An Inter-Textual View On Ziya Gokalp’s Poem “Arslan Basat”

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 229 - 242, 15.03.2013

Mehmet Emin Bars

Öz

Dede Qorkut is one of the people in the Turkish world on whom great emphasis is put. Likewise, the book “Dede Qorkut” is one of the most important works of the Turkish cultural world. Two copies of the book exist, which are Dresten and Vatikan. Dresten consists of twelve stories and Vatikan consists of six stories. The concept ‘inter-textual’ is a concept which was suggested by some critics in 1960’s. It is very useful in very large areas such as poetry, novels, theatre, cinema, art and architecture. The theory is based upon the rhetorical theory of M. Bakhtin. When J. Kristeva created and finalized the concept based on the rhetorical theory, the scope of the theory was drawn. This study will try to determine the inter-textual relations between a poem called “Arslan Basat” which Ziya Gökalp wrote in 1917 and a story called “Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy” which is one of the Dede Qorkut stories.

Anahtar Kelimeler

Dede Qorkut, Turkism, inter-textual relations, rewriting.

Ziya Gökalp’ın “Arslan Basat” Şiirine Metinlerarası Bir Bakış

Öz

Dede Korkut, Türk dünyasının üzerinde en fazla durulan isimlerinden, Dede Korkut Kitabı da Türk kültür dünyasının en önemli, başta gelen eserlerinden biridir. Eserin Dresten ve Vatikan olmak üzere iki nüshası mevcuttur. Dresten nüshası on iki hikâyeden, Vatikan nüshası altı hikâyeden oluşur. Metinlerarasılık kavramı ise 1960’lı yıllarda bazı eleştirmenler tarafından ortaya atılan bir kavramdır. Şiirden romana, tiyatrodan sinemaya, resimden mimariye kadar çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Kuram, kaynağını M. Bakhtin’in “söyleşimcilik” teorisinden alır. J. Kristeva, söyleşimcilik teorisine dayanarak kavramı oluşturup tamamlamasıyla kavramın kapsamı çizilir. Bu çalışmada, Ziya Gökalp’in 1917 yılında yazdığı “Arslan Basat” adlı şiir ile Dede Korkut hikâyelerinden “Basat Tepegöz’ü Öldürdüğü Boy” adlı hikâye arasındaki metinlerarası ilişkiler belirlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Türkçülük, metinlerarası İlişkiler, yenidenyazma.

Kaynakça

• ADIGÜZEL, S. (2009). Modern Azerbaycan Edebiyatında Dede Korkut (Metinlerarası Çözümlemeler. Ankara: Fenomen Yayınları.
• AKBULUT, G. (2009). Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Dünün Ferdâ’sından Günün Ferdâ’sına Bir Bakış. Turkish Studies, 4(1-I), 735-759.
• AKTAŞ, Ş. (1996). Türk Şiiri ve Antolojisi 1. Ankara: Akçağ Yayınları.
• AKTULUM, K. (2004). Parçalılık/Metinlerarasılık. Ankara: Öteki Yayınevi.
• AKTULUM, K. (2007). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayınevi.
• BORATAV, P. N. (1999). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi. ÇAKIR, S. (2009). Toplumsal Tarih Ekseninde Metinlerarasılık: Yılanların Öcü. Dil ve Edebiyat Dergisi, 6(2), 31-52.
• ÇOBANOĞLU, Ö. (2003). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği. Ankara: Akçağ Yayınları.
• DUYMAZ, A. (2002). Dede Korkut Kitabı’nda Alplığa Geçiş ve Topluma Katılma Törenleri Üzerine Bir Değerlendirme. İslamiyet Öncesi Türk Destanları, (hzl. Saim Sakaoğlu, Ali Duymaz). İstanbul: Ötüken Yayınları, 115-137.
• ECEVİT, Y. (2006). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• ERGİN, M. (1997). Dede Korkut Kitabı I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• GÖKALP ALPASLAN, G. G. (2009). Metinlerarası İlişkiler Işığında Cemal Süreyya Şiirinin Bileşenleri. Turkish Studies, 4(1-I), 435-463.
• GÖKYAY, O. Ş. (2000). Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• GÖRMEZ, A. (2006). Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü? Filmi ile Rosencrantz ve Guildenstern Öldüler Oyunu Arasında Metinlerarasılık İzleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 47-63.
• GÜMÜŞ, E. O. (2006). Tuncer Cücenoğlu’nun Tiyatro Oyunlarına Genel Bir Bakış ve Oyunlarında Metinlerarası İzler. Yüksek Lisans Tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İNAN, A. (1998). Dede Korkut Kitabındaki Bazı Motiflere ve Kelimelere Ait Notlar. Makaleler ve İncelemeler 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 176-178.
• İNAN, A. (1998). Kitab-ı Dede Korkut Hakkında. Makaleler ve İncelemeler 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 165-172.
• KAPLAN, M. (2005). Dede Korkut Kitabı. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3 Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları, 42-57.
• KAPLAN, M. (2004). İki Destan İki İnsan Tipi. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar İstanbul: Dergâh Yayınları, 22-38.
• KAPLAN, M. (2004). Türk Destanında Alp Tipi. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar İstanbul: Dergâh Yayınları, 13-21.
• KÖPRÜLÜ, M. F. (2004). Türk Edebiyat Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÖZAY, Y. (2007a). Metinlerarası İlişkilerde Sözlü Yapıtların ve Sanatçıların Konumu Üzerine. Milli Folklor, 75, 164-173.
• ÖZAY, Y. (2007b). Metinlerarası İlişkilerde Türk Halk Hikâyeleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ÖZSOY, B. S. (2006). Dede Korkut Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• ÖZTEKİN, Ö. (2008). Modern Türk Şiirinde Geleneği Yeniden Üreten Bir Şair: Nâzım Hikmet ve Metinlerarasılık. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, 129-1
• PALA, İ. (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• SAKAOĞLU, S. (1998). Dede Korkut Kitabı I-II. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• TANSEL, F. A. (1989). Ziya Gökalp Külliyatı-1, Şiirler ve Halk Masalları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• TÜRKDOĞAN, M. (2007). Rasim Özdenören’in ‘Kuyu’ Öyküsünde Metinlerarası İlişkiler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 35, 1671
• UYANIK, G. (2011). Peter Stamm’ın Agnes Adlı Romanında Üstkurmaca ve Metinlerarası İlişkiler. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• YILDIRIM, S. (2010). Türk Resminde Metinlerarası İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• YILDIRIM, D. (1998). Dede Korkut ve Yunus Emre’de Hayat, Tabiat, Tanrı ve Ölüm. Türk Bitiği. Ankara: Akçağ Yayınları, 196-205.