Mevduat ve Katılım Bankalarının Güçlü ve Zayıf Yönleri ve Türkiye Ekonomisine Katkıları (2005-2020)

Yıl 2022, , 503 - 535, 19.08.2022

İlyas Bozkurt

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.1164125

Öz

“İslami Finans” ya da “faizsiz bankacılık” olarak adlandırılan katılım bankaları, 1985’ten bu yana otuzbeş yıl içinde Türkiye ekonomisinin gelişmesinin bir parçası olmuştur. Muhafazakâr toplumun faiz hassasiyeti nedeniyle bankacılık sistemine dahil olmayan atıl fonları ekonomiye kazandırmıştır. Çalışmada katılım bankaları ile mevduat bankalarının aktif ve pasif yapılarındaki güçlü ve zayıf yönlerini incelendikten sonra, katılım bankalarının Türkiye ekonomisine katkıları analiz edilmiştir. Bu analiz yapılırken katılım bankalarının ilk defa bankacılık sistemine dahil olduğu 2005 yılından 2020 yılına kadarki geçen süreç seçilmiştir. Katılım bankalarının bankacılık sektörü içindeki payı analiz edilirken kredi portföylerinin yoğunlaştığı sektörleri incelenip, hem bankaların risk ve kârlılığını analizi yapılmış hem de mevduat bankaları ile karşılaştırması yapılmıştır. Aktif yapısına göre mevduat bankalarının tüm bankacılık sistemi içindeki payınınson on yılda %93-94 olması nedeniyle sektörü domino ettiği ve katılım bankalarının sektördeki payının %6-7 arasında kaldığı görülmüştür. Bankaların verdiği kredilere göre mevduat bankalarının hizmet, finans, imalat ve inşaat sektörüne yoğunlaştığı, katılım bankalarının hizmet, imalat ve inşaat sektörüne yoğunlaştığı görülmektedir. Analiz edilen veriler katılım bankalarının hem mevduat toplama hem de kredi dağıtma sistemiyle ilgili bir kısım sorunlar yaşadığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Katılım Bankaları, Mevduat Bankaları, Muhafazakar Toplum, Türkiye Ekonomisi, İslami Finans

Strengths and Weaknesses of Deposit and Participation Banks and Their Contributions to the Turkish Economy (2005-2020)

Öz

Participation banks, called "Islamic Finance" or "interest-free banking", have been a part of the development of the Turkish economy in the thirty-five years since 1985. Due to the interest sensitivity of the conservative society, idle funds that were not included in the banking system were brought into the economy.The study analyzed the contributions of participation banks to the Turkish economy after analyzing the advantages and disadvantages of deposit banks and participation banks in terms of their asset and liability structures. The period used for this research was 2005 to 2020, the year that participation banks were initially integrated into the banking system. When examining the areas in which loan portfolios are concentrated and the participation banks' portion in the financial sector, the risk, and profitability of the banks were assessed and compared to deposit banks. According to the asset structure, since the share of deposit banks in the entire banking system has been 93-94% in the last ten years, it has been observed that the share of participation banks in the sector is between 6-7%. According to the loans given by the banks, it is seen that the deposit banks concentrate on the service, finance, manufacturing, and construction sectors, while the participation banks concentrate on the service, manufacturing, and construction sectors. The analyzed data revealed that participation banks have some problems with both deposit collection and loan distribution systems.

Anahtar Kelimeler

Participation Banks, Deposit Banks, Conservative Society, Turkish Economy, Sectoral Concentration

Kaynakça

• Atasoy, H. (2007). Türk bankacılık sektöründe gelir-gider analizi ve kârlılık performansının belirleyicileri. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü.
• Behr, A., Kamp, A., Memmel, C., and Pfingsten, A. (2007). Diversification and the Banks’ Risk-return-characteristics: Evidence from Loan Portfolios of German Banks.
• Caouette, J.B., Altman, E.I ve Narayanan, P. (1998). Managing credit risk. John Wiley&Sons, U.S.A.
• Chen, Y., Wei, X., Zhang, L., & Shi, Y. (2013). Sectoral diversification and the banks’ return and risk: Evidence from Chinese listed commercial banks. Procedia.
• Demirbaş Özbekler, M. (2019). Kredi portföyünde çeşitlendirme: Türk bankacılık sektörü üzerine bir analiz. (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Uzman Yeterlilik Tezi).
• Ertürk, H. (2010). Bankacılık sektörünün karşılaştığı riskler ve risk yönetimi. Denetişim Dergisi, 4, 62-70.
• Gönenç, H., ve Kılıçhan, B. (2004). Kredi portföyü çeşitlendirmesinin banka performansı üzerindeki etkileri. Bankacılar Dergisi, 49, 53-67.
• Hayden, E., Porath, D. and Westernhagen, N.V.(2006). Does diversification improve the performance of German banks? Evidence from individual bank loan portfolios. Journal of Financial Services Research 32.3, 123-140.
• İşcan, A. (2003). Banka kredilerindeki daralmanın ekonomik etkileri ve krizlerdeki gelişimi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü.
• Kaval, H. (2000). Bankalarda risk yönetimi. Ankara: Yaklaşım Yayınları.
• Morgan, D. P., and Samolyk, K. (2003). Geographic diversification in banking and its implications for bank portfolio choice and performance. (Unpublished paper, Federal Reserve Bank of New York).
• Mishkin, F.S. (1995). Symposium on the monetary transmission mechanism. The Journal of Economic Perspectives, 9(4), 3-10.
• Rossi, S. P., Schwaiger, M. S., and Winkler, G. (2009). How loan portfolio diversification affects risk, efficiency and capitalization: A managerial behavior model for Austrian banks. Journal of banking & finance, 33(12), 2218-2226.
• Tabak, B. M., Fazio, D. M., and Cajueiro, D. O. (2011). The effects of loan portfolio concentration on Brazilian banks’ return and risk. Journal of Banking & Finance, 35(11), 3065-3076.
• Turkmen, S. Y., ve Yigit, I. (2012). Diversification in banking and its effect on banks’ performance: Evidence from Turkey. American International Journal of Contemporary Research, 2(12), 111-119.
• Şenel, C. (2020). Banka kredileri ve Türk bankacılık sektöründe kredilerin uluslararası karşılaştırmalı analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(1), 810-825.
• Yüksel, A.S., Yüksel,A. ve Yüksel, Ü. (2002). Banka yönetimi el kitabı. İstanbul: Alfa Basım Yayım.