İlkokul 1-4 Sınıf Türkçe Çalışma Kitaplarında Yer Alan Etkinliklerin Yaratıcı Düşünme Becerileri Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 110 - 132, 24.11.2022

Naime Gizem Erdoğan Esra Ünlüer

https://doi.org/10.55008/te-ad.1146008

Öz

Bu araştırmada, ilkokul Türkçe dersi çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yaratıcı düşünme becerileri açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. İlkokul Türkçe çalışma kitaplarında bulunan etkinlikler, yaratıcı düşünme becerilerine göre doküman analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada çalışma kitaplarında yer alan yaratıcı düşünme becerisine yönelik etkinliklerin; sınıf seviyelerine, temalara, çalışma türlerine ve yaratıcı düşünme boyutlarına göre frekans ve yüzde dağılımları verilmiştir. Araştırma sonucunda yaratıcı düşünme becerisine yönelik etkinliklere; en az birinci sınıf, en fazla ise üçüncü sınıf Türkçe çalışma kitabında yer verildiği görülmüştür. Genel olarak birinci, ikinci ve dördüncü sınıf Türkçe çalışma kitaplarında yaratıcı etkinliklere yer verilme oranının ise oldukça düşük ve yetersiz olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yaratıcı düşünme becerisine yönelik etkinliklerin temalara göre dağılımına bakıldığında üçüncü sınıf çalışma kitabı dışında sistematik bir yapılanmanın gözetilmediği, çalışma türlerine göre dağılımına bakıldığında ise en az tema değerlendirme çalışmalarında yer verildiği görülmüştür. Yaratıcı düşünmenin boyutlarına göre etkinliklerin dağılımına bakıldığında yaratıcı etkinliklerin çoğunlukla detaylandırma ve orijinallik boyutuna yönelik olduğu görülmüş, esneklik boyutunda etkinliklere ise daha az oranda yer verilmiştir. Araştırma genelinde birden fazla beceri gerektiren ve farklı örnek teşkil eden etkinliklere ise en fazla üçüncü sınıf Türkçe çalışma kitabında rastlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yaratıcı düşünme, ilkokul çalışma kitabı, Türkçe dersi

An Investigation of the Activities in the Primary School Turkish Workbooks in Terms of Creative Thinking Skills

Öz

The present study aimed to examine the activities in the primary school Turkish course workbooks in terms of creative thinking skills. The study was conducted using the qualitative case study method. Document analysis method was used to analyze the data on creative thinking skills of activities in Turkish workbooks. In the research, activities for creative thinking skills in primary school Turkish workbooks; frequency and percentage distributions are given according to the grade levels, themes, study types and creative thinking dimensions. As a result of the research, activities for creative thinking skills, were observed least at the 1st grade and most at the 3rd grade Turkish workbooks. In general, it was observed that the content of creative activities in the 1st, 2nd and 4th grade Turkish workbooks is quite low and insufficient. Considering the distribution of activities for creative thinking skills according to themes, it is observed that no systematic structuring is observed except for the 3rd grade workbook; considering the content, according to study types, it was seen that the least included in the theme evaluation studies. Considering the contents of activities for creative thinking, it was seen that the creative activities mostly consisted of detailing and originality. On the other hand, activities in the dimension of flexibility were included in a lesser proportion. On the other hand, outstanding by containing different examples, creative activities were mostly encountered in the 3rd grade Turkish workbook.

