Sağlık Profesyonelinin Eğitim Rolü: Alkol ve Madde Bağımlılarında Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışı Geliştirme Eğitimi

Yıl 2016, Cilt: 15 Sayı: 47, 0 - 0, 28.12.2016

Şeyda Ferah Arslan , Hakan Coşkunol

https://doi.org/10.25282/ted.378294

Cited By: 2

Öz

Amaç: Sağlıklı yaşam davranışı geliştirme konusunda en önemli adım riskli yaşam davranışlarından kaçınmaktır. Bu çalışma, alkol ve madde bağımlılarının sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını belirlemek ve onlara bu konuda eğitim vererek, verilen eğitimin sağlıklı yaşam davranışları üzerine etkisini araştırmak amacıyla planlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, Ege Üniversitesi Bağımlılık Biriminde yapılmıştır. Araştırmanın yürütülmesi için gerekli izinler alınmış ve çalışma gönüllülerle gerçekleştirilmiştir.  Çalışmaya, DSM-IV tanı ölçütlerine göre alkol/madde bağımlılığı tanısı alıp yatarak tedavi gören 33 hasta alınmıştır. Hastalara eğitim öncesinde, sosyodemografik veri anketi, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği uygulanmıştır. Her hafta bir oturum olmak üzere, bir buçuk saatlik toplam 4 oturumdan oluşan psikoeğitim programı uygulanmıştır. Eğitimler tamamlandıktan bir ay sonra sağlıklı yaşam biçimi davranışı ölçeği tekrar uygulanmış ve eğitim öncesi ile karşılaştırılmıştır. Veriler SPSS 15 paket programıyla analiz edilmiştir. Bulgular: Bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışı ölçeği toplam puanının, kendini gerçekleştirme, sağlık sorumluluğu, egzersiz, beslenme, kişiler arası destek ve stres yönetimi alt ölçeği puanlarının son ölçümlerde artmış olduğu görülmüştür. Tüm ölçekler için ön-test ve son-test arasındaki puan farkı istatistiksel açıdan anlamlıdır (p<0.01). Sonuç: Bağımlıların sağlıklı seçimler yapabilmeleri sağlanmalı, sağlık profesyonelleri tarafından uygun sağlık eğitim girişimleri geliştirilmelidir.

 

 

 

ABSTRACT

Background: The main factor for developing healthy lifestyle behavior is avoiding risky lifestyle behaviors. This study has been planned to determine the healthy life-style behaviors of alcohol-substance dependents and to assess the effects of a psychoeducation program on it. Methods: The study was conducted in Ege University Dependency Unit. The research was conducted in accordance with ethical principles and volunteers. The sample consisted of 33 inpatients fulfilling DSM-IV criteria of alcohol/substance dependence. Health Promoting life-style profile questionnaire was used before and 1 month after 4 sessions (each session 1,5 hour, 1 week a part) of psychoeducation education program. The results was compared by using SPSS 15 program. Results: The total scores and subscales scores which are self-actualization scores, health responsibility scores, exercise, nutrition scores, interpersonal support scores and stress management scores of health promoting life-style profile were increased after the education. A statistically significant difference was found between pretest and retest scores (p<0.01). Conclusions: Dependents should be empowered to make healthy choices, and appropriate health education interventions should be developed by health professionals.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Eğitimi, Bağımlılık, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışı, Hasta Eğitimi.

