Sosyal Medya Kullanım Amaçları ile Ahlaki Olgunluk Arasındaki İlişki Üzerine Nicel Bir Araştırma

Yıl 2025, Sayı: 11, 11 - 38, 30.06.2025

Mustafa Memiş , Ali İhsan Demiralay

https://doi.org/10.59379/tdpd.1612051

Öz

Makalenin amacı, üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım amaçları ile ahlaki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişkiyi cinsiyet, yaş, öğrenim türü, sınıf ve ekonomik durum gibi demografik değişkenler açısından analiz etmektir. Dijital etik konusunda bilinçlendirme ve politika geliştirmeye yönelik önemli bilgiler sağlama potansiyeline sahip olan bu araştırmanın örneklemi, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden tesadüfi örnekleme tekniğiyle seçilen 458 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama sürecinde, katılımcıların demografik özelliklerini belirlemek için Kişisel Bilgi Formu ve örneklemin ahlaki olgunluk ile sosyal medya kullanım alışkanlıklarını değerlendiren Ahlaki Olgunluk Ölçeği ve Sosyal Medya Kullanım Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen nicel veriler, SPSS istatistik programında bağımsız örneklem t-testi, anova, pearson korelasyon testi, regresyon analizi, korelasyon analizi, normallik ve güvenilirlik testleri gibi çeşitli parametrik istatistiksel teknikler kullanılarak analiz edilmiştir. Bu analizler, üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanımlarıyla ahlaki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişkileri anlamada kritik rol oynamaktadır. Araştırma bulguları, örneklemin büyük bir çoğunluğunu oluşturan kız öğrencilerin ahlaki olgunluk düzeylerinin erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğunu göstermiştir. Ayrıca, öğrenim türüne göre birinci öğretim lisans öğrencileri anket çalışmasına daha fazla katılmış, sınıf düzeyi olarak ise ikinci sınıf öğrencileri örneklem içinde daha yoğun şekilde temsil edilmiştir. Yaş gruplarına bakıldığında da 24 yaş ve üzeri öğrenciler, örneklemde baskın bir çoğunluğu oluşturmuştur. İstatistiksel analizler; cinsiyet, yaş, ekonomik durum ve öğrenim türü gibi demografik değişkenlerin öğrencilerin sosyal medya kullanım amaçlarıyla anlamlı bir farklılık göstermediğini ortaya koymuştur. Ancak, sınıf düzeyi ile sosyal medya kullanım amaçları arasında belirgin bir ilişki tespit edilmiştir. Bu analizler, özellikle sosyal medya kullanım amaçları ile ahlaki olgunluk düzeyleri arasında pozitif bir korelasyon olduğunu belirlemiştir. Sonuç olarak bu çalışma, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde eğitim gören öğrencilerin sosyal medya kullanım amaçlarının ahlaki olgunluk düzeyleri üzerinde pozitif bir etkisi olduğunu ve kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre daha ahlaki olgunluğa sahip olduğunu göstermektedir. Bu nicel bulgular, eğitimciler ve politika yapıcılar için dijital ortamlarda etik davranışların düzenlenmesine yönelik hizmet stratejileri geliştirmelerine yardımcı olabilir. Aynı zamanda konuya ilişkin ileriki araştırmalar için bir temel oluşturabilir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi , Ahlaki olgunluk , Dijital etik , Sosyal medya , Yükseköğretim

A Quantitative Study on the Relationship between Social Media Usage Purposes and Moral Maturity

Öz

The primary objective of this article is to examine the relationship between university students’ purposes of using social media and their levels of moral maturity, with consideration of demographic variables such as gender, age, type of education, academic year, and socioeconomic status. This research, which holds potential for informing digital ethics awareness and guiding policy development, was conducted with a sample of 458 students from the Faculty of Theology at Süleyman Demirel University, selected through a simple random sampling method. During the data collection phase, participants’ demographic characteristics were gathered using a Personal Information Form. The Moral Maturity Scale and the Social Media Usage Scale were employed to assess students’ levels of moral maturity and social media use habits, respectively. The quantitative data obtained were analyzed using various parametric statistical techniques in the SPSS software package, including independent samples t-test, anova, pearson correlation, regression analysis, and tests for normality and reliability. These analyses are instrumental in understanding the relationships between social media usage and moral maturity among university students. The findings revealed that female students, who constituted the majority of the sample, exhibited significantly higher levels of moral maturity than their male counterparts. Additionally, students enrolled in daytime education programs participated more frequently in the study, with second-year students being the most prominently represented group. Students aged 24 and older made up the dominant age group in the sample. Statistical analyses indicated that demographic variables such as gender, age, economic status, and type of education did not significantly affect the students’ purposes for using social media. However, a significant relationship was found between academic year and social media usage purposes. Most notably, the study identified a positive correlation between the purposes for using social media and levels of moral maturity. In conclusion, the findings demonstrate that the reasons theology students at Süleyman Demirel University use social media positively influence their moral maturity. Furthermore, female students were found to possess higher levels of moral maturity than male students. These quantitative results offer valuable insights for educators and policymakers aiming to foster ethical behavior in digital spaces and provide a foundational basis for future research in this area.

