DİLBİLGİSEL OLUMSUZLAYICILAR

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 4, 0 - 0, 15.12.2016

Kerime Üstünova

Öz

Olumsuzluk; eyleme gerçekleşmeme, ada yokluk kodlama yoluyla
oluşturulan, sıklıkla dilbilgisel boyutuyla öne çıkan bir anlamsal ulamdır. Bir
kısmı doğrudan, bir kısmı dolaylı yoldan belirtmek üzere olumsuzluk
kodlayıcıları, hem ek hem sözcük, sözcük öbeği bazında oldukça fazladır.
Akla ilk gelen olumsuzluk işaretleyicisi {-mA}, eyleme özgü bir ektir.
Sözlüksel olumsuzluk ögesi olarak tanımlanan {-sIz} eki, görev değiştirici
kimliğiyle yokluk ifade eden dil birimleri oluşturmasına karşın cümleye
olumsuzluk anlamı yüklemez. Ancak bünyesinde {-sIz} ekini barındıran ad
soylu birimler, yüklem olurlarsa olumsuz cümleler kurarlar. Biçimbirimsel
işaretleyicilerin yanı sıra sözlüksel işaretleyiciler de olumsuzluk
kodlayabilmektedir. Söylemsel düzlemdeki olumsuzlukta derin yapı göz ardı
edilmez; olumsuzluk, yalnızca ekler, sözcükler bazında ele alınmaz;
mecazlar, yok saymalar, sezdirimler, öne çıkarmalar yönlendirici rol üstlenir. 

Anahtar Kelimeler

Olumsuzluk kodlayıcısı, biçimbirimsel işaretleyici, sözlüksel işaretleyici, söylemsel düzlemde olumsuzluk, biçimsel olumsuzluk

Kaynakça

• HİRİK, E. (2015). Anlam Değiştirme Aracı Olarak Olumsuzluk Eki –mA. Karadeniz
• Araştırmaları, 44, 167-185.