CRITICISM IN MOTION: SHIFTING THE FOCUS IN THEATRE (TRANSLATION) CRITICISM FROM PAGE TO STAGE IN THE LIGHT OF HAROLD PINTER’S THE BIRTHDAY PARTY
Öz
It is an indisputable fact that translations of theatre plays have a different characteristic than those of the other literary texts. Although this fact is recently being recognised, the general approach of researchers regarding the issue still remains the same: the translations of theatre plays are tackled for the most part from the perspective of literary translation. What is more significant, is the certain repercussions of this approach on theatre (translation) criticism. As a matter of fact, rather than scrutinising the performance text under consideration from the dynamics of the stage, theatre (translation) criticism, by and large, provides an analysis within the context of literary translation. And then comes to a halt. Be that as it may, criticism towards such translated texts as theatre translations, of whose raison d’etre depend on their performances on stage, becomes not only bound to take into account the phases that translated text goes through during the course of the production, but also obliged to take cognisance of the reception of the translation, the last point being an imperative aspect of theatre (translation) criticism. The present article, in a fashion, is a study emerging from this imperative aspect in question. In order to be able to shift the focus in theatre (translation) criticism, the article concentrates on Harold Pinter’s The Birthday Party, the Turkish translation of the play by Memet Fuat, as well as the City Theatre of Istanbul Municipality production of the piece directed by Yıldıray Şahinler respectively. Whilst “descriptive theatre (translation) criticism” forms the backbone of the theoretical framework of this study, its methodology derives benefit from a model of theatre (translation) criticism that aims to monitor the textual and scenic dimensions of plays in translation. To this end, the paper initially establishes the dramaturgical traits of Pinter’s text. Later on, in view of the dramaturgical analysis undertaken the article aims to propose a critical reading of the Turkish translation of the play. With the purpose of shifting theatre (translation) criticism from page to stage, moreover, the last section of the article discusses Şahinler’s staging approach in detail through the reception of the production.
Anahtar Kelimeler
HAREKET HALİNDEKİ ELEŞTİRİ: HAROLD PINTER’IN DOĞUMGÜNÜ PARTİSİ OYUNU IŞIĞINDA TİYATRO (ÇEVİRİSİ) ELEŞTİRİSİNDE ODAK NOKTASINI SAYFADAN SAHNEYE TAŞIMAK
Öz
Tiyatro oyunlarının çevirisinin diğer edebi metinlerin çevirisinden farklı bir özelliğe sahip olduğu tartışma götürmez bir gerçektir. Her ne kadar bu gerçeğin ayırdına yeni yeni varılıyorsa da, araştırmacıların, tiyatro eserlerinin çevirilerini çoğunlukla yazınsal çeviri bağlamında masaya yatırmaları hâlâ geçerliliğini koruyan bir yaklaşım biçimidir. Daha da önemlisiyse bu yaklaşımın tiyatro (çevirisi) eleştirisinde de belirgin yansımaları olmasıdır. Dolayısıyla, çoğu zaman için tiyatro (çevirisi) eleştirisi, eldeki oyun metnini sahne dinamiklerinden ziyade yazınsal çeviri açısından değerlendirmektedir. Sonra da durmaktadır. Oysa performans sayesinde hayat bulan tiyatro metinlerinin çevirilerine yönelik bir eleştirinin hareket halinde olması ve eleştirinin, çeviri metnin sahne üzerinde geçirdiği evreleri de dikkate alarak, prodüksiyon vasıtasıyla bu metnin nasıl alımlamandığını da mercek altına alması gerekmekte, hatta bu anlayış tiyatro (çevirisi) eleştirisinin zorunlu bir parçası haline gelmektedir. Bu makale bir anlamda, söz konusu zorunluluktan doğan bir çalışmadır. Tiyatro (çevirisi) eleştirisinde odak noktasını sayfadan sahneye taşıma gayesiyle makale, sırasıyla Harold Pinter’ın Doğum Günü Partisi yapıtına, eserin Memet Fuat tarafından yapılan Türkçe çevirisine ve son olarak da Yıldıray Şahinler’in yönettiği İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın Doğum Günü Partisi prodüksiyonu üzerine odaklanmaktadır. Kuramsal çerçevesini betimleyici tiyatro (çevirisi) eleştirisinin oluşturduğu makalenin izlediği yöntemse, tiyatro çevirilerini metinsel ve sahnesel düzlemde ele alacak bir eleştiri modelidir. Bahsi geçen kuramsal çerçeve ve benimsenen yöntem doğrultusunda yazıda, öncelikli olarak Pinter’ın metni üzerinden oyunun dramaturjik izleklerini saptanmıştır. Daha sonrasındaysa makale, yapılan bu dramaturjik çözümleme ışığında oyunun Türkçe çevirisinin eleştirel bir okumasını sunmaya çalışmıştır. Yazının son bölümündeyse, tiyatro (çevirisi) eleştirisini sayfadan sahneye taşıma maksadıyla, Şahinler’in sahneleme anlayışı, prodüksiyonun alımlanması üzerinden masaya yatırılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Haziran 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011 Sayı: 18 |