Mezuniyet Öncesi Dönemde Aile Hekimliği Eğitim Programı: Uygulamalar, Fırsatlar ve Engeller - Ege Üniversitesi Deneyimi

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 60, 49 - 63, 30.04.2021

Seyfi Durmaz , Sevgi Turan

https://doi.org/10.25282/ted.773386

Öz

Giriş: Birinci basamak sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi mezuniyet öncesi tıp eğitimi ile ilişkilidir. Bu çalışmada, bir tıp fakültesinin mezuniyet öncesi döneminde aile hekimliği eğitim programının yürütülmesinde paydaş deneyimlerinin ve görüşlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Gereç Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan bu araştırmada fenomenolojik bir araştırma kurgusu nicel verilerle zenginleştirilerek karma desen uygulanmıştır. Ekim 2018–Nisan 2019 tarihlerinde veri toplama süreci gerçekleştirilmiştir. Maksimum çeşitlilik sağlanarak 10 intörn ile iki odak grup görüşmesi, 10 akademisyen ve 8 aile hekimi ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen nitel verilere içerik analizi uygulanmıştır. Bulguların tanımlanması aşamasında, doğrudan alıntılarla desteklenen veriler bulgular kısmında sunulmuştur.
Bulgular: İçerik analizinde ortaya çıkan temalar, dört ana grupta toplanmıştır: Hedefler, programın kapsamı, öğrenme süreci, ölçme-değerlendirme. Hedefler teması kapsamında öne çıkan kodlar; hedeflerin açık ve anlaşılır oluşu, ihtiyaca uygunluğu ve hedeflere ulaşmadır. Programın kapsamı temasında ise; kuramsal dersler ve içeriğin ihtiyaca uygunluğu öne çıkmaktadır. Öğrenme süreci temasında; derse katılım, sahadaki ilişkiler ve saha organizasyonun sağladığı katkı, danışmana ulaşılabilirlik ve sağladığı katkı, hekimlik uygulama dosyası hacmi ve ihtiyaca uygunluğu ve süreci etkileyenler durumlar öne çıkmaktadır. Ölçme-değerlendirme temasında; sözlü ve yazılı geribildirimler, dosya değerlendirmesi, sunumlar ve devam durumu kodları ön plana çıkmıştır. Hedefler konusunda geniş bir uzlaşı olmakla birlikte hedeflerin ihtiyaçlara uygunluğu ve ulaşılması ile ilgili danışmanları “hedeflerin yenilenip geliştirilmesi çabasına açık” olarak tanımlamak mümkündür. Programın kapsamı konusunda öğrenciler ağırlıklı olarak, içeriğin tekrarını eleştirmiştir. Öğrencilerin beklentisi kuramsal yüklemeden çok uygulamaya dönük yöntemlerdir. Öğrenme sürecinde kuramsal dersler için ayrılan süre konusunda paydaşlar uzlaşmaktadır. Yeterlilik ölçütlerinin aile hekimleri dâhil olmak üzere tüm paydaşlar tarafından aynı açıklıkta biliniyor ve uygulanıyor olması önemlidir. Danışmanlar ve aile hekimleri, işyüklerinin eğitime katılımlarının önünde önemli bir bariyer oluşturduğunu vurgularken öğrenciler için de TUS’un benzer etkiyi yarattığını ifade etmişlerdir.
Sonuç: Nitelikli bir topluma dayalı eğitim yürütülebilmesi için sağlık hizmet sunucuları ile üniversitelerin tüm paydaşları dâhil edecek bir işbirliği yapması önemli görülmektedir. Çalışma, aile hekimliği uygulamasının halk sağlığı stajı ile entegre uygulandığı bir fakültede katılımcıların olumlu görüşlerin yanısıra uygulamaya dönük önerilerini ortaya çıkarmıştır

Anahtar Kelimeler

Aile hekimliği, Halk sağlığı, Mezuniyet öncesi eğitim, Paydaş görüşleri

Family Medicine Program in the Undegraduation Years: Practices, Opportunities and Obstacles - Ege University Experience

