Din Psikolojisi Perspektifinden Turgut Uyar’ın Şiirlerinde Tanrı Tasavvuru

Yıl 2024, Sayı: 10, 35 - 54, 30.12.2024

Ayşe Nur Biçer

https://doi.org/10.59379/tdpd.1505187

Öz

Bu makalenin amacı, Turgut Uyar’ın şiirlerinde Tanrı tasavvurunu, din psikolojisi bağlamında derinlemesine analiz etmektir. Şiirin, şairin bireysel deneyimlerini ve kolektif insanlık tecrübelerini yansıttığı ifade edilmektedir. Uyar’ın Tanrı inancını doğrudan bir tema olarak ele almadığı; ancak metaforlar ve söylemlerle inancını estetik bir unsur olarak yansıttığı görülmektedir. Şairin Tanrı tasavvurunun genellikle antropomorfik bir nitelik taşıdığı ve Tanrı’nın insani özelliklerle betimlendiği belirtilmiştir. Uyar, Tanrı’yı bazen güçlü bir kahraman, bazen de masumiyetle yaklaşılması gereken bir otorite olarak tasvir etmiştir. Uyar’ın Tanrı algısında, uhrevi ve aşkın bir varlıktan daha çok yaratıcı sıfatının öne çıktığı vurgulanmıştır. Şairin şiirlerinde, Tanrı’nın varlığına dair sürekli bir sorgulama ve gelgitler dikkat çekmektedir. Doğaya ve evrendeki düzene duyulan hayranlığın, Tanrı tasavvurunun şekillenmesinde önemli bir rol oynadığı ifade edilmiştir. Tanrı’nın halk ve vatan ile özdeşleştiği; ancak geleneksel vahiy temelli Tanrı anlayışından farklı bir yaklaşım sergilendiği gözlemlenmiştir. Şairin, Tanrı’ya yönelik suçluluk duygusu ve kendi iç hesaplaşmaları da şiirlerinde sıkça yer bulmuştur. Bu bağlamda, Uyar’ın "Büyük Saat" adlı toplu şiirlerinde, Tanrı’nın insani özelliklerle tasvir edildiği, bazen mitolojik bir figür olarak algılandığı görülmektedir. Şairin eserlerinde, Tanrı’ya çocukça bir saflıkla yaklaşım, doğa ile Tanrı arasında bağlantı kurma çabası ve Tanrı’ya yönelik sorgulamalar öne çıkmıştır. Uyar’ın, Tanrı’nın aşkın sıfatlarını genellikle reddederek, O’nu yaratma sıfatıyla sınırlı bir varlık olarak gördüğü anlaşılmaktadır. Ayrıca, Uyar’ın eserlerinde vatan ve halk kavramlarının, Tanrı algısıyla iç içe geçtiği ve şairin dini düşüncelerini ulusal değerlerle harmanladığı vurgulanmıştır. Sonuç olarak, Turgut Uyar’ın şiirlerinde Tanrı tasavvuru, şairin bireysel inançları, kültürel bağlamı ve poetik tercihleriyle şekillenmiştir. Bu tasavvur, din psikolojisi açısından, bireyin Tanrı algısının sanatsal bir yansıması olarak değerlendirilmektedir. Uyar’ın eserleri, din ve edebiyat ilişkisi bağlamında, Tanrı tasavvurunun bireysel ve toplumsal dinamiklerle nasıl şekillendiğini incelemek için önemli bir kaynak olarak görülmektedir. Şairin şiirlerinde Tanrı, metafizik bir yaratıcıdan daha çok insan yaşamını ve toplumsal dinamikleri etkileyen güçlü bir figür olarak betimlenmektedir. Bu makale, Uyar’ın eserlerinin, din psikologları için değerli bir inceleme alanı sunduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Turgut Uyar, Tanrı tasavvuru, Şiir analizi, İnanç

Proje Numarası

1

The Image of God in Turgut Uyar's Poetry from the Perspective of the Psychology of Religion

