Mentor Davranış Ölçeği'nin Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 65, 71 - 83, 31.12.2022

Merve Güngör , Nilay Özkütük

https://doi.org/10.25282/ted.1115058

Öz

Amaç: Üniversite eğitimine yeni başlayan öğrenciler için üniversite hayatı, öğrencilerden akademik başarı beklentisinin artması, edinilen yeni sosyal çevreye uyum sağlamaları, daha fazla bireyselleşmeleri, hemcinsleri ve karşı cinsle olan ilişkilerinin sorumlulukları gibi pek çok konuda mücadeleyi gerektirdiği için stresli ve endişe verici bir dönemdir. Bu yüzden öğrenciler stres kaynakları ile baş etmekte zorlanmaktadırlar. Mentorluk uygulaması, öğrenci hemşireler için yeni becerilerin öğrenilmesinde, yeni davranışlara uyumun sağlanmasında, yeni tutumların kazanılmasında, uygulama ve teori arasındaki bağlantıların kurulmasında, psikolojik ve sosyal destek ve rehberlik sağlanmasında önemli bir yere sahiptir. Akran mentorluğu benzer şartlara sahip akranların öğrenme sürecinde birbirine destek olmasını kapsamaktadır. Profesyonel eğitmen olmayan ancak eğitim almış deneyimli üst sınıf öğrencilerinin, alt sınıf öğrencileri ile birlikte gerçekleştirdikleri ve öğrencilerin bilgi, tutum ve beceri yönünden gelişmesini sağlayan eğitimsel ve sosyal etkinlikler olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde hemşirelik eğitiminde akran mentorluğu uygulamasında, mentorların davranışlarını değerlendirecek yeterli sayıda ölçek bulunmadığı saptanmıştır. Bu çalışmada Mentor Davranış Ölçeği'nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirliğinin araştırılması amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu çalışma metodolojik bir araştırma olarak tasarlanmıştır. Türkiye'de akran mentorluğu uygulaması yapan bir hemşirelik fakültesinde uygulanmıştır. Mentorluk uygulama çalışmasına mentee olan toplam 547 öğrenci katılmıştır. Veriler “Öğrenci Tanıtıcı Anket Formu,” “Mentor Davranış Ölçeği” ve “Akran Mentor Değerlendirme Ölçeği” ile toplanmıştır. Geçerlik ve güvenirliğin sağlanması için dil, kapsam, ölçüt ve yapı geçerliliği, değişmezlik ve iç tutarlılık güvenirlik analizleri yapılmıştır.
Bulgular: Dil geçerliliği için Mentor Davranış Ölçeği'nin Türkçe'ye çevirisi ve İngilizce'ye geri çevirisi yapılmıştır. Kapsam Geçerlilik Endeksi değerleri 0.80-1.00 arasında değişmektedir. Yapı geçerliliği için Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılmış ve model veri uyumunun oldukça yüksek olduğu görülmüştür. Cronbach Alfa Güvenirlik Katsayısı α=0.937 olarak bulunmuştur. Mentorluk ilişki yapısı, katılım-ilişki, özerk destek ve yeterlilik desteği alt boyutları için Cronbach Alfa Güvenirlik Katsayıları sırasıyla α=0.976, α=0.957, α=0.860 ve α=0.960 olarak elde edilmiştir. Test-tekrar test analizinde Pearson Çarpım-Moment Korelasyon Katsayısı'na göre pozitif ve anlamlı bir uyum gözlenmiştir.
Sonuç: Mentor Davranış Ölçeği'nin Türkçe versiyonu, mentorların mentiler tarafından değerlendirilmesi için geçerli ve güvenilir bir araçtır.