Kaynakça

• Edelman, CL, Mandle, CL. (1998). Health promotion throughout the lifespain. 4rd ed. Philadelphia: Mosby Company, 86-89.
• Fish, C, Nies, MA, Misenar, TR, Oldaker, S. (1997). Healt promotion needs of students in a collage environment. Public Healt Nursing, 13(2): 104-111.
• Lundy, KS, Janes, S. (2001). Clients in Home Health, Hospice and Long-Term Care Settings: Community Health Nursing Caring for the Public’s Health. Sudbury, MA: Jones and Barlett Publishers, 340-348.
• Kong, R. (1995). Buılding community capacity for health promotion; A Challenge for public health nurses. Public Health Nursing, 12(5): 312-318.
• Sisk, RJ. (2000). Caregiver burden and health promotion. International Journal of Nursing Studies, 37: 37-43.
• Esin, MN. (1997). Endüstriyel alanda çalışan işçilerin sağlık davranışlarının saptanması ve geliştirilmesi. İstanbul Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Doktora Tezi. İstanbul.
• Wong, DL, Hockenberry, MJ. (2003). Nursing care of infants and children, St Louis: Mosby Company, 802-904.
• Araz, A, Harlak, H, Meşe, G. (2007). Sağlık davranışları ve alternatif tedavi kullanımı. Koruyucu Hekimlik, 6(2): 113.
• Aksayan, S, Gözüm, S. (1998). Olumlu sağlık davranışlarının başlatılması ve sürdürülmesinde öz-etkililik algısının önemi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2(1): 35-41.
• Griffin, VK. (2000). Creating health behavior change: How to develop comminity-wide programs for youth? Health Education and Behavior, 27(5): 664-666.
• Spear, HJ, Kulbok, P. (2001). Adolescent health behaviors and related factor: A review. Public Health Nursing, 18(2): 82-93.
• Güngör, İ, Şahin, NH. (2006). Sağlığın geliştirilmesinde kullanılan temel davranış değiştirme kuram ve modelleri. Hemşirelik Forumu Mayıs-Haziran-Temmuz-Ağustos, 6-13.
• Yalçınkaya, M, Özer, FG, Karamanoğlu, AY. (2007). Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(6): 409-420.
• Ayaz, S, Tezcan, S, Akıncı, F. (2005). Hemşirelik yüksek okulu öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(2): 26-34.
• Oran, NT, San, TA. (2004). Hemşirelik eğitiminin öğrencilerde sağlık davranışlarını geliştirmeye etkisi. I. Ulusal Sağlığı Geliştirme ve Sağlık Eğitimi Sempozyumu Bildiri Özetleri Kitabı, Ankara, 38.
• Pasinlioğlu, T, Gözüm, S. (1998). Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan sağlık personelinin sağlık davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2 (2): 60-68.
• Çakmak, D, Evren, C. (2006). Alkol ve madde kullanım bozuklukları. İstanbul: Özgül Matbaacılık, 9.
• Ögel, K. (2001). İnsan, Yaşam ve Bağımlılık Tartışmalar ve Gerekçeler. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 1-20.
• Eells Walsh, Ma. (1991). Strategies for promotion of avoiding harmful substances. Nursing Clinics of North America, 26(4): 915-927.
• Öge,l K, Tamar, D, Evren, C, Çakmak, D. (2001). Lise gençleri arasında sigara, alkol ve madde kulanım yaygınlığı. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1): 47-52.
• Talashek, LM, Grace, M. (1994). The substance abuse pandemic: Determinants to guide interventions. Public Health Nursing, 11(2): 131-137.
• Ulusoy, Ö, Karaslan, A. (2001). Ruhsal bozukluğu olan hastaların eşlerinin sosyal destekleri, 37. Ulusal Psikiyatri Kongresi Özet Kitabı. İstanbul, 126.
• Johnson, JL, Ratner, PA, Bottorff, JL, Hayduk, LA. (1993). An Exploration of Pender’s Health Promotion Model Using LISREL. Nursing Research, 42(3): 132-138.
• Erefe, İ. (2002). Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç ve Yöntemleri. İstanbul: Hemarge Yayınları, 62.
• Ebrinç, S, Çetin, M, Başoğlu, C, Ağargün, MY, Seçil, M, Can, S, Çobanoğlu, N. (2001). Şizofren hasta ve ailelerinde aile işlevselliği, sosyal destek ve duygu dışavurumunun incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2(1): 5-14.
• Bakoğlu, E, Yetkin, A. (2000). Hipertansiyonlu hastaların özbakım gücünün değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 4(1): 41-49.
• Baltaş, Z. (2000). Sağlık Psikolojisi. 5.baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 120.
• Leshner, AI. (1997). Addiction is a brain disease and it matters. Science, 45-47.