical individualism-collectivism: A study of Turkey, the United States, and the Philippines. Journal of Social Psychology, 144, 613-635.
• Cyril De Run, E., Mohsin Butt, M., Fam, K. S., & Yin Jong, H. (2010). Attitudes towards offensive advertising: Malaysian Muslims’ views. Journal of Islamic Marketing, 1(1), 25-36.
• Çubukçu, M. İ. (1999). Küreselleşme süreci içinde tüketim toplumu tüketim kültürü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Erzurum Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çubukçuoğlu, M. E., & Haşıloğlu, S. B. (2012). Dindarlık olgusunun satın alma davranışı faktörleri üzerinde etkisi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-18.
• Dana, L. P., & Dana, T. E. (2008). Collective entrepreneurship in a Mennonite community in Paraguay. Latin American Business Review, 8(4), 82-96.
• Delener, N. (1990). The effects of religious factors on perceived risk in durable goods purchase decisions. Journal of Consumer Marketing, 7(3), 27-38.
• Demirci, K. (1997). Haram. TDV İslam Ansiklopedisi-16, Ankara: TDV Yayınları.
• Demirezen, İ. (2011). Tüketim ve din. İstanbul: Fotografika Yayıncılık.
• Deng, S., Jivan, S., & Hassan, M. L. (1994). Advertising in Malaysia: A cultural perspective. International Journal of Advertising, 13(2), 153-166.
• Deniz, E. (2019). Tesettürlü üniversite öğrencilerinin tesettür giyim alışverişlerinde karar verme tarzları üzerine bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 382-407.
• Dikay, E. (2019). Cenaze ritüeli tüketimi ve din ilişkisinin gösterişli tüketim ve gönüllü sadelik perspektifinden incelenmesi: Hatay örneği (Yayınlan-mamış Yüksek Lisans Tezi). Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dotson, M. J., & Hyatt, E. M. (2000). Religious symbols as pe-ripheral cues in advertising: A replication of the elaboration likelihood model. Journal of Business Research, 48(1), 63-68.
• Durkheim, E. (2005). Dini hayatın ilkel biçimleri, F. Aydın (çev.). İstanbul: Ataç Yayınları.
• Durmaz, Y., Oruç, R., & Kurtlar, M. (2011). Kişisel faktörlerin tüketici satın alma davranışlarına etkisi üzerine bir araştırma. Akademik Araştırmalar Dergisi, 2(1), 114-133.
• Dursun, İ., Alnıaçık, Ü., & Kabadayı, E. (2013). Tüketici karar verme tarzları ölçeği: Yapısı ve boyutları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9, 293-304.
• Engel, J. F. (1976). Psychographic research in a cross cultural nonproduct setting. Advances in Consumer Research, 3, 98-101.
• Erdem, M. (1997). İlahi dinlerin kutsal kitaplarında helal ve ha-ram anlayışı üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 37(1), 151-173.
• Erdoğan, U. (2009). Tüketici davranış modellerinin tüketici pazarları için tasarlanan ürünlere etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Essoo, N., & Dibb, S. (2004). Religious influences on shopping behavior: An exploratory study. Journal of Marketing Management, 20, 683-712.
• Farah, M. F., & El Samad, L. (2014). The effects of religion and religiosity on advertisement assessment among Lebanese consumers. Journal of International Consumer Marketing, 26(4), 344-369.
• Fontaine, J. R. J., Luyten, P., & Corveleyn, J. (2000). Tell me what you believe and I’ll tell you what you want: Empirical evidence for discriminating value patterns of five types of religiosity. The International Journal for the Psychology of Religion, 10, 65-84.
• Glock, C. Y. (1998). Dindarlığın boyutları üzerine. (Y. Aktay & M. E. Köktaş, Der.) Din Sosyolojisi içinde (ss. 252-274). Ankara: Vadi Yayınları.
• Guiso, L., Sapienza, P., & Zingales, L. (2003). People’s opium? Religion and economic attitudes. Journal of Monetary Economics.
• Gül, S. (2019). Kadın ve moda bağlamında tüketimde islami muhafazakârlık (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Günay, Ü., & Çelik, C. (2006). Dindarlığın sosyo psikolojisi. An-kara: Karahan Kitapevi.
• Gürsoy, E. (2019). Kişiliğin tüketici davranışları üzerindeki rolü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Harman, Ö. F. (1996). Haram. TDV İslam Ansiklopedisi-14, Ankara: TDV Yayınları.