Anahtar Kelimeler

Mentorluk, Mentor, Menti, Akran Mentorluğu, Geçerlik, Güvenirlik

The Turkish Version of The Mentor Behavior Scale: Validity and Reliability Study

Öz

Aim: University is a stressful and worrying period for students who have just started their university education, as it requires struggle on many issues such as the increase in the expectation of academic success from the students, their adaptation to the new social environment, becoming more individual, and the responsibilities of their relations with their same sex and opposite sex. Therefore, students have difficulty in coping with sources of stress. Mentoring practice has an important place in learning new skills, adapting to new behaviors, acquiring new attitudes, establishing connections between practice and theory, and providing psychological and social support and guidance for student nurses. Peer mentoring includes peers with similar conditions supporting each other in the learning process. It is defined as educational and social activities carried out by experienced upper-class students, who are not professional instructors, together with lower-class students, and that enable students to develop in terms of knowledge, attitudes and skills. It has been determined that there are not enough scales to evaluate the behaviors of mentors in the practice of peer mentoring in nursing education in our country. In this study, it was aimed to investigate the validity and reliability of the Turkish version of the Mentor Behavior Scale.
Methods: It was designed as methodological study. It was applied at a nursing faculty in Turkey, which engages in the peer mentorship application. A total of 547 students, who are mentees, participated in the mentorship application study. Data were collected with the “Student Introductory Questionnaire Form”, the “Mentor Behavior Scale” and the “Peer Mentor Assessment Scale”. The language, scope, criterion and structural validity, invariability and internal consistency reliability analyses were made for providing validity and reliability.
Results: The translation to Turkish and back translation to English of the Mentor Behavior Scale were made for language validity. The Scope Validity Index values varied between 0.80-1.00. Confirmatory Factor Analysis was made for structural validity, and it was found that the model data fit was rather high. The Cronbach’s Alpha Coefficient of Reliability was found to be α=0.937. The Cronbach’s Alpha Coefficients of Reliability for the sub-dimensions of mentorship relationship structure, participation-relationship, autonomous support and adequacy support were obtained at α=0.976, α=0.957, α=0.860 and α=0.960, respectively. A positive and significant fit was observed according to the Pearson Product-Moment Correlation Coefficient in the test-retest analysis.
Conclusions: The Turkish version of the Mentor Behavior Scale is a valid and reliable tool for the evaluation of mentors by mentees.

