Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Uygulamalarına İlişkin Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 44 - 60, 27.05.2025

Batın Tuna

Öz

Beden eğitimi, özel gereksinimli öğrenci (ÖGÖ)’ler için fiziksel aktiviteleri ve sosyalleşmeyi sağlamaktadır. Bu nedenle beden eğitimi dersi kaynaştırma uygulamaları (KU)’nın başarıya ulaşmasında etki gösteren bir ders niteliği taşımaktadır. Farklı özel eğitim ortamlarında da görev yapabilirn beden eğitimi öğretmenlerinin ÖGÖ’lere hakkındaki görüş ve tutumları bu noktada ciddi önem kazanmaktadır. Bu nedenle bu çalışmanın amacı, Türkiye’de KU kapsamsında yapılan beden eğitimi ile ilişkili çalışmalara ulaşarak bir analiz yapmaktır. Bu doğrultuda bir derleme çalışması yapılmıştır. Bu çalışmaların analizinde içerik analizine yer verilmiştir. Farklı birçok çalışmaya ulaşılırken kritik olarak beden eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamaları ve özel gereksinimli öğrencilerle ilgili görüşlerini içeren yedi araştırmaya ulaşılmıştır. Tüm araştırmalara bağlı araştırma sonucunda öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarına karşı olumlu görüşlere sahip oldukları ancak hizmet içi eğitim, özel eğitime ilişkin bilgi yetersizliği yaşadıkları tespit edilmiştir. Bu bağlamda gerek beden eğitimi öğretmenlerine gerekse farklı branşlardaki öğretmenlere verilen özel eğitimle ilgili eğitimlerin artırılması; ÖGÖ’lerin sportif aktivitelere ulaşmasını kolaylaştırmak ve imkanların çoğaltılması ve bilimsel araştırmaların arttırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

beden eğitimi öğretmeni. , kaynaştırma uygulamaları. , özel gereksinimli öğrenciler.