• Heiman, A., Gordon, B., & Zilberman, D. (2019). Food beliefs and food supply chains: The impact of religion and religiosity in Israel. Food Policy, 83, 363-369.
• Henley, W., Philhours, M., Kumar, S. K., & Bush, A. J. (2009). The effects of symbol product relevance and religiosity on consumer perceptions of Christian symbols in advertising. Journal of Current Issues and Research in Advertising, 31, 89-103.
• Hirschman, E. C. (1981). American Jewish ethnicity: Its relati-onship to some selected aspects of consumer behavior. Journal of Marke-ting, 45, 102-110.
• Hökelekli, H. (2017). Din psikolojisine giriş. İstanbul: Dem Yayınları.
• Izberk-Bilgin, E. (2012). Infidel brands: Unveiling alternative meanings of global brands at the nexus of globalization, consumer cul-ture, and Islamism. Journal of Consumer Research, 39(4), 663-687. İslamoğlu, A. H. (1999). Pazarlama yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
• İslamoğlu, A. H., & Altunışık, R. (2010). Tüketici davranışları. İs-tanbul: Beta Yayınları.
• Jackson, L. M., & Hunsberger, B. (1999). An intergroup perspec-tive on religion and prejudice. Journal for the Scientific Study of Religion, 38(4), 509-523.
• Jamal, A., & Sharifuddin, J. (2015). Perceived value and perceived usefulness of halal labeling: The role of religion and culture. Journal of Business Research, 68(5), 933-941.
• James, W. (2017). Dinsel deneyim çeşitleri, İ. H. Yılmaz (çev.). İstan-bul: Pinhan Yayıncılık.
• Kaya, K., & Oğuz, Z. (2010). Üniversite gençliğinin alışveriş ter-cihlerinde tüketim kültürünün rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 147-164.
• Kayıklık, H. (2006). Bireysel dindarlığın boyutları ve inanç-davranış etkileşimi. İslami Araştırmalar Dergisi, 3, 491-499.
• Koç, E. (2019). Tüketici davranışı ve pazarlama stratejileri: Global ve yerel yaklaşım. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Köroğlu, C. Z. (2012). Tüketim kültürü ve din. Gümüşhane: Gümüşhane Üniversitesi Yayınları.
• Köse, A., & Ayten, A. (2016). Din psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kurtoğlu, R., & Çiçek, B. (2013). Tüketicilerin helal ürünler hakkındaki algılama, tutum ve beklentilerini tespit etmeye yönelik bir araş-tırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(3), 181-205.
• Kusumawati, A., Listyorini, S., Suharyono, S., & Yulianto, E. (2019). The impact of religiosity on fashion knowledge, consumer-perceived value and patronage intention. Research Journal of Textile and Apparel, 23(4), 269-290.
• La Barbera, P. A., & Gürhan, Z. (1997). The role of materialism, religiosity, and demographics in subjective well-being. Psychology and Marketing, 14(1), 71-97.
• Leak, R. L., Woodham, O., & McNeil, K. R. (2015). Speaking candidly: How managers’ political stances affect consumers’ brand atti-tudes. Journal of Product and Brand Management, 24(5), 494-503.
• Lindridge, A. (2005). Religiosity & the construction of a cultural-consumption identity. Journal of Consumer Marketing, 22(3), 142-151.
• Loroz, P. S. (2006). The generation gap: A Baby Boomer vs. Gen Y comparison of religiosity, consumer behavior. Journal of Consumer Marketing, 23(3), 160-172.
• Mandel, N. (2003). Shifting selves and decision making: The ef-fects of self-construal priming on consumer risk-taking. Journal of Con-sumer Research, 30(1), 30-40.
• Mansori, S., Sambasivan, M., & Md-Sidin, S. (2015). Acceptance of novel products: The role of religiosity, ethnicity and values. Marke-ting Intelligence & Planning, 33(1), 39-66.
• Mehmedoğlu, A. U. (2013). İnanç psikolojisine giriş. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Michell, P. C. N., & Al-Mossawi, M. (1995). The mediating effect of religiosity on advertising effectiveness. Journal of Marketing Communi-cations, 1(3), 151-162.
• Minkler, L., & Cosgel, M. M. (2004). Religious identity and consumption. Economics Working Papers, 62(3), 339-350.
