Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Çocuk Sağlığı ve Güvenliğinin İncelenmesi: Sivas İli Örneği

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 50 - 61, 31.05.2025

Abdulvahap Şaman , Hakan Sarıçam

https://doi.org/10.55008/te-ad.1616678

Öz

Amaç: Bu çalışma, Sivas ilindeki okul öncesi eğitim kurumlarındaki fiziksel ve mekânsal koşulların çocuk sağlığı ve güvenliği açısından kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Çocuk sağlığı, bireyin bedensel, zihinsel ve sosyal iyilik hâlini ifade ederken; güvenlik, çocukların fiziksel ve psikolojik tehditlerden korunmasını içermektedir. Araştırma, bu iki önemli kavramın okul öncesi eğitim ortamlarındaki kritik rolüne vurgu yapmakta ve sağlıklı bir eğitim ortamının çocukların gelişimini nasıl desteklediğini ortaya koymaktadır.

Yöntem ve Araçlar: Araştırmada, nitel yöntemlerden fenomenoloji deseni kullanılmış; Sivas ilindeki farklı sosyo-ekonomik çevrelerdeki anaokullarında görev yapan 15 okul öncesi öğretmeniyle yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Veriler içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiş, hijyen, güvenlik ve mekânsal koşullar gibi temalar altında gruplandırılmıştır. Öğretmenler, hijyen alışkanlıklarının kazandırılmasında ebeveyn desteğinin yetersizliğine dikkat çekmiş, ayrıca oyuncak ve ekipman güvenliği ile acil durum planlarının önemini vurgulamıştır. Bulgular, hijyen uygulamalarındaki eksikliklerin ve fiziksel güvenlik önlemlerindeki yetersizliklerin çocukların hem fiziksel hem de ruhsal sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini göstermektedir.

Sonuçlar: Sonuç olarak, okul öncesi eğitim kurumlarının hijyen ve güvenlik standartlarının yükseltilmesi, fiziksel koşulların iyileştirilmesi ve bu standartların sürdürülebilirliğini sağlamak için öğretmen, ebeveyn ve yöneticiler arasında iş birliğini artırmaya yönelik uygulanabilir öneriler geliştirilmiştir. Çalışma bulguları yalnızca Sivas şehri özelinde değil, benzer özelliklere sahip diğer bölgelerdeki eğitim kurumları için de yol gösterici niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk sağlığı , güvenlik , okul öncesi eğitim , fiziksel koşullar , mekânsal düzenleme.

An Examination of the Child Health and Safety Issue in Preschool Schools: The Case of Sivas City

Öz

Purpose: This study comprehensively addresses the physical and spatial conditions in preschool education schools in the city of Sivas in terms of child health and safety. Child health refers to an individual’s state of physical, mental, and social well-being; while safety involves protecting children from physical and psychological threats. The research emphasizes the critical role of these two important concepts in preschool education environments and reveals how a healthy educational environment supports children’s development.

Method and Materials: In the study, the phenomenological design, one of the qualitative methods, was used; semi-structured interviews were conducted with 15 preschool teachers working in kindergartens located in different socio-economic areas of Sivas city. The data were evaluated using content analysis and grouped under themes such as hygiene, safety, and spatial conditions. The teachers highlighted the lack of parental support in developing hygiene habits and emphasized the importance of toy and equipment safety as well as emergency plans. The findings indicate that deficiencies in hygiene practices and inadequate physical safety measures can negatively affect children’s physical and mental health.

Results: In conclusion, actionable recommendations have been developed to elevate the hygiene and safety standards of preschool education schools, improve their physical conditions, and foster greater collaboration among teachers, parents, and school administrators to ensure the sustainability of these standards. The results of this study can help not just schools in Sivas, but also those in other cities that are similar.

Anahtar Kelimeler

Child health , safety , preschool education , physical conditions , spatial arrangement.