Anahtar Kelimeler

Psychology of religion , Moral maturity , Digital ethics , Social media , Higher education

Kaynakça

• Alioğlu, N. (2016). Duygusal tatmin aracı olarak sosyal medya kullanımı üzerine bir alan araştırması. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 1- 27.
• Arğın, E. (2023). Sosyal medya kullanım amaçları ve oyun bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ed. M. Çetinkaya. İksad Yayınevi.
• Arthur, J. ve Kristjánsson, K. (2022). The jubilee centre framework for character education in schools. University of Birmingham.
• Ay, M. F. (2018). Lise öğrencilerinde DKAB eğitimi ile saldırganlık arasında dindarlık ve ahlaki olgunluğun aracılık rolünün incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aydın, H. (2022). Orta çağ felsefesi. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr. Bayet, A. (1993). Bilim ahlakı. Yorum Yayınları.
• BBC. (2016). Social media harms moral development, parents say. BBC. https://www.bbc.com. (Erişim Tarihi: 09.12.2024).
• Boulianne, S. (2015). Social media use and participation: A meta-analysis of current research. Information, Communication & Society, 18(5), 524–538.
• Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 210-230.
• Boz, M. & Özer, S. U. (2015). Sosyal ağlar ve sosyal medya: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, 3, 89-103.
• Bulut, H. İ. (2015). Semavi dinlerin ortak ahlak ilkeleri ya da evrensel değerler. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 65-81.
• Cevizci, A. (2013). Uygulamalı etik. Say Yayınları.
• Cevizci, A. (2020). Büyük felsefe sözlüğü. Say Yayınları.
• Çömlekçi, M. F. & Başol, O. (2019). Gençlerin sosyal medya kullanım amaçları ile sosyal medya bağımlılığı ilişkisinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(4), 173-188.
• Ekşi, H. & Çiftçi, M. (2017). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanım durumlarının dinî inanç ve ahlaki olgunluk düzeylerine göre yordanması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4, 181–206.
• Ellison, N. B., Steinfield, C., & Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook “friends:” Social capital and college students’ use of online social network sites. Journal of Computer-Mediated Communication, 12(4), 1143-1168.
• Eroğlu, E. (2015). Geçmişten günümüze sosyal normlar. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 299-308.
• Erol, H. K. (2019). Lise öğrencilerinde sosyal medya aktiviteleri ve ahlaki olgunlukla ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2005). Validity and reliability. [içinde] How to design and evaluate research in education with PowerWeb, (ss. 152–171). Ed. J. R. Fraenkel, N. E. Wallen, & H. H. Hyun. McGraw-Hill.
• Frankena, W. (1973). Ethics. Prentice-Hall.
• Fukuyama, F. (1998). Güven: Sosyal erdemler ve refahın yaratılması. (çev. A. Buğdaycı). 3. baskı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gül, G. (2019). Lise öğrencilerinin sosyal medya tutumları ile ahlaki olgunluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güngör, E. (2000). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar: Ahlak psikolojisi, ahlaki değerler ve ahlaki gelişme. (3. baskı). Ötüken Neşriyat.
• Hacıkeleşoğlu, H. (2021). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı dindarlık ve ahlaki kayıtsızlık ilişkisi üzerine bir araştırma. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 21(2), 877-907.
• Hançerlioğlu, O. (1989). Felsefe sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Howard, P. N., & Parks, M. R. (2012). Social media and political change: Capacity, constraint, and consequence. Journal of Communication, 62(2), 359-362.
• Kahveci, H. (2021). Sosyal medya içeriklerinin ahlaki değerler bağlamında incelenmesi: Youtube örneği. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 204-225.
• Kaplan, A. M., & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), 59-68.
• Karabulut, A. (2017). Decadence kavramı bağlamında postmodern medya kültürüne Nıetzsche’ci açıdan bir yaklaşım. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kietzmann, J. H., Hermkens, K., McCarthy, I. P., & Silvestre, B. S. (2011). Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media. Business Horizons, 54(3), 241-251.
• Koçer, M. (2012). Erciyes üniversitesi öğrencilerinin internet ve sosyal medya kullanım alışkanlıkları. Akdeniz İletişim Dergisi, 70-85.
• Kohlberg, L. & R. H. Hersh (1977). Moral development: A rewiew of the theory. Theory into Practice, 16(2), 53-59.
• Kohlberg, L. (1975). Moral education for a society in moral transition. Educational Leadership, 33(1), 46-54.