• Minton, E. A., Kahle, L. R., Jiuan, T. S., & Tambyah, S. K. (2016). Addressing criticisms of global religion research: A consump-tion-based exploration of status and materialism, sustainability, and volunteering behavior. Journal for the Scientific Study of Religion, 55(2), 365-383.
• Mohd Suki, N., & Abang Salleh, A. S. (2016). Does halal image strengthen consumer intention to patronize halal stores? Some insights from Malaysia. Journal of Islamic Marketing, 7(1).
• Mokhlis, S. (2006). The effect of religiosity on shopping orienta-tion: An exploratory study in Malaysia. Journal of American Academy of Business, 9(1), 64-74.
• Mokhlis, S. (2009). Relevancy and measurement of religiosity in consumer behavior research. International Business Research, 2(3), 75-84.
• Moschis, G. P., & Ong, F. S. (2011). Religiosity and consumer behavior of older adults: A study of subcultural influences in Malaysia. Journal of Consumer Behaviour, 10(1), 8-17.
• Mukhtar, A., & Butt, M. M. (2012). Intention to choose halal products: The role of religiosity. Journal of Islamic Marketing, 3(2), 108-120.
• Naqvi, S. N. H. (1994). İslam, ekonomi ve toplum (O. Maraşlı, Çev.). İstanbul: İktisat Yayınları.
• Odabaşı, Y. (2013). Tüketim kültürü: Yetinen toplumun tüketen topluma dönüşümü. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Odabaşı, Y., & Barış, G. (2019). Tüketici davranışı. İstanbul: Medicat Kitapları.
• Oluç, M. (1975). Pazarlama yönetimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Pazarlama Enstitüsü Yayınları.
• Özcan, Ş. (2017). Ninian Smart’a göre İslam’ın boyutları. Dini Araştırmalar, 20(51), 9-33.
• Özdemir, H., & Yaylı, A. (2014). Tüketicilerin helal sertifikalı ürün tercihleri üzerine bir araştırma: İstanbul ili örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(1), 183-202.
• Pazarlı, O. (1982). Din psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Penpece, D. (2006). Tüketici davranışlarını belirleyen etmenler: Kültürün tüketici davranışları üzerindeki etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pew Research Center. (2020, March 26). U.S. religious landscape survey: Religious beliefs and practices. https://www.pewresearch.org.
• Putrevu, S., & Swimberghek, K. (2013). The influence of religio-sity on consumer ethical judgments and responses toward sexual appe-als. Journal of Business Ethics, 115(2), 351-365.
• Ramya, N., & Ali, D. S. M. (2016). Factors affecting consumer buying behavior. International Journal of Applied Research, 2(10), 76-80.
• Rehman, A., & Shahbaz Shabbir, M. (2010). The relationship between religiosity and new product adoption. Journal of Islamic Marke-ting, 1(1), 63-69.
• Roccas, S., Sagiv, L., Schwartz, S. H., & Knafo, A. (2002). The big five personality factors and personal values. Personality and Social Psychology Bulletin, 28, 789-801.
• Schneider, H., Krieger, J., & Bayraktar, A. (2011). The impact of intrinsic religiosity on consumers’ ethical beliefs: Does it depend on the type of religion? A comparison of Christian and Moslem consumers in Germany and Turkey. Journal of Business Ethics, 102(2), 319-332.
• Schwartz, S. H., & Huismans, S. (1995). Value priorities and reli-giosity in four western religions. Social Psychology Quarterly, 58, 88-107.
• Seyfi, M., & Çerçi, M. (2017). Üniversite öğrencilerinde dinin et-kisi ile tüketici karar verme tarzları arasındaki ilişki. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 185-200.
• Sezen, A. (2012). Tüketici davranışları ve dindarlık ilişkisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 10(20), 99-115.
• Shachar, R., Erdem, T., Cutright, K. M., & Fitzsimons, G. J. (2011). Brands: The opiate of the nonreligious masses? Marketing Science, 30(1), 92-110.
• Shyan Fam, K., Waller, D. S., & Erdogan, B. Z. (2004). The influence of religion on attitudes toward the advertising of controversial products. European Journal of Marketing, 38(5-6), 537-555.
• Siala, H. (2013). Religious influences on consumers’ high-involvement purchasing decisions. Journal of Services Marketing, 27(7), 579-589.
• Siguaw, J. A., & Simpson, P. M. (1997). Effects of religiousness on Sunday shopping and outshopping behaviours: A study of shopper attitudes and behaviours in the American South. International Review of Retail, Distribution, and Consumer Research, 7(1), 23-40.
