To Draw an Elif: Elif in Classical Turkish Literature

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 199 - 228, 15.03.2013

Saadet Karaköse

Öz

In spite of an letter of the alphabet Elif In Classical Turkısh Litereture has showed some concepts. Ottoman Culture has maked an “Culture of Elif” in which being manner of living, thinking and believes. In lyric poetry elif has been used a lot of metaphor and likening. A phrase “drawing an elif” means making a wound like a line or to rend one’s heart with passion. Elif being imaged honesty and height in mystical poetry has imaged monothesm and humanity.

Anahtar Kelimeler

Elif, to draw an elif, monothesm, honesty.

Bir Elif Çekmek: Klâsik Edebiyatımızda Elif

Öz

Elif, bir harf olmasına rağmen edebiyatımızda birçok kavramı temsil eden bir imgedir. Klâsik kültürümüz bugün bile devam eden birçok yaşayış, düşüce ve inanışa mazruf olan bir “elif kültürü” oluşturmuştur. Âşıkâne olarak da birçok benzetme ve yorumlama konusu olmuştur. “Elif çekmek” sinede oklarla, kılıçlarla açılan yaraları, yürek acılarını ifade etmek için kullanılan bir deyimdir. Şekil özelliğiyle doğruluk, yücelik gibi kavramların çağrışımı olan harf, aynı zamanda bir rakamı, tasavvufî olarak da vahdet, insaniyet gibi birçok anlam yüklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Elif, elif çekmek, birlik, doğruluk.

Kaynakça

• Ahmedî. (2011). Divan. hzl. Yaşar Akdoğan, KTB.
• Altıparmak Peygamberler Tarihi (Mearicü’n-Nübüvve). (1976). İstanbul: Berekât Yay.
• ALTUN, K. (1999). Gelibolulu Mustafa Âlî ve Dîvânı. Niğde: Özlem Kitabevi. ÇAKAR, Ş. (1996). Türk Musikisinde Usul. İstanbul: MEB.
• ÇELEBİOĞLU, A. (1998). Elif Harfiyle İlgili Bazı Edebî Hususiyetler. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: MEB, 607-624.
• ÇELEBİOĞLU, A. (1998). Harflere Dair. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul: MEB, 599-606.
• DEMİREL, M. (1996). Âşık Paşa’nın Elif-nâmesi ve Dil Özellikleri. Bilig, Ankara, 3, 202-246.
• Emrî. (2011). Divan. hzl. M. A. Yekta Saraç, KTB.
• ERAYDIN, S. (1997). Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: MÜİFVY.
• ERSOYLU, H. (1991). Fal, Fal-name ve Bir Çiçek Falı: “Der-Aksâm-ı Ezhâr”. Tarih ve Toplum, 165, 195-254.
• GÖKÇİMEN, A. (2010). Türkmen Edebiyatında Elifname. AÜTEAD, Erzurum, 42, 105-120.
• GÜLENSOY, T. (2007). Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: TDK.
• Hayretî. (1981). Dîvan, Tenkidli Basım. hzl. Mehmed Çavuşoğlu - M. Ali Tanyeri, İstanbul.
• KARAKÖSE, S. (2003). Masalların Metafiziği Üzerine. Millî Folklor, 58, 93
• KURNAZ, C. (1996). Hayâlî Divânı’nın Tahlîli. İstanbul: MEB.
• LEVEND, Â. S. (1984). Divan Edebiyatı. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Mostarlı Hasan Ziyâî Divanı. (2011). hzl. Müberra Gülgendereli, KTB.
• Muhibbî Divanı. (1987). hzl. Coşkun Ak, Ankara: KTB.
• Nef’î Divanı. (1993). hzl. Metin Akkuş, Ankara: Akçağ Yay.
• Neşatî Divanı. (1996). hzl. Hasibe Mazıoğlu, İzmir: Akademi Kitabevi.
• Nevi Divanı. (1977). hzl. Mertol Tulum - Ali Tanyeri, İstanbul.
• ONAY, A. T. (2000). Mazmunlar ve İzahı. hzl. Cemal Kurnaz, Ankara: Akçağ Yay.
• Ömer Bin Mezid. (1982). Mecmuatü’n-nezair. hzl. Mustafa Canpolat, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ÖZTOPRAK, N. (2006). Bursalı Feyzi Efendi’nin Elifnameleri. İÜEB TDED, İstanbul, 35, 135-167.
• ÖZTUNA, Y. (2000). Türk Musikisi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi. Ankara: AKM.
• PALA, İ. (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yay.
• Revanî. (2011). Divan. hzl. Ziya Avşar, KTB.
• SCHİMMEL, A. (2001). İslamın Mistik Boyutları. İstanbul: Kabalcı.
• SEÇMEN, H. (1983). Karacoğlan Yaşamı Sanatı Şiirleri. İstanbul: Deniz Kitap. ŞENTÜRK, A. A. ve KARTAL, A. (2007). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yay.
• Şeref Hanım. (2002). Divan. hzl. Mehmet Arslan, İstanbul: Kitabevi.
• Şeyh Galib (1994). Divan. hzl. Muhsin Kalkışım, Ankara: Akçağ Yay.
• Şeyhî. (1990). Divan. hzl. Mustafa İsen - Cemal Kurnaz, Ankara: Akçağ Yay.
• TARLAN, A. N. (1998). Fuzûlî Divanı Şerhi. Ankara: Akçağ Yay.
• TAŞ, H. (2008). Deli Birader Gazali’nin Elif-nâmesi. Turkish Studies, 3, 6426
• TATCI, M. (1990). Yunus Emre Divanı Tenkitli Metin. Ankara: KB.
• TATCI, M. (2008). Yunus Emre Şerhleri. İstanbul: H Yayınları.
• TÖKEL, D. A. (2003). Divan Şiirinde Harf Simgeciliği. Ankara: Hece Yay.
• TULUM, M. (2001). Sinan Paşa Tazarrû-nâme. Ankara: MEB.
• TURAN, S. (2004). Hatayi’nin Elif-name Tarzında Yazılmış Şiirleri. Arayışlar, İnsan Bilimleri Araştırmaları, Isparta, 11, 107-125.
• ULUDAĞ, S. (1999). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet Yay.
• Yahyâ Bey Divanı. (1977). hzl. Mehmet Çavuşoğlu, İstanbul.
• YILMAZ, M. (1992). Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler. İstanbul: Enderun Kitabevi. www.antoloji.com (Erişim tarihi: 2.2.2012) www.ilahisevda.com (Erişim tarihi: 25.1.2012) www.memurlar.net (Erişim tarihi: 30.1.2012) www.mucize.net (Erişim tarihi: 13.3.2012) www.semazen.net (Erişim tarihi: 6.2.2012) www.turkuler.com (Erişim tarihi: 6.2.2012) www.webhati.com (Erişim tarihi: 29.2.2012) www.wordpres.com (Erişim tarihi: 23.11.2012) www.yazilar.net (Erişim tarihi: 2.2.2012) www.youtube.com (Erişim tarihi: 6.2.2012)