Ruh Sağlığı Çalışanlarının Psikolojik Danışma Kuram Belirleme Sorunlarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 2, 869 - 885, 30.08.2024

Ali Güllü

https://doi.org/10.37217/tebd.1470017

Öz

Ruh sağlığı alanında eğitsel, mesleki ve kişisel-sosyal alanda hizmet verilmektedir. Özellikle kişisel-sosyal alanda verilen hizmetlerde bir psikolojik danışma kuramını yol gösterici olarak temel alma gerekliliği söz konudur. Bu çalışmanın amacı; ruh sağlığı alanında çalışma hayatına başlayan alan çalışanlarının terapi sürecinde temel aldıkları psikolojik danışma kuramlarını belirleyerek lisans eğitimleri sürecinde içerik bakımından zenginleştirilmesi veya seçmeli ders olarak açılması gereken psikolojik danışma kuramlarının belirlenmesine katkı sağlayacak çözüm önerileri geliştirmektir. Bu çalışmayla ruh sağlığı alanında çalışanların psikolojik danışma kuram tercihleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırmaya ruh sağlığı alanında bir kuruluşta çalışan 370 rehberlik ve psikolojik danışmanlık programı ve psikoloji lisans programı mezunu katılmıştır. Veriler, ruh sağlığı alanı çalışanlarının üye olduğu sosyal medya ve iletişim platformlarında Google dokümanı olarak hazırlanan anket paylaşımı yoluyla ve gönüllülük esasına göre ankete katılanlardan mesleğini hâlihazırda yapanların cevaplarından elde edilmiştir. Araştırma sonucuna göre, bilişsel davranışçı, çözüm odaklı, eklektik ve birey merkezli modellerin en çok tercih edilen psikolojik danışma kuramları olduğu, kuramların sıralamasında küçük değişiklikler olsa da mezun olunan program ve çalışılan kuruma göre bu dört psikolojik danışma modelinin aynı kaldığı bulunmuştur. Bulgular tartışılmış ve araştırmacılara ve program yapıcılara yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ruh sağlığı çalışanları, Psikolojik danışma kuram tercihleri, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık, Psikoloji

Examination of Mental Health Professionals’ Problems on Psychological Counseling Theory Determination

Öz

In the field of mental health, services are provided in educational, professional and personal-social areas. Especially in the services provided in the personal-social field, there is a need to base on psychological counseling theory as a guide. The purpose of this study is to determine the psychological counseling theories that field workers who have started their careers in the field of mental health base their therapy process on, and to develop solution proposals that will contribute to the determination of psychological counseling theories that should be enriched in terms of content or offered as an elective course during their undergraduate education. This study attempted to reveal the psychological counseling theory preferences of mental health professionals. 370 guidance and psychological counseling undergraduate program and psychology undergraduate program graduates working in an organization in the field of mental health participated in this research. The data were obtained from the survey prepared as a Google document that shared on social media and communication platforms which mental health professionals were members, and from the answers of those who participated in the survey on a voluntary basis and were currently working in their profession. As a result of the research, it was found that cognitive behavioral, solution-oriented, eclectic and person-centered models were the most preferred psychological counseling theories, and although there were minor changes in the order of the theories, these four psychological counseling models remained the same depending on the program graduated from and the institution where they worked. In this study, findings were discussed and recommendations for researchers and curriculum developers were presented.

Anahtar Kelimeler

Mental health professionals, Theoretical orientation preferences, Psychological Counseling and Guidance, Psychology