• Singelis, T. M., Bond, M. H., Sharkey, W. F., & Lai, C. S. Y. (1999). Unpackaging culture’s influence on self-esteem and embarrassa-bility. Journal of Cross-Cultural Psychology, 30(3), 315-341.
• Smart, W. (1998). Crosscultural explorations of human beliefs. New York: Charles Scribner’s Sons.
• Sood, J., & Nasu, Y. (1995). Religiosity and nationality: An exploratory study of their effect on consumer behavior in Japan and the United States. Journal of Business Research, 34, 1-9.
• Sproles, G. B., & Kendall, E. L. (1986). A methodology for profiling consumer decision-making styles. The Journal of Consumer Affairs, 20(2), 267-279.
• Stillman, T. F., Fincham, F. D., Vohs, K. D., Lambert, N. M., & Phillips, C. A. (2012). The material and immaterial in conflict: Spiritua-lity reduces conspicuous consumption. Journal of Economic Psychology, 33(1), 1-7.
• Swimberghe, K. R., Flurry, L. A., & Parker, J. (2011). Consumer religiosity: Consequences for consumer activism in the United States. Journal of Business Ethics, 103(3), 453-467.
• Swimberghe, K. R., Sharma, D. V., & Flurry, L. A. (2009). An exploratory investigation of the consumer religious commitment and its influence on store loyalty and consumer complaint intentions. Jour-nal of Consumer Marketing, 26(5), 340-347.
• Taylor, V. A., Halstead, D., & Haynes, P. J. (2010). Consumer responses to Christian religious symbols in advertising. Journal of Adver-tising, 39(2), 79-92.
• Temirak, H. (2020). Tüketici karar verme sürecinde dindarlığın rolü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversi-tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tiltay, M. A., & Torlak, Ö. (2011). Materyalist eğilim, dinî değerler, alışkanlık (marka bağlılığı) ve tüketici ahlakı arasındaki ilişkiler. İş Ahlakı Dergisi, 4(7), 93-130.
• Topay, G., & Erdem, R. (2019). Türkiye’de tüketim kültürünün gelişimine dair kavramsal bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, 162-183.
• Torlak, Ö., Altunışık, R., & Özdemir, Ş. (2017). Pazarlama ilkeleri ve yöntemi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Veer, E., & Shankar, A. (2011). Forgive me, father, for I did not give full justification for my sins: How religious consumers justify the acquisition of material wealth. Journal of Marketing Management, 27(5-6), 547-560.
• Vitell, S. J., & Paolillo, J. G. (2003). Consumer ethics: The role of religiosity. Journal of Business Ethics, 46(2), 151-162.
• Vitell, S. J. (2009). The role of religiosity in business and consumer ethics: A review of the literature. Journal of Business Ethics, 90, 155-167.
• Vitell, S. J., Paolillo, J. G., & Singh, J. J. (2006). The role of money and religiosity in determining consumers’ ethical beliefs. Journal of Business Ethics, 64(2), 117-124.
• Vitell, S. J., Singh, J., & Paolillo, J. (2007). Consumers’ ethical beliefs: The roles of money, religiosity, and attitude toward business. Jour-nal of Business Ethics, 73(4), 369-379.
• Vural, R. K. (2007). Tüketici davranışını etkileyen bir faktör olarak kaynak ülke etkisinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Wach, J. (1944). Sociology of religion. Chicago: University of Chicago Press.
• Wilkes, R. E., Burnett, J. J., & Howell, R. D. (1986). On the meaning and measurement of religiosity in consumer research. Journal of the Academy of Marketing Science, 14, 47-56.
• Yanıklar, C. (2006). Tüketim sosyolojisi. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Yaparel, R. (1987). Dinin tarifi mümkün mü?. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4, 403-417.
• Yapıcı, A. (2013). Ruh sağlığı ve din. Adana: Karahan Yayınları.
• Yavuz, K. (1982). Din psikolojisinin araştırma alanları. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5, 87-109.
• Yılmaz, M. (2010). Kişisel satış. İstanbul: Kumsaati Yayınları.
• Yousaf, S., & Malik, S. (2013). Evaluating the influences of religiosity and product involvement level on the consumers. Journal of Isla-mic Marketing, 4(2), 163-186.
• Zaim, S. (2010). İslam ve iktisadi nizam. Eskiyeni, 18, 106-111.