Öz

Introduction: The development of primary health care services is related to undergraduate medical education. In this study, it was aimed to evaluate stakeholder experiences and views in the implementation of the program.
Method: In this descriptive study, phenomenological research was enriched with quantitative data and a mixed design was applied. Data were gathered between June 2018 - August 2019. Ten in-depth and two focus group interviews were conducted with interns, and 10 academicians and 8 family physicians were interviewed in order to provide maximum diversity. Content analysis was applied to the qualitative data. Data were presented with direct quotations in the findings section.
Findings: The themes that emerged in the content analysis were categorized into four main groups: objectives, the content of the program, learning process, assessment, and evaluation. Codes of the objectives theme were; clarity of the objectives met to the educational needs and achievement of the objectives. In the content of the program theme, codes were lectures and suitability of the content to the educational needs. In the theme of the learning process prominent codes were; participation, the relationships in the field and the contribution of the field organization, accessibility and contribution to the supervisor, the volume of the physician practice file and the suitability to the need, and the factors affecting to process. In the measurement-evaluation theme, codes were; verbal and written feedback, portfolio evaluation, presentations, and attendance. Although there is a broad consensus on the educational objectives, it is possible to epitomize the supervisor's views regarding the achievement of the objectives as “open to the effort to renew and develop the objectives”. The students mainly criticized the repetition of the content of the program. Students' expectations are more practical methods rather than theoretical loading. Stakeholders agreed on the time allocated for lectures during the learning process. It is important that the competencies are known and applied in the same clarity by all stakeholders, including family physicians. The supervisors and family physicians emphasized that workloads constitute an important barrier to their participation in education, and indicated that specialty selection exam has created a similar effect for students.
Conclusion: In order to carry out a qualified community-based education, it is considered important for health service providers and universities to cooperate with stakeholders. The study revealed the positive views as well as practical recommendations of the participants in a medical school where family medicine practice is integrated with public health internship.

