Oyuncu Bedeni ve Kurgusal Karakter İlişkisi Üzerine Merleau-Ponty’nin Bedenlenme Fenomenolojisi Bağlamında Bir Deneme

Yıl 2023, Sayı: 37, 24 - 35, 21.12.2023

Tuğçe Gözde Pelister

https://doi.org/10.26650/jtcd.1274808

Öz

Bu makale, Fransız düşünür Maurice Merleau-Ponty’nin beden ve algı fenomenolojisinden yola çıkarak bedenin zihinde, zihnin de bedende anlam kazandığı iddiasıyla oyuncunun bedenini felsefi bir fenomen olarak tartışmaktadır. Bu tartışmayı oyuncunun bedeni ve kurgu karakterin bedenlenmesi karşılıklılığında yapmaktadır. Oyuncunun bedeninin felsefi sorgusu, oyuncu beden ve kurgu karakter arasındaki algı ve yönelim ilişkisine bağlanmaktadır. Ayrıca yaşayan bir beden-özne olarak oyuncu, karakterlerle oyuna ait uzamsal bir zeminde karşılaşmakta ve iç içe geçmektedir. Oyuncunun bedeni sahnede kurgu karakterin bedenine dönüşüp görünür olurken oyuncunun yaşayan bedeni fenomenolojik olarak görünmez olmaktadır. Bunun yanı sıra aslında hiçbir zaman yaşamamış olan kurgu karakter, oyuncunun geçici olarak görünmez olan bedeninde vücut bulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Oyuncu, Beden, Fenomenoloji, Merleau-Ponty, Kurgu Karakter

An Essay on the Relationship Between an Actor’s Body and Their Fictional Character in the Context of Merleau-Ponty’s Phenomenology of Embodiment

Öz

This article discusses the actor’s body as a philosophical phenomenon based on French philosopher Maurice Merleau-Ponty’s phenomenology of body and perception, which argues that the body gives meaning to the mind, and the mind gives meaning to the body. This discussion takes place in the reciprocity between the actor’s body and their embodiment of a fictional character. The philosophical inquiry into the actor’s body is linked to the perception and orientation relationship between the actor’s body and the fictional character. Moreover, as the living body and subject, the actor encounters and intertwines with the character on the spatial stage of the play. While the actor’s body turns into the body of the fictional character on stage, the actor’s living body phenomenologically becomes invisible. Additionally, the fictional character, who never actually existed, becomes embodied in the actor’s temporarily absent body.

