NORMATİF GÜCÜN DÖNÜŞÜMÜ: ABD ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 743 - 776, 31.07.2025

Seyhan Sarica Kelle , Seda Gözde Tokatlı

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.1438780

Öz

Bu çalışma, uluslararası ilişkiler literatüründe en önemli kavram olan gücün en önemli parametresi olarak tanımlanan normatif unsurların sistem içerisinde yarattığı değişim etkisini ortaya koyarak, ABD örneği üzerinden çıkarımlar sağlamayı amaçlamaktadır. Bu çalışmada, tarihsel bakış açısıyla, ABD’nin sistem içerisinde sahip olduğu hegemon gücünün inşasında, sürekliliğinde ve sahip olduğu gücün dönüşümünde ön plana çıkan gelişmelere yer verilecektir. Bu makale, normatif güç ile ilişkilendirilen liberal kurumsalcı teori çerçevesinde bir çözüm ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu çalışmada, ABD dış politika davranışlarına yön veren kişiler zamanla değişiklik gösterse de ABD‘nin değer -çıkar ikilemi karşısında çıkarlarına yönelik dış politika anlayışının her zaman ön plana çıktığı sonucuna varılmaktadır. ABD ‘’bir ülkenin iç değerleriyle uluslararası değerleri uyumlu olmalıdır’’ ilkesi çerçevesinde şekillenen dış politika anlayışından vazgeçmesi ABD’nin normatif gücünde yaşanan değişimin belirleyicisi olmuştur. ABD gücünde yaşanan değişimi görebilmek amacıyla karşılaştırmalı analiz yöntemleri ön plana çıkartılacak ve nitel bir araştırma yöntemi kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