Kaynakça

• Arseven, A. (1994). Alan araştırma yöntemi: İlkeler, teknikler, örnekler. Ankara: Gül.
• Ankara Üniversitesi. (2024a). Course List and Crediting. http://bbs.ankara.edu.tr/Ders_Plani.aspx?bno=4528&bot=2170 sayfasından erişilmiştir.
• Ankara Üniversitesi. (2024b). Programlar. https://www.ankara.edu.tr/programlar/2/446/1455-52 sayfasından erişilmiştir.
• Austad, C. S., Sherman, W. O., Morgan, T., & Holstein, L. (1992). The psychotherapist and the managed care setting. Professional Psychology: Research and Practice, 23(4), 329–332. https://doi.org/10.1037/0735-7028.23.4.329
• Avcı, D., Poyrazlı, Ş., & Gençoğlu, C. (2020). Türkiye’de Psikolojik Danışma ve Rehberlik (PDR) lisansüstü eğitimine ilişkin bir değerlendirme: PDR lisansüstü öğrencilerinin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 49(228), 175-213. https://doi.org/10.37669/milliegitim.756760
• Boğaziçi Üniversitesi. (2024). Undergraduate Program. https://bogazici.edu.tr/tr_TR/Content/Akademik/Lisans_Katalogu/Egitim_Fakultesi/Egitim_Bilimleri_Bolumu sayfasından erişilmiştir.
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma kuram ve uygulamaları (T. Ergene, Çev.). Ankara: Mentis.
• Doğan, S. (1999, Eylül). Türkiye'de psikolojik danışma ve rehberliğin durumu ve geleceğe ilişkin yönelimler. V. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresinde sunulmuş bildiri. Gazi Üniversitesi, Ankara. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/download/5294/1456 sayfasından erişilmiştir.
• Dokuz Eylül Üniversitesi. (2024). Rehberlik ve Psikolojik Danışma Ders Yapısı ve Kredileri. https://debis.deu.edu.tr/ders-katalog/2023-2024g/tr/bolum_1105_tr.html sayfasından erişilmiştir.
• Eğe Üniversitesi. (2024). Psikoloji Bölümü Müfredatı. https://psikoloji.ege.edu.tr/files/psikoloji/icerik/mufredat.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Fırıncı-Kodaz, A. & Vural-Batık, M. (2018). Kurum deneyiminin psikolojik danışman adaylarının okul psikolojik danışmanı öz yeterlik algılarına etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 8(15), 902-929. https://doi.org/10.26466/opus.425811
• Garfield, S. L. (1994). Eclecticism and integration in psychotherapy: Developments and issues. Clinical Psychology: Science and Practice, 1(2), 123–137. https://doi.org/10.1111/j.1468-2850.1994.tb00015.x
• Gazi Üniversitesi. (2024). Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı Lisans Ders Programı. https://webupload.gazi.edu.tr/upload/100/2022/7/4/16036620-1f83-4ad8-b550-ec2120c02435-2021-lisans-programipdr.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Gazzola, N., Smith, J. D., King-Andrews, H. L., & Kearney, M. K. (2010). Professional characteristics of canadian counsellors: results of a national survey. Canadian Journal of Counselling / Revue Canadienne de Counseling, 44(2), 83–99.
• Göktürk, İ. E., Aktaş, M. A., & Göktürk, Ü. (2013). Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokullarının eğitim sürecinde uygulama açısından karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 3(4), 1-8.
• Hacettepe Üniversitesi. (2024). PDR Anabilim Dalı Ders Programı. https://pdr.hacettepe.edu.tr/programlar/23-24_Guz_Lisans.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Halbur, D. A. & Halbur, K. V. (2014). Psikolojik danışma ve psikoterapide kuramsal yöneliminizi geliştirme. (B. E. Tekinalp & Ş. Işık-Terzi, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Hansen, N. E. & Freimuth, M. (1997). Piecing the puzzle together: A model for understanding the theory-practice relationship. The Counseling Psychologist, 25(4), 654-673. https://doi.org/10.1177/0011000097254008
• Kazantzis, N. & Deane, F. P. (1998). Theoretical orientations of New Zealand psychologists: An international comparison. Journal of Psychotherapy Integration, 8(2), 97–113. https://doi.org/10.1023/A:1023236406807
• Kellehear, K. J. (2014). The theory-practice gap: Well and truly alive in mental health nursing. Nursing and Health Sciences, 16, 141–142. https://doi.org/10.1111/nhs.12156
• Kızılçaoğlu, A. (2005). Eğitim fakültelerinde yeniden yapılandırma sürecine ilişkin eleştiriler ve öneriler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(14), 132-140.
• Kozachuk, L. A. & Conley, A H. (2020). Development-oriented situational supervision: a leadership approach to supervision in counselor education. Journal of Counselor Leadership and Advocacy, 8(1), 1-12. https://doi.org/10.1080/2326716X.2020.1835586
• Köylü, M. (2013). Türkiye’de yüksek din öğretimi: Nicelik mi nitelik mi? Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35(35), 21-44. https://doi.org/10.17120/omuifd.54598
• Liao, T., Quinlan, E. & Mohi, S. (2022). Factors influencing the theoretical orientations of early career psychologists. Clinical Psychologist, 26(1), 23-33. https://doi.org/10.1080/13284207.2021.2022434
• Menon, G. M. & Rubin, M. (2011). A survey of online practitioners: Implications for education and practice. Journal of Technology in Human Services, 29(2), 133–141. https://doi.org/10.1080/15228835.2011.595262
• Murdock, N. (2013). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları (F. Akkoyun, Çev.). Ankara: Nobel.
• Norcross, J. C., Hedges, M. & Castle, P. H. (2002). Department of Psychology, University of Scranton. Psychotherapy: Theory/Research/Practice/Training, 39(1), 97–102. https://doi.org/10.1037//0033-3204.39.1.97
• Norcross, C., Karpiak, P., & Santoro, S. O. (2005). Clinical psychologists across the years: The division of clinical psychology from 1960 to 2003. Journal of Clinical Psychology, 61(12), 1467-1483. https://doi.org/10.1002/jclp.20135
• Norcross, J. C., Sayette, M. A., & Martin-Wagar, C. A. (2021). Doctoral training in counseling psychology: Analyses of 20-year trends, differences across the practice-research continuum, and comparisons with clinical psychology. Training and Education in Professional Psychology, 15(3), 167–175. https://doi.org/10.1037/tep0000306
• Parmaksız, İ. & Gök, A. (2018). Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde karşılaştıkları güçlükler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(47), 247-265. https://doi.org/10.21764/maeuefd.359595
• Poznanski, J. J. & McLennan, J. (1995). Conceptualizing and measuring counselors' theoretical orientation. Journal of Counseling Psychology, 42(4), 411–422. https://doi.org/10.1037/0022-0167.42.4.411
• Saçkes, M., Trundle, B. A. K. C., & Akman, B. (2012). Okul öncesi öğretmenlerine yönelik fen eğitimi dersi: lisans düzeyindeki öğretmen eğitimi için bir model önerisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(2), 1-26.
• Sevim, S. & Hamamcı, Z. (1999). Psikolojik danışmanların mesleki doyumları ile mesleki yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 2(12), 39-46. https://doi.org/10.17066/pdrd.42206
• Tuzgöl Dost, M. & Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 389-407.
• Ünal, O. & Doğanay, M. (2009). Lisans düzeyindeki muhasebe eğitiminin etkinliği: Sayıştay özelinde ampirik bir çalışma. Sayıştay Dergisi, 74, 117-138.
• Yeşilyaprak, B. (2013). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığına giriş. B. Yeşilyaprak (Ed.) Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya (4. baskı) içinde (s. 1-41) Ankara: Pegem.