Anahtar Kelimeler

Family medicine, Public health, Undergraduate education, Stakeholder views

Kaynakça

• WONCA. Wonca World Family Doctors. Caring For People [Internet]. 2002. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020: https://www.woncaeurope.org/file/28b50fc9-f884-44ef-963d-128d14b5fb98/WONCA definition Turkish version.pdf
• TC Sağlık Bakanlığı. 2018 Yılı Faaliyet Raporu [Internet]. Ankara; 2019. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020: https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/34225,tc-saglik-bakanligi-faaliyet-raporu-2018pdf.pdf?0&_tag1=D41FAD613499B70338F7A1337C05BF50936BB04F
• TC Sağlık Bakanlığı. Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği. 28539 2013.
• HASUDER Halk Sağlığı Eğitimi Çalışma Grubu. Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitiminde Halk Sağlığı Eğitimi. Ankara; 2014.
• YÖK. Tıp Eğitiminde İntörnlük Çalıştayı [Internet]. Ankara; 2018. Erişim tarihi: 12 Ekim 2020: https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/Tip_egitiminde_intornluk_calistayi.pdf
• UTEAK. Mezuniyet öncesi tıp eğitimi ulusal standartları [Internet]. 2015. p. 9–10. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020: http://tepdad.org.tr/uploads/files/Belgeler ve formlar/MOTE_STANDARTLAR_2015.pdf
• EÜTF. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Mezuniyet Öncesi Tıp Eğitimi Ulusal Standartları Ara Değerlendirme Raporu [Internet]. Izmir; 2013. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020: http://www.med.ege.edu.tr/files/med/icerik/UTEAK_2013.pdf
• EÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı. EÜTF Halk Sağlığı Birinci Basamak İntörn Hekimlik Stajı İşleyiş ve Çalışma İlkeleri. İzmir; 2018.
• Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi. Aile Hekimliği Stajı Tanıtımı. Ankara; 2018.
• Jackson DL, Teal CR, Raines SJ, Nansel TR, Force RC, Burdsal CA. The Dimensions of Students’ Perceptions of Teaching Effectiveness. Educ Psychol Meas. 1999 Aug;59(4):580–96.
• Thistlethwaite JE, Ewart BR. Valuing diversity: Helping medical students explore their attitudes and beliefs. Med Teach. 2003;25(3):277–81
• Onwuegbuzie AJ, Leech NL. A Call for Qualitative Power Analyses. 2007
• Shenton AK. Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Educ Inf. 2004 Jul;22(2):63–75.
• Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık 8. Basım; 2011. 224 p.
• Altunışık R, Coşkun R, Yıldırım E, Bayraktaroğlu S. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Sakarya: Sakarya Yayıncılık; 2010.
• Günay O. Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi son sınıf öğrencilerinin tıp eğitimi hakkındaki düşünceleri. Tıp Eğitimi Dünyası. 2002 Aug;7(7).
• Açık Y, Oğuzöncül F, Polat A, Güngör Y, Güngör L. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin tıp eğitimi ve mezuniyet sonrası hakkındaki düşünceleri. Toplum ve Hekim. 2002;195–201.
• Yeniçeri N, Mevsim V, Özçakar N, Özan S, Güldal D, Başak O. Tıp Eğitimi Son Sınıf Öğrencilerinin Gelecek Meslek Yaşamları İle İlgili Yaşadıkları Anksiyete İle Sürekli Anksiyetelerinin Karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Derg. 2007 Apr;21(1):19–24.
• Turan S, Üner S. Preparation for a Postgraduate Specialty Examination by Medical Students in Turkey: Processes and Sources of Anxiety. Teach Learn Med. 2015 Jan;27(1):27–36.
• Atılgan BÇ, Temizayak F, Tarı OE, Gürler G, Müderrisoğlu MC, Teker GT, et al. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem VI Öğrencilerinin Tıp Fakültesinde Hekimlik Becerileri Eğitimine Yönelik Görüşleri. Tıp Eğitimi Dünyası. 2020;19(57):5.
• Werner LS, Bull BS. The effect of three commercial coaching courses on Step One USMLE performance. Med Educ. 2003 Jun;37(6):527–31.
• Thadani RA, Swanson DB, Galbraith RM. A preliminary analysis of different approaches to preparing for the USMLE Step 1. Acad Med. 2000;75(10 SUPPL.).
• McGaghie WC, Downing SM, Kubilius R. What is the impact of commercial test preparation courses on medical examination performance? Vol. 16, Teaching and Learning in Medicine. Lawrence Erlbaum Associates Inc.; 2004. p. 202–11.
• Zhang C, Rauchwarger A, Toth C, O’connell M. Student USMLE step 1 preparation and performance. Vol. 9, Advances in Health Sciences Education. 2004. p. 291–7.
• Strowd RE, Lambros A. Impacting student anxiety for the USMLE Step 1 through process-oriented preparation. Med Educ Online. 2010 Jan;15(1):4880.
• Kılıç B, Sayek B. Türkiye’de mezuniyet öncesi tıp eğitiminde var olan durum. Toplum ve Hekim. 1997;(12):79.
• Uskun E, Doğan M, Kişioğlu AN, Baylan S, Uzun E, Akkaya VB. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyelerinin Tıp eğitimi ile ilgili düşünce ve uygulamaları. SDÜ Tıp Fak Derg. 2004;11(3):19–24.
• Kara İH, Günvar T, Sunay D, Başak O. Aile Hekimliği Uygulama Eğitimi: Nerede, Ne Kadar, Nasıl ve Ne Zaman? Konuralp Tıp Derg . 2016;8(1):65–71.
• Yıkılkan H, Aypak C, Görpelioğlu S. Aile hekimliği uzmanı olmak için öğrencilerin motivasyonları ve Aile hekimliği uzmanlarının iş doyumları. TJFMPC. 2012;6(2):36–41.
• Şahin H. Eğitim programı değerlendirmede öğrenci geribildirimleri ve kritik olaylar tekniğinin kullanılması: Halk sağlığı intörn staj programı. Tıp Eğitimi Dünyası. 2007;(24):1–8.
• Yatar Bİ, Urgan U, Çağlayan Ç. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Son Sınıf Öğrencilerinin Eğitimlerini Değerlendirmesi Araştırması. Kocaeli; 2105.
• Fresko B, Nasser F. Interpreting student ratings: consultation, instructional modification, and attitudes towards course evaluation. Stud Educ Eval. 2001;(27):291–305.
• Tuckman BW, Yates D. Evaluating the Student Feedback Strategy for Changing Teacher Style. J Educ Res. 1980 Nov;74(2):74–7. 34. Wineburg SS. The Self-Fulfillment of the Self-Fulfilling Prophecy. Educ Res. 1987;16(9):28–37.
• Edirne T, Deveci A, Kolusarı A, Can T. Tıp Fakültesi Dönem 2 Öğrencileri ve Tıp Eğitimi. Van Tıp Derg. 2008;15(1):18–22.
• Canada TRC of P and S of. CanMEDS Framework [Internet]. 2018. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020: http://www.royalcollege.ca/rcsite/canmeds/canmeds-framework-e
• GMC. Outcomes for graduates 2018 [Internet]. London; 2018. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020: https://www.gmc-uk.org/-/media/documents/dc11326-outcomes-for-graduates-2018_pdf-75040796.pdf