Kaynakça

• Akçamete, G., Gürgür, H., & Kış, A. (2003). Kaynaştırma programlarına yerleştirilen özel gereksinimli öğrencilerin okuma yazma becerilerine ilişkin öğretmen görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(02), 39-53. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000206
• Alkan, Y. (2021). Spor ve evde fiziksel aktivite. Güven, D. (Ed.) Özel gereksinimli çocuğu olan anne-baba el kitabı serisi Zihin Yetersizliği. İstanbul: Eğiten Kitap Yayınevi, 261-279.
• Atay, M. (1995). Özürlü çocukların normal yaşıtları ile birlikte eğitim aldıkları kaynaştırma programlarına karşı öğretmen tutumları üzerine inceleme. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=7FBm-fZcZQYIq45gajR-aw&no=7FBm-fZcZQYIq45gajR aw (Erişim Tarihi: 29.04.2025).
• Ayral, M., Özcan, Ş., Can, R., Ünlü, A., Bedel, H., Şengün, G., Demirhan, Ş. & Çağlar, K.(2015). Normal gelişim gösteren öğrencilerin özel gereksinimli öğrencilere bakışını etkileyen etkenler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 218-230.
• Ayral, M., Özcan, Ş., Can, R., Ünlü, A., Bedel, H., Şengün, G., Demirhan, Ş. & Çağlar, K. (2013). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal kabul düzeyleri. ELMIS Uluslararası Özel Eğitim Kongresi, 19-21.
• Batu, S. (1998). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Eğitim Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=kX-e8fyEvhfXtAYVsveTOQ&no=kX-e8fyEvhfXtAYVsveTOQ (Erişim Tarihi: 29.04.2025).
• Batu, S., Kırcaali-İftar, G., (2007). Kaynaştırma. Ankara: KÖK Yayıncılık.
• Bek, H., Başer, A., & Gülveren, H. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 160-168.
• Botour, C. (2019). Beden eğitimi öğretmenlerinin otizm spektrum bozukluğu öğrencisine yönelik his, tutum ve görüşlerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Engelli Çalışmaları Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=iIfJtku8pkkL0-98JkehfA&no=S_8aukpNozMKj53EEROEDQ (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Çevik, O., & Kabasakal, K. (2013). Spor etkinliklerinin, engelli bireylerin toplumsal uyumuna ve sporla sosyalleşmelerine etkisinin incelenmesi. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(2), 74–83. https://ijses.org/index.php/ijses/article/view/105 (Erişim Tarihi: 25.03.2025).
• Çinko, N. (2004). İlköğretim kurumlarında görev yapmakta olan yöneticilerin kaynaştırma eğitimine ilişkin tutumları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=E9q7T9nzOjZ-HN9wq5RGrw&- no=8zrf1Haay6FjgS1U8S0Wbw (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Demiral, Ş., & Boudour, C. (2020). Examination of physical education teachers’ feelings, attitudes and perceptions towards integration/Inclusion of autistic students. Turkish Journal of Sport and Exercise, 22(3), 414-422. doi:10.15314/tsed.718053
• Demirtel, Ö. (1997). Kaynaştırma ve özel sınıfa devam eden eğitilebilir zihin engelli öğrencilerin, uyumsal davranış özellikleri ve sözcük dağarcığı düzeyleri bakımından karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=AULCwJcOV3XKStUjXljJFQ&no=AULCwJcOV3XKStUjXljJFQ (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Deretarla, E. (2000) Kaynaştırma uygulaması yapan ilköğretim okullarının 3. sınıfına devam eden normal işiten ve işitme engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=urihKLSjLnOiC5DaLlQN9A&no=urihKLSjLnOiC5DaLlQN9A (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Ertunç, E. N. (2008). Kaynaştırma eğitimi uygulanan ilköğretim ikinci kademede görev alan beden eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi hakkındaki bilgi düzeylerinin ve sınıflarındaki engelli öğrencilere bakış açılarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=MsfgeRzyRHQmNpgkbn2lIg&no=CM9bnkgGPCspAfeAXkqprQ (Erişim Tarihi:25.03.2025).
• Gözün, Ö. (2003). Öğretmen adaylarının kaynaştırma konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya yönelik tutumlarının değişimindeki etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Eğitim Ana Bilim Dalı. https://acikbilim. yok.gov.tr/handle/20.500.12812/585988 (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Gürboğa, C. (2003). Kaynaştırma ortamında işitme engelli öğrencilerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Eğitim Ana Bilim Dalı. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/332138 (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Gürgür, H. (2005). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı ilköğretim sınıfında iş birliği ile öğretim yaklaşımının incelenmesi. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=J8jOj87fRdoTHiGbaCGGrw&no=rV4StBuFR8lBVDT7UKyjEA (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Karaaslan, Ö. (2003). Kaynaştırma ve alt özel sınıfa devam eden eğitilebilir zihinsel engelli çocukların kelime dağarcıkları düzeyleri bakımından karşılaştırılmasının incelenmesi. (Adana örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=RWIrPJ8UMoE7MCZm7h3hKQ&no=GRks8Y2Jdhw7Laj5csSguw (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Karasu, P. (2004). Kaynaştırmadaki işitme engelli öğrencilerin yazılı anlatım beceri düzeylerinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Ana Bilim Dalı.
• Kavanoz, A. (1999). Özel eğitim sınıflarına ve kaynaştırma eğitimine devam eden eğitilebilir zihinsel engellilerin uyumsal davranışlarının karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı.
• Kaya, U. (2003). İlköğretim okulu yöneticilerinin, sınıf öğretmenlerinin ve rehber öğretmenlerin kaynaştırma ile ilgili bilgi, tutum ve uygulamalarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Ana Bilim Dalı. https://tez. yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=AeVlSPjZjiB3Qt8zcpAUhA&no=Uz3XNvHjMW2V5pB7DAHJlA (Erişim Tarihi: 25.03.2025).
• Kaya, İ. (2005). Anasınıfı öğretmenlerinin kaynaştırma (entegrasyon) eğitimi uygulamalarında yeterlilik düzeylerinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı. Okul Öncesi Öğretmenliği Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=SHg1nlsKuhZHWRSv6iYTQg&no=JhwCFmZi3zza394fEOX8vA (Erişim Tarihi: 30.03.2025).
• Kayaoğlu, H. (1999). Bilgilendirme programının normal sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma ortamındaki işitme engelli çocuklara yönelik tutumlarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=MPoarNncGpOqMo37y1d-sQ&no=MPoarNncGpOqMo37y1d-sQ (Erişim Tarihi: 30.03.2025).