Anahtar Kelimeler

actor, body, phenomenology, Merleau-Ponty, fictional character

Kaynakça

• Alloa, Emmanuel. “The Theatre of the Virtual: How to Stage Potentialities with Merleau-Ponty” Encounters of Philosophy içinde, ed. L. Call&A. Lagaay, 147-171, Performance Philosophy, 2014. Aristotales, Poetika. İstanbul: Can Yayınları, 2007. google scholar
• Arslan, Gizem Gürel. “Sahnedeki Dünyayı Algılamak: “be-have” Performansında İcracının Deneyimi” Yüksel Lisans tezi, Ankara Üniversitesi, 2020. Gizem Gürel Arslan, “Sahnedeki Dünyayı Algılamak: “be-have” Performansında İcracının Deneyimi” (Yüksel Lisans tezi, Ankara Üniversitesi, 2020) google scholar
• Aydın, A. “Yaşayan Deneyim-John Dewey ve Maurice Merleau-Ponty” Maurice Merleau-Ponty Cogito, no.88 (2017): 247-266. google scholar
• Berger, John. Görme Biçimleri. İstanbul: Metis Yayınları, 2016. google scholar
• Carman, H. L., & Dreyfus, S. E. Merleau-Ponty. London&Newyork: Routledge, 2008. google scholar
• Conroy, Colette. Theatre & the Body. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2010. google scholar
• Direk, Zeynep. Dünyanın Teni. İstanbul: Metis Yayınları, 2003. google scholar
• Fraser, Mariam. The Body: A Reader. London: Routledge, 2008. google scholar
• Gobert, R. Darren. The Mind-Body Stage: Passion and Interaction in the Cartesian Theater. Redwood City: Stanford University Press, 2013. google scholar
• Grosz, Elizabeth. Volatile Bodies: Toward a Corporeal Feminism. Bloomington: Indiana University Press, 1994. google scholar
• Grotowski, Jerzy. Yoksul Tiyatroya Doğru. İstanbul: Tavanarası, 2002. google scholar
• Larison, Mariana. “Yönelimsel Kendi ve Metamorfozları: Bir Problemin Kısa Tarihi” Fenomenoloji ve zihin felsefesi dergisi, no.3 (2020): 13-33. google scholar
• Lebebvre, Henri. The Production of Space. Çeviren Donald Nicholson Smith, UK: Blackwell Publishing., 1991. google scholar
• Leder, Drew. The Absent Body. Chicago: The University of Chicago Press, 1990. google scholar
• Low, Douglas. Merleau-Ponty’s Last Vision, A Proposal for the Completion of The Visible and the Invisible. Illinois: Northwestern University Press, 2000. google scholar
• Malebranche, Nicolas. De la recherche de la Verite, Livres I-III, IV-VI, Libreme Philosophic J. Vrin: Paris, 2006. google scholar
• Merleau-Ponty, Maurice. The Visible and the Invisible. Followed by Working Notes. trans. by Alphonso Lingis, Evanston (Ill): Northwestern University Press. 1968. google scholar
• Merleau-Ponty, Maurice. La nature Notes Cours du College de France. Paris VI: Editions du Seuil, 1995. google scholar
• Merleau-Ponty, Maurice. Algılanan Dunya. Çeviren Ö. Aygün, Istanbul: Metis Yayıncılık, 2014. google scholar
• Merleau-Ponty, Maurice. Algının Fenomenolojisi. Çeviren Emine Sarıkartal & Eylem Hacımuratoğlu, İstanbul: İthaki Yayınları, 2016. google scholar
• Janet Price and Margrit Shildrick. Feminist Theory and the Body: A Reader. New York: Routledge, 1999. google scholar
• Priest, Stephan. Merleau-Ponty. London&New York, 1998. google scholar
• Roach, Joseph. The Player’s Passion. Michigan: University of Michigan Press, 1993. google scholar
• Rozik, Eli. The Roots of Theatre: Rethink,ng Ritual and Other Theories of Origin. Iowa: University of Iowa Press, 2002. google scholar
• Schechner, Richard. Perfromance Theory. Newyork and London: Routledge, 1977. google scholar
• Schroeder, F. & Rebelo, P. “The Pontydian Performance: the performative layer, Organised Sound, no.14 (2009): 134-141, UK: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/S1355771809000247 google scholar
• Shepard, Simon. Theatre, Body, Pleasure. London; New York: Routledge, 2005 google scholar
• Stanton, Garner. Bodied Spaces: Phenomenology and Performance in Contemporary Drama. Ithaca, New York: Cornell University Press, 1994. google scholar
• Şan, Emre. Merleau-Ponty. İstanbul: Say Yayınları, 2015. google scholar
• San, Emre “Algıya Göre Düsünmek”, Maurice Merleau-Ponty, Cogito no. 88 (2017): 63-84, Istanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Uslu, Ayşe. “Hafıza ve Geçmişin Talebi Olarak Tarih Arasındaki Ayrım”, Vira Verita, no:1 (2016): 42-64. google scholar
• Donn, Welton. The Body: Classic and Contemporary Readings. Malden, MA: Blackwell, 2004. google scholar
• Zarrilli, Phillip B., “Toward a Phenomenological Model of the Actor’s Embodied Modes of Experience”, Theatre Journal, Theorizing the Performer, no. 4, (2004), 653-666, The John Hopkins University Press. google scholar