Anahtar Kelimeler

Creative thinking, Turkish course, primary school workbook

Kaynakça

• Akdeniz, S. (2003). Temel Eğitim Türkçe ders kitaplarına dair bazı dikkatler. Ege Eğitim Dergisi, 3(1), 59-70https://dergipark.org. tr/en/pub/egefd/issue/4922/67334
• Aslan, C. (2011). High level thinking education in mother tongue textbooks in Turkey and France. Journal of International Social Research, 4(16), 29-37.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman Modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14.https://dergipark.org.tr/en/pub/aeusbed/issue/30008/290583
• Bogoyavlenskaya, D. B. (2013). Nature of changes in creativity scores in preschool and junior school children. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 86, 358362.http://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.08.579
• Cropley, A. (2018). Teaching creativity. Reference Module in Neuroscience and Biobehavioral Psychology, 1-7.
• Çam, O. & Öztürk Turgut, E. (2015). Yaratıcılık. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 31(2), 78-85. https://dergipark.org. tr/en/pub/egehemsire/issue/49335/630150
• Davaslıgil, Ü. (1989). Yaratıcılık ve oyun. Eğitim ve Bilim, 13(71), 24-32. Duman, E. Z. (2018). Bir düşünme türü olarak esnek düşünme. Electronic Turkish Studies, 13(26), 547-561.https://doi.org/107827. TurkishStudies.14432.
• Duman, E. Z. (2018). Bir düşünme türü olarak esnek düşünme. Electronic Turkish Studies, 13(26), 547-561.https://doi.org/107827. TurkishStudies.14432.
• Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı (2011). MEB 21. yüzyıl öğrenci profili [Elektronik Sürüm]. Ankara: MEB. https://www.meb.gov.tr/earged/earged/21.%20yy_og_pro.pdf/ 10.05.2021.
• Elo, S. &Kyngäs H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62(1): 107-115.
• Erdoğan, T. (2014). İlkokul 1-4. sınıflar Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki etkinliklerin yaratıcı düşünme becerisi açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 25-58.https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/ issue/47938/606433
• Gartenhaus, A. R. (1997). Yaratıcı düşünme ve müzeler (Çeviri: R. Mergenci ve B. Onur). Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları (7), Ankara. Guilford, J. P. (1950). Creativity. AmericanPsychologist, 5(9), 444-454.
• Guilford, J. P. (1962). Potentiality for creativity. Gifted Child Quarterly, 6(3), 87-90.
• Guilford, J. P. (1967). Creativity: yesterday, today and tomorrow. TheJournal of Creative Behavior, 1(1), 3-14.
• Hadar, L. L. &Tirosh, M. (2019). Creative thinking in mathematics curriculum: an analytic framework. Thinking Skills and Creativity, 33: 1-13.https://doi.org/10.1016/j.tsc.2019.100585
• Kara, Ş. &Şençiçek, S. (2015). Yaratıcı çocuk yetiştirmede problemler ve çözüm önerileri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 90-97.https://dergipark.org.tr/en/pub/aduefebder/issue/33904/375316
• Kıral, B. (2020). Nitelbir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.https://dergipark.org.tr/en/pub/susbid/issue/54983/727462
• Kyunghwa, L. (2015). Development and validation of K-ICT (Korea-IntegrativeCreativity Test) for elementary and secondary school students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 186, 305-314. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.04.174
• Laçin Şimşek, C. & Balkan Kıyıcı, F. (2010). How much science and technology lesson student studying books support creative thinking?.Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2): 2105-2110.https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.289
• Larson, L. C. & Miller, T. N. (2011). 21st century skills: prepare students for the future. Kappa Delta Pi Record, 47(3): 121-123.https://doi.org/10.1080/00228.958.2011.10516575
• May, J., Redding, E. & Whatleyvd, S. (2020). Enhancing creativity by training metacognitive skills in mental imagery. Thinking Skills and Creativity, 38: 1-10. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100739
• MEB (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul Ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB
• Ozan Leymun, Ş. , Odabaşı, F. & Kabakçı Yurdakul, İ. (2017). Eğitim ortamlarında durum çalışmasının önemi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5 (3), 367-385. https://dergipark.org.tr/en/pub/enad/issue/32382/360180
• Ömeroğlu, E. (1988). Yapıcı ve yaratıcı nesiller yetiştirme. Eğitim ve Bilim, 12(67), 46-49.
• Özdere, Ö. (2011). İköğretim birinci kademe Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinlerde düşünme becerilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özyaprak, M. (2016). Yaratıcı düşünme eğitimi: SCAMPER örneği. Journal of Gifted Education and Creativity, 3(1), 67-81.https:// dergipark.org.tr/en/pub/j.gedc/issue/38681/449375
• Ryans, D. G. &TorranceE. P. (1962). Creative thinking of children. Journal of Teacher Education, 13(4): 448-460.
• Subaşı, M. & Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2): 419-426. https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunisosbil/34503/424695
• Sukotjo, M., Ambarita, A. &Suntorovd, I. (2020). The development of mathematical teaching books-based realistic approach to increase creative thinking ability in 5th grade elementary school. Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), 422: 252-257.https://doi.org/10.2991/assehr.k.200323.129
• Torrance, E. P. (1995). Why fly? [Elektronik Sürüm]. New Jersey: Greenwood Publishing Group. https://books.google.com. tr/bookshl=tr&lr=&id= AQnzz3v45LIC&oi=fnd&pg= PP11&dq=why+fly&ots =S4j6QjUTxj&sig=1jh79Xgd1G8h6Q UnaDvYjqpfuwk&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false/ 10.05.2021.
• Ulum, H. (2017). MEB ilkokul 2, 3 ve 4. sınıf Türkçe ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Ünveren, D. (2020). Türkçe öğretiminde hayal gücü ve yaratıcılık eğitimi.OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(21), 378-404.https://doi.org/10.26466/opus.656984
• Yeşilyurt, E. (2020). Yaratıcılık ve yaratıcı düşünme: tüm boyut ve paydaşlarıyla kapsayıcı bir derleme çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3874-3915.https://doi.org/10.26466/opus.662721