Anahtar Kelimeler

Mentoring, Mentor, Mentee, Peer Mentoring, Validity, Reliability

Kaynakça

• 1. Crisp, G., Cruz, I. Mentoring college students: A critical review of the literature between 1990 and 2007. Research in Higher Education 2015. 50 (6), 525-545. https://doi.org/10.1007/s11162-009-9130-2.
• 2. Arkün Kocadere, S. The development of a scale on assessing peer mentoring at the college level. Mentoring and Tutoring: Partnership in Learning. 2015. 23 (4), 328-340. https://doi.org/10.1080/13611267.2015.1090283.
• 3. Collier, P. Why peer mentoring is an effective approach for promoting college student success. Metropolitan Universities. 2017. 28 (3), 9-19. https://doi.org.10.18060/21539.
• 4. Christie, H. Peer mentoring in higher education: Issues of power and control. Teaching in Higher Education. 2014. 19 (8), 955-965. https://doi.org/10.1080/13562517.2014. 934355.
• 5. Gazaway, S., Gibson, R. W., Schumacher, A., Anderson, L. Impact of mentoring relationships on nursing professional socialization. 2019. Journal of Nursing Management 27 (6), 1182-1189. doi: 10.1111/jonm.12790.
• 6. Heirdsfield, A. M., Walker, S., Walsh, K., Wilss, L. A. Peer mentoring for first year teacher education students: The mentors’ experience. Mentoring and Tutoring: Partnership in Learning. 2008. 16 (2), 109-124. https://doi.org/10.1080/13611260801916135.
• 7. Terrion, J. L., Leonard, D. A taxonomy of the characteristics of student peer mentors in higher education: Findings from a literature review. Mentoring and Tutoring 2007. 15 (2), 149-164. https://doi.org/10.1080/13611260601086311.
• 8. Douglass, A. G., Smith, D. L., Smith, L. J. An exploration of the characteristics of effective undergraduate peer-mentoring relationships. Mentoring and Tutoring: Partnership in Learning 2013. 21 (2), 219-234. https://doi.org/10.1080/13611267.2013. 813740.
• 9. Evans, M. M., Kowalchik, K., Riley, K., Adams, L. Developing nurses through mentoring: It starts in nursing education. The Nursing Clinics of North America. 2020. 55 (1), 61-69. https:// doi: 10.1016/j.cnur.2019.10.006.
• 10. Yirci, R., Özalp, U., Kocabaş, İ. Relationship between mentor teachers’ mentoring functions and beginning teachers’ subjective happiness / Danışman öğretmen mentorluk fonksiyonları ile aday öğretmenlerin öznel mutluluk düzeyi arasındaki ilişki. 2018. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 24 (2), 387-435. https://doi.org/10.14527/kuey.2018.010 (English / Turkish).
• 11. Botma, Y., Hurter, S., Kotze, R. Responsibilities of nursing schools with regard to peer mentoring. Nurse Education Today. 2013. 33 (8), 808-813. https://doi.org/10.1016/ j.nedt. 2012.02.021.
• 12. Joung, J., Kang, K. I., Yoon, H., Lee, J., Lim, H., Cho, D., Cha, M., Choi, B. Peer mentoring experiences of nursing students based on the caring perspective: A qualitative study. Nurse Education Today. 2020. 94, Article 104586. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2020.104586.
• 13. Esin, N. M. Veri Toplama Yöntem Araçları & Veri Toplama Araçlarının Güvenirlik ve Geçerliği (Data Collection Method Tools & Reliability and Validity of Data Collection Tools). Içinde S. Erdoğan, N. Nahcivan, & N. M. Esin (Ed.), Hemşirelik Araştırma Süreç, Uygulama ve Kritik (Nursing Research Process, Practice and Critical ) 2014. (2. Baskı, ss. 193–232). İstanbul. (in Turkish).
• 14. Muthén, L. K., Muthén, B. O. Mplus User’s Guide, 6th ed. Muthén & Muthén, Los Angeles, CA. 1998-2010.
• 15. Davis, L. L. Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research. 1992. 5 (4), 194-197. https://doi.org/10.1016/S0897-1897(05) 80008-4.
• 16. Yurdugül, H. Ölcek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması (The use of scope validity indices for scope validity in scale development studies). XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (National Educational Sciences Congress), Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi 28-30 Eylül 2005, Denizli, 1, 771-774 (in Turkish, abstract in English).
• 17. Brodeur, P., Larose, S., Tarabulsy, G., Feng, B., Forget-Dubois, N. Development and construct validation of the Mentor Behavior Scale. Mentoring and Tutoring: Partnership in Learning. 2015. 23 (1), 54-75. https://doi.org/10.1080/13611267. 2015.1011037.
• 18. Çapık, C. Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı (Use of confirmatory factor analysis in validity and reliability studies). Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014. 17 (3), 196-205 (in Turkish, abstract in English).
• 19. Kılıç, A. F., Koyuncu, İ. Ölçek uyarlama çalışmalarının yapı geçerliği açısından incelenmesi (Examination for structural validity of the scale adaptation studies) pp. 415-438. In: Demirel, Ö., Dinçel, S. (Eds), Küreselleşen Dünyada Eğitim (Education in the Globalizing World). Pegem Akademi, Ankara, Turkey. 2017. https://doi.org/10.14527/ 9786053188407.27.
• 20. Baumgartner, H., Homburg, C. Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing. 1996. 13 (2), 139-161. https://doi.org/10.1016/0167- 8116(95)00038-0.
• 21. Yaşlıoğlu, M. M. Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması (Factor analysis and validity in social sciences: Application of exploratory and confirmatory factor analysis). İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2017. 46, Special Issue/Özel Sayı, 74-85 ISSN: 1303-1732 – http://dergipark.ulakbim.gov.tr/iuisletme (in Turkish, abstract in English).
• 22. Büyüköztürk, Ş.. Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı (Factor analysis: Basic concepts and using to development scale). Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2002. 32 (32), 470-483 (in Turkish, abstract in English).
• 23. Evci, N., Aylar, F. Derleme: Ölçek geliştirme çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı (Use of confirmatory factor analysis in scale development studies). Sosyal Bilimler Dergisi. 2017. 4 (10), 389-412. DOI : 10.16990/SOBIDER.3386 (in Turkish, abstract in English).
• 24. Ercan, İ., Kan, İ. Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik (Reliability and validity in the scales). Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2004. 30 (3), 211-216 (in Turkish, abstract in English).
• 25. Çam, M. O., Baysan-Arabacı, L.. Tutum ölçeği hazırlamada nitel ve nicel adımlar (Qualitative and quantitative steps on attitude scale construction). Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2010. 12 (2), 64-71 (in Turkish, abstract in English). 26. Kan, A. Ölçme araçlarında bulunması gereken nitelikler (Characteristics needed in measurement tools) pp. 42-102. In: Atılgan, H. (Ed), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (Measurement and Evaluation in Education), 10th ed. Anı Yayıncılık, Ankara, Turkey (in Turkish). 2017.
• 27. Keszei, A. P., Novak, M., Streiner, D. L. Introduction to health measurement scales. Journal of Psychosomatic Research. 2010. 68 (4), 319-323. http://DOI: 10.1016/ j.jpsychores.2010.01.006.
• 28. de Souza, A. C., Alexandre, N. M. C., Guirardello, E. B. Psychometric properties in instruments evaluation of reliability and validity. Epidemiologia e Servicos de Saúde. 2017. 26 (3), 649-659. DOI: 10.5123/S1679-4942017000300022 (English/Portuguese).
• 29. Çakmur, H. Araştırmalarda ölçme-güvenilirlik-geçerlilik (Measurement-reliability-validity in research). TAF Preventive Medicine Bulletin. 2012. 11 (3), 339-344. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1322486024 (in Turkish, abstract in English).
• 30. Şeker, H., Gençdoğan, B. Test güvenirliği ve geçerliği (Test reliability and validity), pp. 39-56. In: Şeker, H., Gençdoğan, B. (Eds), Psikolojide ve Eğitimde Ölçme Aracı Geliştirme (Developing an assessment tool in psychology and education), 2nd ed. Nobel Akademi Yayıncılık, Ankara, Turkey (in Turkish). 2014.