Teatralliğin Medyatizasyonu

Yıl 2024, , 69 - 81, 31.12.2024

Gizem Pilavcı

https://doi.org/10.26650/jtcd.1467743

Öz

Bu çalışmada teatrallik kavramı, medya aracılı iletişim biçimlerinin teatral icra üzerindeki etkisi üzerinden incelenmektedir. Bu doğrultuda öncelikle, teatralliğin tiyatro tarihi boyunca gelişen çoklu anlamsal karşılıkları ile bunların oluşma gerekçeleri özetlenecektir. Daha sonra ise, sözü edilen anlam bağlamı, sinema ve televizyon gibi medya aracılı teatral biçimlerin gelişimi ve teknik yeniden üretim teknolojisinin yol açtığı medyatizasyon süreciyle ilişkilendirilecektir. Tiyatronun 19. ve 20.yy. boyunca geçirdiği biçimsel ve düşünsel evrimin izi, medyatizasyonun insan hayatındaki kitlesel varlığı üzerinden sürülecek ve bunların birbirine etkisi, karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır. Sözü edilen karşılaştırmalı analiz, teatrallik kavramına atfedilen farklı yahut karşıt anlamsallıkların gelişimi hakkında bir neden-sonuç bağıntısı sunmaktadır. Nihayetinde medyatizasyon, teatral icrayla birlikte teatrallik kavramının da anlaşılması ve açıklanmasını kolaylaştıran bir yardımcı araştırma disiplini olarak öne çıkarılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Teatrallik, Medyatizasyon, Anti-Teatrallik, Teatral İcra, Canlılık

The Mediatization of Theatricality

Öz

In this study, the concept and understandings of theatricality are investigated through the mediatized forms of communication in theatrical performance. The multiple semantics of theatricality that developed throughout the history of theater and the motives behind their constitution will be summarized first. This semantic context will then be contextualized in the development of mediated forms of theatricality, such as cinema and television, and through the mediatization process prompted by reproduction technology. The study will trace the formal and intellectual evolution of theater during the 19 th and 20 th centuries through the emergence of mass media in human life, and it will investigate their mutual influence on one another. This comparative analysis reveals a cause-and-effect relationship on the different and/or opposing meanings attributed to the concept of theatricality. Throughout, this article approaches mediatization as a sub-discipline of research that facilitates the comprehension and explanation of theatricality within theatrical performance and beyond.

Anahtar Kelimeler

Theatricality, Mediatization, Anti-theatricality, Theatrical Performance, Liveness