devlet , normatif güç , ABD

Kaynakça

• Anadolu Ajansı. (2021). ABD’nin ev sahipliğindeki demokrasi zirvesi başladı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/abdnin-ev-sahipligindeki-demokrasi-zirvesi-basladi/2443239
• Anadolu Ajansı. (2023). Biden yönetiminin Ukrayna ve İsrail için talep ettiği bütçe Senato’ya takıldı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/biden-yonetiminin-ukrayna-ve-israil-icin-talep-ettigi-butce-senato-engeline-takildi-/3075524
• Acemoğlu, D. ve Robinson, J. (2013). Ulusların düşüşü: Güç, zenginlik ve yoksulluğun kökenleri. İstanbul: Doğan Kitap.
• Acharya, A. (2017). After liberal hegemony: The advent of a multiplex world orders. Ethics and International Affairs, 31(3), 271-285.
• Ağır, B. S. (2006). Bush Doktrini: Küresel bir hegemonik istikrar arayışı mı? Uluslararası İlişkiler, 3(12), 71–100.
• Arı, T. ve Özpirinççi, F. (2011). Soğuk Savaş sonrasında ABD’nin Balkan politikası. Alternatif Politika, 3(1), 1–30.
• Ataman, M. (2006). Değerler ve çıkarlar: ABD’nin Ortadoğu politikasını belirleyen temel unsurlar ve ilkeler. Ortadoğu Yıllığı.
• Bialer, S. (1981). Eastern Europe in the domestic context of Soviet foreign policy: Studies of the Research Institute on International Change. Colarado: Westview Press.
• Brinkley, D. (1997). Democratic enlargement: The Clinton doctrine. Foreign Policy, (106), 111–127.
• BBC News. (2019). Trump’ın Meksika duvarının ne kadarı inşa edildi? https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-46804549
• BBC News. (2020). George Floyd: Ölüme götüren 30 dakikada neler yaşandı? https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-52886177
• BBC News. (2024). ABD, Gazze’de acil insani ateşkes talep eden BM karar tasarısını veto etti; Çin ABD’yi kınadı. https://www.bbc.com/turkce/articles/c9r55yd0413o
• Central Intelligence Agency. (1985). The Nicaraguan peace process: A documentary record. https://www.cia.gov/readingroom/docs/CIA-RDP87M00539R001802760013-1.pdf
• Congressional Research Center. (2020). American war and military operations casualties: Lists and statistics. https://fas.org/sgp/crs/natsec/RL32492.pdf
• Demir, S. (2021). Küresel hegemonya, ABD ve COVID-19 pandemisi: Salgının küresel güç dönüşümü etkisine ilişkin bir analiz. Novus Orbis Uluslararası İlişkiler Dergisi, 3(1), 4-35.
• Diez, T. (2005). Constructing the self and changing others: Reconsidering ‘normative power Europe’. Millennium: Journal of International Studies, 33(3), 613–636.
• Ercan, M. ve Ayata, A. (2018). Değişen uluslararası sistemde ABD’nin Ortadoğu politikalarının sürdürülebilirliği. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (69), 114-119.
• Evenneth, H. (2021). Democracy under threat: A case for co-ordinated action? House of Lords Library, UK. https://lordslibrary.parliament.uk/democracy-under-threat-a-case-for-co-ordinated-action/27.01.2022
• Fabbrini, S. (2004). Layers of anti-Americanism: Americanization, American unilateralism and anti-Americanism in a European perspective. European Journal of American Culture, 23(2), 79-94.
• Federal Deposit Insurance Corporation. (n.d.). USA failed banks: 2000–2011. https://www.fdic.gov/bank/historical/bank/
• Foreign Relations of the United States, 1958–1960. (1993). U.S. policy toward the Soviet-dominated nations in Eastern Europe. Washington: U.S. Government Printing Office.
• Garten, J. E. (2021). How the ‘Nixon shock’ remade the world economy. Yale Insights. https://insights.som.yale.edu/insights/how-the-nixon-shock-remade-the-world-economy
• Güç: Sert Güç, Yumuşak Güç ve Akıllı Güç. (2015). Güvenlik Terimleri Ansiklopedisi. Ankara: Kamu Güvenliği Müsteşarlığı.
• Güdek, Ş. (2017). ABD’nin zora dayalı dış politikasında söylemsel bir analiz. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 143–158.
• Göngen, M. A. (2014). Arap Baharı karşısında ABD’nin tutumu. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 1–18.
• Hahn, P. L. (2006). Securing the Middle East: The Eisenhower Doctrine of 1957. Presidential Studies Quarterly, 36(1), 38–47.
• Hopf, T. (2012). Reconstructing the Cold War: The early years, 1945–1958. Oxford University Press.
• Hopkins, T. K. ve Wallerstein, I. (2016). Cyclical rhythms and secular trends of the capitalist world economy: Some premises, hypotheses and questions. Review, World Systems Analysis Essays in Methods and Practice, 39(1/4), 153–170.
• Institute of International Finance. (2010). Capital flows to emerging economies. Washington, DC. Ikenberry, G. J. (2001). After victory: Institutions, strategic restraint, and the rebuilding of order after major wars. Princeton University Press.
• Ikenberry, G. J. ve Deudney, D. (1999). The nature and sources of liberal international order. Review of International Studies, 25(2), 179–196.
• Ikenberry, G. J. ve Kupchan, C. (1990). Socialization and hegemonic power. International Organization, 44(3), 283–315. Kennan, G. F. (1947). The sources of Soviet conduct. Foreign Affairs, 25(4), 566–582. Kaya, E. (2022). Terörizmle mücadelede müzakere yöntemi: ETA-LTTE-PKK-FARC. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Keohane, R. O. (1984). After hegemony: Cooperation and discord in the world political economy. Princeton University Press.
• Keohane, R. ve Nye, J. (1977). Power and Interdependence. Longman.
• Krauthammer, C. (1990). The unipolar moment. Foreign Affairs, 70(1), 29, 32–33.
• Keohane, R. ve Nye, J. S. (2012). Power and interdependance. International Organization, 41(4). Longman.
• Kissinger, H. (2002). Amerika’nın dış politikaya ihtiyacı var mı? (T. Evyapan, Çev.). Ankara: METU Press.
• Kratz, J. (2017, April 4). U.S. entry into the war to end all wars. U.S. National Archives. https://prologue.blogs.archives.gov/2017/04/04/u-s-entry-into-the-war-to-end-all-wars/
• Kurtbağ, Ö. (2010). Amerikan yeni sağı ve dış politikası. Ankara: USAK Yayınları.
• Lundestad, G. (1986). Empire by invitation? The United States and Western Europe, 1945–1952. Journal of Peace Research, 23(3), 263–277.
• Leffler, M. P. (1983, October). From the Truman Doctrine to the Carter Doctrine: Lessons and dilemmas of the Cold War. Diplomatic History, 7(3), 245–266.
• Layne, C. (2011). The unipolar exit: Beyond the Pax Americana. Cambridge Review of International Affairs, 24(1), 149–164.
• Manners, I. (2002). Normative power Europe: A contradiction in terms? Journal of Common Market Studies, 40(2), 235–258.
• Nye, J. (2004). Soft power: The means to success in world politics. New York: Public Affairs.
• Nye, J. (2005). Soft power: The means to success in world politics. New York: Public Affairs.
• Nye, J. (2015). Global governance: Where is it headed and can it deliver? (Röportaj: Council on Foreign Relations).
• Oberdorfer, D. (1991, May 25). Bush’s talk of a ‘new world order’ foreign policy tool or mere slogan? The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1991/05/26/bushs-talk-of-a-new-world-order-foreign-policy-tool-or-mere-slogan/7d6dd1a2-7ad2-4b90-a206-f6fcd75a6e26/
• Ouimet, M. J. (2003). The rise and fall of the Brezhnev Doctrine in Soviet foreign policy. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
• Pallaver, M. (2011). Power and its forms: Hard, soft, smart (Yüksek lisans tezi, London School of Economics, Department of International Relations). London.
• Sarica Kelle, S. (2023). Amerikan hegemonyasının inşası: Günümüz uluslararası düzeninin siyasi ve ekonomik temelleri. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Seton-Watson, H. (1971). The new imperialism. Rowman and Littlefield.
• Steele, J. (1985). Eastern Europe: Unusual empire. In The limits of Soviet power: Kremlin’s foreign policy – Brezhnev to Chernenko. Penguin Books.
• Sullivan, J. (2019). What Donald Trump and Dick Cheney got wrong about America. The Atlantic. Erişim tarihi: 19 Aralık 2019. https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2019/01/yes-ameri¬ca-can-still-lead-theworld/576427/
• Szandzik, E. J. (2023). President Clinton’s intervention into Bosnia, 1995: An evolution in foreign policy decision making. World Affairs, 186(3), 323–352.
• TRT Haber. (2022, 11 Ocak). ABD’nin kara lekesi Guantanamo 20 yıldır açık. https://www.trthaber.com/haber/dunya/abdnin-kara-lekesi-guantanamo-20-yildir-acik-643925.html
• Tabak, H. (2014). Normlar, uluslararası ilişkiler ve dış politika. E. Efegil (Ed.), Dış politikada sosyolojik unsurların rolü (ss. 85–101). İstanbul: Gündoğan Güz Yayınları.
• U.S. Department of State. (2009). H. R. Clinton, foreign policy address at the Council on Foreign Relations. U.S. Department of State. (1939). Statistical abstract of the United States 1938.
• U.S. Department of State. (1957). Eisenhower Doctrine, 1957. Office of the Historian: Foreign Office of the US. https://history.state.gov/milestones/1953-1960/eisenhower-doctrine
• U.S. Department of State. (1968). Soviet invasion of Czechoslovakia, 1968. Office of the Historian, Foreign Office of the US. https://history.state.gov/milestones/1961-1968/soviet-invasion-czechoslavkia
• U.S. National Security Strategy. (2010). Office of the Secretary of State. https://history.defense.gov/Historical-Sources/National-Security-Strategy/
• Vanden, H. ve Prevost, V. (2015). Politics of Latin America: The power game (Beşinci Baskı). New York: Oxford University Press.
• Waltz, K. (1979). Theory of international politics. Addison-Wesley Publishing Company.
• Ward, A. (2020, 7 November). Joe Biden in victory speech: ‘Let this grim era of demonization in America begin to end’. Vox. Erişim tarihi: 10 Aralık 2020. https://www.vox.com/2020/11/7/21554701/joe-biden-acceptance-speech-2020-election