• Kaysi, Ü. (2021). Beden eğitimi öğretmen adaylarının ‘Engelliler için beden eğitimi ve spor’ dersine yönelik kaynaştırma eğitimi yeterlik algıları ve tutumları: Deneysel bir çalışma. (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı.
• Koparan, Ş. (2003). Özel ihtiyaçları olan çocuklarda spor. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 14.
• Kuter, F. Ö., & Kuter, M. (2012). Beden eğitimi ve spor yoluyla değerler eğitimi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 3(6), 75-94.
• Lermi, E. (2016). Otizmli öğrencilerin kaynaştırma ortamında beden eğitimi dersine katılımlarının Beden Eğitimi Öğretmenleri ve ebeveynler bakış açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gedik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Ana Bilim Dalı.
• Nal, A., & Tüzün, I. (2011). Türkiye’de kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimin durumu Kaynaştırma/bütünleştirmenin etkililiğini artırmak için politika ve uygulama önerileri projesi. Sabancı Vakfı - Tohum Türkiye Otizm Erken Tanı ve Eğitim Vakfı. https://egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2017/03/Turkiyede_Kaynastirma_Butunlestirme_Yoluyla_Egitimin_Durumu.pdf (Erişim Tarihi: 25.03.2025).
• Öncül, D. (2003). Kaynaştırma uygulaması yapılan ilköğretim okuluna devam eden zihin özürlü öğrencinin bulunduğu sınıfta normal çocuk annelerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=lI4b2iCCywjVqN26iZ ODA&no=xDVXQHj0mUBV6aoqX08kpQ (Erişim Tarihi: 30.03.2025).
• Özer, D., Aral, N., Özer, K., Güvenç, A. (1999). Eğitilebilir zihinsel engelli çocukların fiziksel özelliklerinin normal gelişim gösteren yaşıtları ile karşılaştırılarak incelenmesi. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(4), 1-17.
• Özer, D., Nalbant, S., Aǧlamıș, E., Baran, F., Kaya Samut, P., Aktop, A., & Hutzler, Y. (2012).Physical education teachers’ attitudes towards children with intellectual disability: the impact of time in service, gender, and previous acquaintance. Journal of Intellectual Disability Research, 57(11), 1001-1013. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2012.01596.x
• Özhan, G. (2000). İlköğretim çağındaki işitme kayıplı çocuklar için işitme engelliler okulu ve kaynaştırma programları açısından yapılan yöneltme hizmetlerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jspid=1k_PwVzBn8bqUSQf0pDVXA&no=mNQNdf9CmGhCmcy3Xll_2w (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Özkuloğlu, F. (2015). Beden eğitimi öğretmen adaylarının özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırma programlarına yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Özel Eğitim Ana Bilim Dalı.
• Polat, R. (2016). Ortaokul öğrencisi olan kaynaştırma öğrencilerinin beden eğitimi dersine yönelik görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=-WGm97HY5nKHpKPYUFIi0Q&no=mYmrlW17e5RLp-Daq8bchKQ (Erişim Tarihi: 26.03.2025).
• Sabah, S. (2021). Türkiye’de beden eğitimi ve spor derslerinde uygulanan kaynaştırma sistemine yönelik paydaş algıları ve öğretmen yeterliğinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Spor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı.
• Sart, H., Ala, H., Yazlık, Ö., Yılmaz, F., & Bozkurt, H. (2004). Türkiye kaynaştırma eğitiminde nerede? Eğitimciye öneriler. H. Atılgan & İ. Çınar (Ed.), XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı Bildiriler Kitabı. Malatya: Pegem Yayıncılık, 216-217.
• Sevimay Özer, D. (2017). Engelliler için Beden Eğitimi ve Spor. (5. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sucuoğlu, B., & Kargın T. (2008). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları-yaklaşımlar, yöntemler, teknikler. Morpa Kültür Yayınları.
• Sunay, H. (1998). Spor eğitim alt yapısında beden eğitimi öğretmeni ve antrenörün önemi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 43-50.
• Şahbaz, Ü. (1997). Öğretmenlerin özürlü çocukların kaynaştırılması konusunda bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin tutumlarının değişmesindeki etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jspid=MxTpn91RPcHssVYz42s5mg&no=MxTpn91RPcHssVYz42s5mg (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Tekbaş, D. (2005). Kaynaştırma ortamında üstün zekalı çocuğa uygulanan zenginleştirme programı hakkında örnek olay incelenmesi ve programın etkinliğine ilişkin bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp id=qjnCBwB3L4RDIkJrfbReDA&no=4GsFb1WugxRxHJveP61YEQ (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Temir, D. (2002). Çocuğu kaynaştırma eğitimine devam eden ailelerin sorunları ve beklentileri. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=g6rNSRcHzVMV4HRIhg_I7g&no=Z3RID2YX4ewwVPKl6B6L4Q (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Tıraş, Z. (2000) Ayrıştırma ve kaynaştırma eğitimindeki eğitilebilir düzeyde zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin uyum ve akademik beceri açısından karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=dwsA2o_GK0OyjTgRUsJCqg&no=YiB70WA9n_80ONju6J2nHw (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Topçu, E., & Katılmış, A. (2013). Yarı zamanlı kaynaştırma eğitimi alan ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik düşünceleri. Sakarya University Journal of Education, 3(3), 48-81. https://doi.org/10.19126/suje.53064
• Varlıer, G. (2004). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim Ana Bilim Dalı.https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ZfJL5DnLA1OgFKl9uN5Jlg&no=Ob_e4qa2zYfvYscFWdr5UQ (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Yalçın, Y. (2009). Spor tatmininin sporcuların stres ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi: antrenör cinsiyetinin rolünü belirlemeye yönelik Antalya ilinde bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Spor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı.https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=5cQ4l6M5XwkqjpUDwvAFiQ&no=55PI8v9zB_uoK3-AaClgHg (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Yavuz, C. (2005). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=bUopSoMUFyHYQOYhFlR0MA&no=vSYksRe9k5QzS0OR60c9MA (Erişim Tarihi: 30.04.2025).
• Yekeler, B. (2005). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının bazı psiko-sosyal değişkenler açısından incelenmesi (Sivas merkez ilköğretim okulları örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, (2025). Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.03.2025).