Öz

The purpose of this article is to provide an in-depth analysis of the image of God in Turgut Uyar’s poetry within the framework of the psychology of religion. Poetry is described as both a reflection of the poet’s personal experiences and a mirror of collective human encounters. While Uyar does not explicitly present belief in God as a central theme, he conveys his faith as an aesthetic element through metaphors and discourses. His conception of God is often anthro-pomorphic, depicting divine attributes with human-like qualities. Uyar portrays God at times as a powerful hero and at other times as an authority figure to be approached with innocence. It is empha-sized that in Uyar’s portrayal of God, the creative attribute takes precedence over transcendental or metaphysical dimensions. His poems frequently reveal a persistent questioning and vacillation con-cerning the existence of God. Admiration for nature and the cosmic order plays a pivotal role in shaping his image of God. Uyar’s poetry reflects an identification of God with notions of the homeland and the collective people, though his approach diverges significantly from traditional understandings of a revealed deity. Feelings of guilt toward God, coupled with profound internal struggles, frequently surface in his poetry. In this context, Uyar’s Büyük Saat (The Great Clock), a compilation of his complete poems, depicts God as bear-ing human attributes and occasionally as a mythological figure. His works emphasize an approach to God characterized by childlike in-nocence, a deliberate effort to bridge nature and the divine, and an ongoing inquiry into the nature of God. Uyar’s rejection of God’s transcendent qualities and his depiction of God as a being primarily defined by the act of creation are particularly noteworthy. Further-more, his works demonstrate how the concepts of homeland and community intertwine with his image of God, fusing his religious re-flections with nationalistic values. In conclusion, the image of God in Turgut Uyar’s poetry is intricately shaped by his personal beliefs, cultural milieu, and artistic preferences. From the perspective of the psychology of religion, this depiction can be regarded as an artistic reflection of the individual’s perception of divinity. Uyar’s works serve as a valuable resource for examining how images of God evolve within individual and societal contexts. In his poetry, God is portrayed not as a metaphysical creator but as a compelling figure profoundly influencing human existence and social dynamics. This article underscores the significance of Uyar’s works as a fertile ground for scholarly inquiry in the psychology of religion.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion, Turgut Uyar, Image of God, Poetry analysis, Faith

Proje Numarası

1

Kaynakça

• Akkoç, D. A. (2018). Turgut Uyar’ın çocuklarıyız. İletişim Yayınları.
• Atbaşı, N. E. (2016). Modern Türk şiirinde divan sahibi şairler. Modern Türk Araştırmaları Dergisi, 13 (2).
• Bilici, A. B. (2014). 0-6 yaş grubu çocuklarda dini gelişim süreci ve din eğitimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enstitüsü.
• Clark, W. H. (1969). The psychology of religion: An introduction to reli-gious experience and behavior. Macmillan.
• Deconchy, J. P. (1964). L’idee de dieu entre 7 et 17 ans; base semantique et resonance Psychologique. Lumen Vitae.
• Hacıkeleşoğlu, H. (2022). Ebeveyn algısı, kişilik ve Tanrı tasavvuru. Çamlıca Yayınları.
• Harman, Ö. F. (2011). Teşbih maddesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. TDV Yayınları.
• Hökelekli, H. (2013). Din psikolojisi (10. baskı). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Jung, C. G. (1998) Psikoloji ve din. (çev. R. Karabey). İnsan Yayınları.
• Karaca, A. (2021). İkinci yeni poetikası. Dergâh Yayınları.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. (17. Baskı). Nobel Yayınları.
• Kısa, C. (2013). Nesne ilişkileri ve Tanrı tasavvuru. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Meissner, W. W. (1987). Life and faith: Psychology perspectives on religious experiences. Georgetown University Press.
• Parini, J. (2020). Şiir neden önemlidir? (çev. G. Turan). Yapı Kredi Yayınları.
• Uyar, T. (2018). Korkulu ustalık. Yapı Kredi Yayınları.
• Uyar, T. (2019). Büyük saat. Yapı Kredi Yayınları.
• Vergote, A. (1999). Din, inanç ve inançsızlık. (çev. V. Uysal). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.