REPRESENTING THE “OTHER” ON STAGE: A DRAMATURGICAL APPROACH TO FRANZ KAFKA’S “THE WARDEN OF THE TOMB” AND “THE HUNTER GRACCHUS”

Yıl 2009, Sayı: 15, 57 - 81, 28.12.2010

Burç Dinçel

Öz

It would not be an overstatement to see the twentieth century as one of the most dynamic periods in the history of humankind thanks to the revolutions, the two world wars, the technological
advances, and the other radical changes affecting almost every aspect of human life that the century saw. As far as the aesthetic movements of the twentieth century are concerned, one can take this statement even one step further, and regard this epoch as the most vigorous period of the history of art due to the mutinous features of the innovative genres that emerged in this century which posed serious challenges to the established theories and perceptions of the preceding ages. Indeed, a brief glance at the aesthetic movements of the twentieth century either from the vantage point of literary works or from the perspective of visual arts supports such an argument: The literary pieces introduced by a group of authors (such as James Joyce, Virginia Woolf, Marcel Proust) who today are recognized as the key figures of modernism, and the theatrical changes comprising new methods of staging (e.g. the theories of Adolphe Appia, Vsevolod Meyerhold, Edward Gordon Craig, Antonin Artaud) have all contributed in one way or another to the constitution and formation of the contemporary understanding of the very word art. What made all these artistic movements quite influential was their specific characteristics which were pleading for various interpretations of different critical approaches, therefore triggering the research that would shed light on them.

Anahtar Kelimeler

REPRESENTING, OTHER, STAGE

REPRESENTING THE “OTHER” ON STAGE: A DRAMATURGICAL APPROACH TO FRANZ KAFKA'S “THE WARDEN OF THE TOMB” AND “THE HUNTER GRACCHUS”

Öz

Özet:

Yirminci yüzyılın en önemli yazarlarından biri olarak nitelendirilen Franz Kafka'nın yapıtları, tiyatro sanatı açısından fazlasıyla dikkat çekici unsurlar içermektedir. Tiyatro sanatı bağlamında önemli gelişmelere sahne olmuş bir dönem olan yirminci yüzyıl boyunca Kafka'nın eserlerinden yapılan uyarlamalar bu iddiayı destekler niteliktedir. Kafka'nın roman ve hikâyelerinden yapılan uyarlamaların yanında, yazarın yarattığı kurgusal dünyanın, hatırı sayılır sayıda uyumsuz tiyatro oyununda tezahür etmesiyse, yazarın eserlerindeki öğelerin, tiyatro kuramları açısından verimli bir araştırma alanı olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla Kafka ve onun eserlerinde betimlediği dünya, tiyatronun gerek uygulama gerekse kuramsal alanı için son derece önemli bir kaynak teşkil etmektedir.

Bu durumun doğal bir getirisi olarak, Kafka üzerine yapılan incelemelerin çoğu, yazarın roman ve hikâyeleri üzerindeki teatral unsurlar üzerine odaklanmıştır. Bununla birlikte Kafka'nın ardında, kendisinin bir oyun yazarı olarak da değerlendirilmesine imkân veren, tamamlanmamış bir tiyatro oyunu bırakmış olması dikkate değer fakat çoğunlukla göz ardı edilmiş bir husustur. Kafka'nın 1916 yılının sonlarında yazdığı “Mezar Bekçisi” adlı tamamlanmamış oyunu, yazarın tiyatroyla olan yakın ilgisini ortaya koymaktadır. Kafka'nın 1917 yılında yazmış olduğu “Avcı Gracchus” adlı kısa hikâyesinin, bu oyunla koşut özellikler taşımasıysa, bahsi geçen eserlerin bir arada okunabilmesine olanak tanımaktadır.