Kaynakça

• Ackerman, Alan ve Puncher, Martin. Against Theatre: Creative Destructions on the Modernist Stage. Hampshire: Palgrave Macmillan, 2006. google scholar
• Aristoteles. Poetika. Çeviren Ari Çokona ve Ömer Aygün. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2020. google scholar
• Artaud, Antonin. Tiyatro ve İkizi. Çeviren Bahadır Gülmez. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1993. google scholar
• Auslander, Philip. Liveness: Performance in a Mediatized Culture - Second Edition. New York: Routledge Taylor & Francis e-Library, 2007. google scholar
• Barish, Jonas. The Anti-theatrical Prejudice. Los Angeles: University of California Press, 1981. google scholar
• Barthes, Roland. Critical Essays. Çeviren Richard Howard. Evanston: Northwestern University Press, 1972. google scholar
• Baudrillard, Jean. Simülakrlar ve Simülasyon. Çeviren Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2020. google scholar
• Benjamin, Walter. Teknik Olarak Yeniden Üretilebilirlik Çağında Sanat Yapıtı. Çeviren Gökhan Sarı. İstanbul: Zeplin Kitap, 2020. google scholar
• Benjamin, Walter. Brecht’i Anlamak. Çevirenler Haluk Barışcan ve Güven Işısağ. İstanbul: Metis Yayınları, 1984. google scholar
• Birringer, Johannes. “The Theatre andlts Screen Double.” Theatre Journal 66, no. 2 (2014): 207-225. http://www.jstor.org/stable/24580306. google scholar
• Carlson, Marvin. “The Resistance to Theatricality.” SubStance 31, no. 2/3 (2002): 238-250. https://doi.org/10.2307/3685489. google scholar
• Craig, Gordon. Tiyatro Sanatı Hakkında. Çeviren Nureddin Sevin. Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1946. google scholar
• Çalışlar, Aziz. Tiyatro Kavramları Sözlüğü. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları, 1993. google scholar
• Davis Tracy C. ve Postlewait, Thomas. Theatricality. New York: Cambridge University Press, 2003. google scholar
• Deacon, D., & Stanyer, J. “Mediatization: Key Concept or Conceptual Bandwagon?” Media, Culture & Society 36, no.7 (2014):1032-1044. https://doi.org/10.1177/0163443714542218 google scholar
• Derrida, Jacques ve Stiegler, Bernard. Echographies of Television: Filmed Interviews. Çeviren Jennifer Bajorek. Cambridge: Polity Press, 2002. google scholar
• Dixon, Steve. Digital Performance: A History of New Media in Theater, Dance, Performance Art, and Installation. Cambridge: MIT Press, 2007. google scholar
• Esslin, Martin. TV: Beyaz Camın Arkası. Çeviren Murat Çiftkaya. İstanbul: Pınar Yayınları, 1991. google scholar
• Feral, Josette ve Ronald P. Bermingham. “Theatricality: The Specificity of Theatrical Language.” SubStance 31, no. 2/3 (2002): 94-108. https://doi.org/10.2307/3685480. google scholar
• Fischer-Lichte, Erika. The Semiotics of Theater. Çevirenler Jeremy Gaines ve Doris L. Jones. Indianapolis: Indiana University Press, 1992. google scholar
• Fischer-Lichte, Erika. Performatif Estetik. Çeviren Tufan Acil. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016. google scholar
• Gran, Anne-Britt, ve Diane Oatley. “The Fall of Theatricality in the Age of Modernity.” SubStance 31, no. 2/3 (2002): 251-64. https://doi.org/ 10.2307/3685490. google scholar
• Grotowski, Jerzy. “Yoksul Bir Tiyatroya Doğru.” Yoksul Bir Tiyatroya Doğru içinde, Der. Kolektif, 1-11. Çeviren Osman Akınhay. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2016. google scholar
• Karacabey Çelik, Süreyya. “Modern sonrasında Dramatik Metinler - Dramatic Texts in Postmodern Period.” Tiyatro Araştırmaları Dergisi 15, (Mayıs 2003): 36-95. https://doi.org/10.1501/TAD_0000000015. google scholar
• Keil, Charlie. “All the Frame’s a Stage: (Anti-) Theatricality and Cinematic Modernism.” Against Theatre: Creative Destructions on the Modernist Stage içinde, editörler Alan Ackerman ve Martin Puchner, 76-91. Hampshire: Palgrave Macmillan, 2006. google scholar
• Meyerhold, Vsevolod. Tiyatro - Devrim ve Meyerhold. Hazırlayan Ali Berktay. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları, 1997. google scholar
• Pavis, Patrice. Dictionary of Theatre: Terms, Concepts, and Analysis. Toronto: University of Toronto Press, 1998. google scholar
• Piscator, Erwin. Politik Tiyatro. Çevirenler Mustafa Ünlü ve Suavi Güney. İstanbul: Agora Kitaplığı, 2010. google scholar
• Phelan, Peggy. Unmarked: The Politics of Performance. New York: Taylor&Francis e-Library, 2005. google scholar
• Platon. Devlet. Çevirenler Sabahattin Eyüboğlu ve M.Ali Cimcoz. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010. google scholar
• Puncher, Martin. Stage Fright: Modernism, Anti-Theatricality, and Drama. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2002. google scholar
• Schechner, Richard. Performance Theory. New York: Taylor&Francis e-Library, 2005. google scholar
• Senelick, Laurence. “Seduced and Abandoned: When Hollywood Wooed the Moscow Art Theatre.” Film History 10, no. 4 (1998): 492-500. http://www.jstor.org/stable/3815195. google scholar
• Stanislavski, Konstantin. Sanat Yaşamım: Anılar. Çeviren Suat Taşer. İstanbul: Can Yayınları, 1992. google scholar
• Williams, Raymond. Television: Technology and Cultural Form. London: Taylor&Francis e-Library, 2004. google scholar