Kaynakça

• Aksoy, A. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarında hijyen uygulamaları ve çocuk sağlığına etkileri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(1), 45–59.
• Aral, N., Kandır, A., & Can Yaşar, M. (2011). Okul öncesi eğitime giriş (5. baskı). Morpa Kültür Yayınları.
• Bredekamp, S. (2016). Effective practices in early childhood education: building a foundation. Pearson.
• Britto, P. R., Lye, S. J., Proulx, K., et al. (2017). Nurturing care: promoting early childhood development. The Lancet, 389(10064), 91–102. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(16)31390-3
• Demirtaş, H., & Gültekin, M. (2021). Okul öncesi eğitim ortamlarında hijyen koşullarının iyileştirilmesi üzerine bir değerlendirme. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(2), 83–101.
• Evans, G. W. (2006). Child development and the physical environment. Annual Review of Psychology, 57, 423–451. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.57.102.904.190057
• Frost, J. L., Wortham, S. C., & Reifel, S. (2012). Play and child development (4th ed.). Pearson.
• Geney, F., Özsoy, Z., & Bay, D. N. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarının dış mekan özellikleri: Eskişehir ili örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 735-767. https://doi.org/10.17494/ogusbd.553864
• Güleş, F., & Erişen, Y. (2013). Okul öncesi eğitimde fiziksel çevre standartlarını belirleme: paydaş görüşlerine dayalı bir analiz. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 129-138.
• Güven, S. (2017). Okul öncesi eğitim kurumlarında güvenlik önlemleri ve çocuk sağlığı ilişkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 5(3), 24–38.
• İvrendi, A. (2018). Okul öncesi eğitim ortamlarında fiziksel koşullar ve çocuk gelişimi arasındaki ilişki. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 55–70.
• Kara, N., & Akman, B. (2020). Okul öncesi dönemde hijyen eğitimi ve aile katılımı. Erken Çocukluk Araştırmaları Dergisi, 4(2), 112–130.
• Karadaş, H. (2021). Okul öncesi eğitim kurumlarında yaşanan güvenlik ve sağlık problemlerinin paydaş görüşlerine göre incelenmesi. Anatolian Journal of Health Research, 2(1), 7-14. https://doi.org/10.29228/anatoljhr.50959
• Krippendorff, K. (2019). Content analysis: an introduction to its methodology (4th ed.). SAGE Publications, Inc. DOI: https://doi.org/10.4135/978.107.1878781
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. SAGE Publications, Inc.
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: a guide to design and implementation (4th ed.). Jossey-Bass.
• Miles, M. B., Huberman, A. M., & Saldaña, J. (2018). Qualitative data analysis: a methods sourcebook. SAGE Publications, Inc.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Morrongiello, B. A., & Lasenby, J. (2006). Finding the daredevils: Development of a sensation seeking scale for children that is relevant to physical risk taking. Injury Prevention, 12(1), 33–38. https://doi.org/10.1136/ip.2005.010439
• OECD. (2020). Starting strong V: Transitions from early childhood education and care to primary education. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/c3e2dcd1-en
• Özkubat, S. (2013). Okul öncesi kurumlarında eğitim ortamlarının düzenlenmesi ve donanım. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 58-66.
• Öztürk, S., & Yılmaz, E. (2020). Erken çocukluk döneminde hijyen alışkanlıklarının kazandırılması. Eğitimde Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 3(1), 15–29.
• Patton, M. Q. (2015). Qualitative evaluation and research methods. SAGE Publications, Inc.
• Peek, L. (2008) Children and disasters: understanding vulnerability, developing capacities, and promoting resilience—an ıntroduction. Children, Youth and Environments, 18, 1-29. https://doi.org/10.1353/cye.2008.0052
• Pianta, R. C., & Walsh, D. J. (1996). High-risk children in schools: constructing sustaining relationships. Routledge.
• Sezer, T., & Demir, M. (2019). Nitel veri analizinde içerik analizi yönteminin uygulanması: Bir örnek çalışma. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 101–119.
• Soydan, O., Benliay, A., & Cüce, B. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarında dış mekân peyzaj tasarımının 5-6 yaş çocuk grubu algısı üzerindeki etkisi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 3(1), 37-47. https://doi. org/10.28948/ngumuh.239373
• Şahin, M., & Dündar, S. (2019). Okul öncesi eğitimde sağlık ve güvenlik. PegemA.
• Timm, P (2021). School security: how to build and strengthen a school safety program. Butterworth-Heinemann.
• UNICEF (2020). Child protection strategy 2021-2030. 20.01.2025 tarihinde https://www.unicef.org/documents/child-protectionstrategy adresinden erişilmiştir.
• World Health Organization (WHO). (2007). Early childhood development and disability: a discussion paper. Geneva: WHO. World Health Organization (WHO). (2005). Promoting mental health: Concepts, emerging evidence, practice (Summary report). WHO Press. https://www.who.int/publications/i/item/924.156.2943
• Yıldırım, H. (2021). Okul öncesi eğitimde fiziksel koşulların çocuk sağlığına etkisi. Eğitimde Araştırmalar Dergisi, 6(2), 95–114.
• Yıldız, M., & Şahin, F. (2022). Fiziksel çevre düzenlemelerinin çocuk sağlığına etkisi: Nitel bir inceleme. Eğitim Ortamları ve Çocuk Gelişimi Dergisi, 7(3), 77–93.