Söz konusu varsayımsal olanağı çıkış noktası olarak alan bu makalenin temel hedeflerinden biri, Franz Kafka'nın “Mezar Bekçisi” ve “Avcı Gracchus” adlı eserlerine yönelik dramaturjik bir yaklaşım getirmektir. “Mezar Bekçisi” ve “Avcı Gracchus”'un dramaturjik çözümlemelerini sunan makale, daha sonra, bahsi geçen eserlerin birlikte okunmak suretiyle sahneye taşınabileceği fikrini tartışmaya açmaktadır. Bu bağlamda çalışma, yazılacak bir ara oyunun, “Mezar Bekçisi” ve “Avcı Gracchus”'un bütünlüklü bir şekilde sahnelenebilmesine katkı sağlayacağını göstermeye çalışmaktadır. Ayrıca makale, Richard Wagner'in “bütüncül tiyatro” kavramıyla, Adolphe Appia'nın görüşlerinin, “Mezar Bekçisi” ve “Avcı Gracchus”'un sahnelenmesi aşamasında faydalanılabilecek önemli referans noktaları olduklarını göstermeye çalışmaktadır. Makalenin bir başka amacıysa, “Mezar Bekçisi” ve “Avcı Gracchus” arasında köprü kurabilmesi amacıyla yazılan ara oyun ışığında, yirminci yüzyıl tiyatro kuramlarını şekillendirmiş olan Wagner ve Appia'nın sahneleme anlayışlarından, yirmi birinci yüzyılda, tiyatronun uygulama alanında nasıl yararlanılabileceğini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• ALBRIGHT, Daniel, Beckett and Aesthetics, Cambridge: Cambridge University Press, 2003
• • BARBA, Eugenio, “The Deep Order Called Turbulence: The Three Faces of Dramaturgy”, in Henry Bial (ed.) The Performance Studies Reader, London and New York: Routledge, 2004, pp. 252-261.
• • BENNETT, Alan, Two Kafka Plays, London: Faber and Faber, 1987
• This statement rests on a solid ground even more, when one thinks of Samuel Beckett’s influential plays entitled Act Without Words I and Act Without Words II.
• BRADY, Martin and HUGHES, Helen, “Kafka Adapted to Film”, in Julian Preece (ed.) The Cambridge Companion to Kafka, Cambridge: Cambridge University Press, 2002, pp. 226-241.
• • • CHAUNDRİ, Una, Staging Place: The Geography of Modern Drama, Michigan: Michigan University Press
• • • CORNGOLD, Stanley, “The Life of the Author in the Margin of His Breaks: On Kafka’s Perspective”, in Moshe Lazar and Ronald Gottesman (eds.) The Dove and the Mole: Kafka’s Journey into Darkness and Creativity, Malibu: Undena. 179-197.
• • • DİNÇEL, Burç İdem, “Bütüncül Tiyatro Anlayışının Belirgin Örnekleri: Peer Gynt ve Rüya Oyunu”, in Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi vol. 7, Istanbul: Istanbul University Press, 2005, pp. 96-109.
• • DİNÇEL, Burç İdem, “Burjuva Dramı, Denis Diderot ve Tiyatroda Gerçekçilik”, in Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi vol. 8, Istanbul: Istanbul University Press, 2006, pp. 50-56.
• • DURRANİ, Osman, “Editions, Translations, Adaptations”, in Julian Preece (ed.) The Cambridge Companion to Kafka, Cambridge: Cambridge University Press, 2002, pp. 206-225.
• • • • • KAFKA, Franz, The Diaries of Franz Kafka, Max Brod (ed.), trans. Joseph Kresh and Martin H. Greenberg, London: Vintage, 1999
• • KAFKA, Franz, “The Warden of the Tomb” trans. Tania and James Stern, in Nahum N. Glatzer (ed.) The Complete Short Stories of Franz Kafka, London: Vintage, 1999, pp. 206-219.
• • KAFKA, Franz, “The Hunter Gracchus” trans. Willa and Edwin Muir in Nahum N. Glatzer (ed.) The Complete Short Stories of Franz Kafka, London: Vintage, 1999, pp. 226-230.
• • KAFKA, Franz, “The Hunter Gracchus: A Fragment” trans. Tania and James Stern in Nahum N. Glatzer (ed.) The Complete Short Stories of Franz Kafka, London: Vintage, 1999, pp. 231-234.
• • NORTHEY, Anthony, “Myths and Realities in Kafka Biography” in Julian Preece (ed.) The Cambridge Companion to Kafka, Cambridge: Cambridge University Press, 2002, pp. 189-205.
• • • SIMONSON, Lee, “The Ideas of Adolphe Appia”, in Eric Bentley (ed.) The Theory of the Modern Stage, Harmondsworth: Penguin, 1983, pp. 27-50.
• • STEINER, George, After Babel: Aspects of Language and Translation, Oxford: Oxford University Press, 1977
• • • STRAND, John, “Théâtre de la Bastille” in The Drama Review 28 (1), 1983, pp. 85-96.
• SYMONS, Arthur, “The Ideas of Richard Wagner” in Eric Bentley (ed.) The Theory of the Modern Stage, Harmondsworth: Penguin, 1983, pp. 283-321. • Internet Sources
• • Kafka, Franz. “Der Gruftwächter.” Available: <http://gutenberg.spiegel.de/kafka/gruft/gruft.htm> (accessed 03.05.2009)
• <http://www.taipeitimes.com/News/feat/archives/2003/08/22/2003064816> (accessed 03.05.2009)
• • <http://www.adolgiso.it/autoscatto_eng.asp> (accessed 16.05.2009) Özet: