İSRAİL-FİLİSTİN MESELESİNİN DOĞU AKDENİZ ENERJİ KAYNAKLARI BAĞLAMINDA JEOPOLİTİK DURUMU

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 593 - 619, 31.07.2025

Fulya Köksoy , Ahmet Bakır

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.1527106

Öz

Bu çalışma, İsrail-Filistin meselesinin Doğu Akdeniz enerji kaynakları bağlamında incelenmesini amaçlamaktadır. Doğu Akdeniz, son yıllarda önemli doğal gaz rezervlerine ev sahipliği yapmasıyla stratejik bir bölge hâline gelmiştir. Ancak, İsrail ve Filistin arasındaki siyasi ihtilaflar ve çatışma ortamı, bu kaynakların keşfi, geliştirilmesi ve dağıtımı süreçlerini karmaşık hâle getirmektedir. Öte yandan söz konusu çalışma, sadece Doğu Akdeniz’deki enerji kaynaklarının geleceğini değil, aynı zamanda İsrail-Filistin barış sürecini de etkileyebilecek kritik bir konuyu incelemektedir. Yeni keşfedilen enerji kaynaklarının, İsrail-Filistin çatışması üzerindeki etkilerinin yanı sıra diğer bölge devletlerinin uyguladıkları enerji ve güvenlik politikalarının İsrail-Filistin sorunu ile birlikte bölgesel istikrar üzerindeki muhtemel etkilerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma, çeşitli kaynaklardan elde edilen veriler ve analizler üzerinden, bölgedeki enerji kaynaklarının barış ve istikrarın sağlanması için nasıl bir araç olarak kullanılabileceği konusunda önemli öneriler sunmaktadır. Bu bağlamda, çatışmanın çözümüne yönelik adımların, bölgenin enerji potansiyelini artırarak ekonomik kalkınmaya katkı sağlayabileceği ve bölgesel iş birliği fırsatlarını artırabileceği sonucuna varılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz , Enerji Kaynakları , İsrail-Filistin Meselesi

The Geopolitical Situation of the Israel-Palestinian Issue in the Context of Eastern Mediterranean Energy Resources

Öz

This study aims to examine the Israeli-Palestinian conflict in the context of Eastern Mediterranean energy resources. The Eastern Mediterranean has emerged as a strategic region in recent years due to its substantial reserves of natural gas. However, the political disagreements and hostilities between Israel and Palestine complicate the processes of exploration, development, and distribution of these resources. This study examines a critical issue that could affect not only the future of energy resources in the Eastern Mediterranean but also the Israeli-Palestinian peace process. This research aims to evaluate the impact of the Israel-Palestinian conflict on energy resources, assessing the potential for regional collaboration and the implications of energy policies on security, economy, and stability. By drawing upon data and analyses from diverse sources, the study offers significant recommendations on how energy resources in the region can be utilized as a tool for peace and stability. In this regard, it is concluded that progress towards resolving the conflict can contribute to economic development by enhancing the region’s energy potential and increasing opportunities for regional collaboration.

Anahtar Kelimeler

Eastern Mediterranean , Energy Resources , Israel-Palestinian Issue

Kaynakça

• AA. (2016). İsrail, Filistin topraklarının yüzde 85'ine el koydu, Erişim tarihi: 13.06.2024, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-filistin-topraklarinin-yuzde-85ine-el-koydu/546478.
• Acar, I. ve Yılmaz, M. (2018). Doğu Akdeniz kıta sahanlığı sorunsalı üzerinden doğal gaz paylaşımı, International geography symposium on the 30th anniversary of TUCAUM bildiri kitabı içinde ( 597-607). Ankara.
• Aksoy, M., (2016). Doğu Akdeniz enerji rekabeti, İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (İnsamer), 23.
• Algür, B. (2020). Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’deki Son Uluslararası Gelişmeler Işığında Değişen Türkiye, ABD ve NATO Politikaları. Anadolu Strateji Dergisi, 2(2), 55-70.
• Aoudé, I. G. (2019). Conflict Over Oil and Gas in the Mediterranean: Israeli Expansionism in Lebanon. Arab Studies Quarterly, 41(1), 95-110.
• Berg B.L., Lune H., (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Prof. Dr. Asım Eri (Edt). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Bilgesam. (2013). Doğu Akdeniz’de Enerji Keşifleri ve Türkiye, Bilge Adamlar Stratejik Araştırma Merkezi Raporu, Rapor No: 59.
• Boutros, E. (2018). Natural Gas in East-Mediterranean Basin–Changing the Energy Landscape. Energy Paper–Situation Analysis.
• Bryza, M. J. (2013). Eastern Mediterranean Natural Gas: Potential for Historic Breakthroughs among Israel, Turkey and Cyprus. Turkish Policy Quarterly, 12(3), 35-44.
• Cozzi, A., Assecondi, L., Brandolese, S., Cascone, A., Cornaggia, F., Giovannelli, A., ... and Harby, H. (2021). Zohr giant gas discovery—A paradigm shift in Nile Delta and East Mediterranean exploration, Erişim tarihi: 12.04.2024, searchanddiscovery.com/documents/2018/20414cozzi/ndx_cozzi.pdf.
• Crisis Group, (2023). Rethinking Gas Diplomacy in the Eastern Mediterranean. Erişim tarihi: 12.04.2024, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/east-mediterranean-mena-turkiye /240-rethinki ng-gas-diplomacy-eastern.
• Çavuşoğlu, E. (2022). Körfez ülkeleri ve Filistin: güçlü tarihsel bağlar temelinde Körfez siyaseti. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 8(2), 15-33.
• Çiçekçi, C. (2021). Dış Politikada Ulusal Güvenliğin Tahakkümü: İsrail’in Doğu Akdeniz Politikasında Militarizm. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 8(1), 119-155.
• ElBassoussy, A. (2018). East Mediterranean gas: a new arena for international rivalry. Review of Economics and Political Science, 3(2), 70-87.
• Emir M. (2024). İsrail’in Hamas savaşı bağlamında teopolitik motivasyonu ile müttefiklik ilişkisinin bölgesel etki analizi. UPA Strategic Affairs, 5(1), 204-226.
• Flouros, F., Roukanas, S., ve Sklias, P. (2018). Energy Security and National Security: The Case of Israel. The Political Economy of Development in Southeastern Europe, 143-160.
• Güneş, M., ve Arslan, T. (2018). Enerji bağımlılığında avrupa birliği, rusya, türkiye üçgeni ve doğu akdeniz alanı. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4(7), 32-60.
• Haşıl, H. (2022). Lebanon-Israel Maritime Border Agreement: From the Line of Tension to the Regional Stability. Policy, 226.
• INGL (Israel Natural Gas Lines) (2022). Consumption and Demand. Erişim tarihi: 11.04.2024, https://www.ingl. co.il /facts-and-information/national-transmission-network/?lang=en.
• İpek, P., ve Gür, V. T. (2022). Turkey’s Isolation from the Eastern Mediterranean Gas Forum: ideational mechanisms and material interests in Energy Politics. Turkish Studies, 23(1), 1-30.
• Karagiannis, E. (2016). Shifting eastern Mediterranean alliances. Middle East Quarterly, 23(2). Erişim tarihi: 20.03.2024, https://www.meforum.org/5877/shifting-eastern-mediterranean-alliances.
• Karbuz, S. (2018). Geostrategic importance of East Mediterranean gas resources. Energy economy, finance and geostrategy, 237-255.
• Karbuz, S., ve Baccarini, L. (2017). East Mediterranean gas: Regional cooperation or source of tensions. Notes Internacionals CIDOB, 173, 1-6.
• Kısacık, S. (2019). 21. yüzyılda Avrupa Birliği’nin enerji güvenliği politikaları bağlamında Akdeniz Bölgesi’nin önemini anlamak. İçinde Çomak, H., ve Şeker, Ş, B. (Edt.), Akdeniz Jeopolitiği (1. Baskı), 1101–1127. Nobel Yayıncılık.
• Kısacık, S., ve Helvacıköylü, G. (2020). Doğu Akdeniz’deki Enerji Temelli Askeri Güvenlik Gelişmelerinin Türkiye’nin Doğu Akdenizli Komşuları ve Küresel Güçlerle Olan İlişkilerine Yansımaları. UPA Strategic Affairs, 1(1), 85-145.
• Kostianoy, A. G., and Carpenter, A. (2018). Oil and gas exploration and production in the Mediterranean Sea. Oil Pollution in the Mediterranean Sea: Part I: The International Context, 53-77.
• Kozanhan, M. K., Çelik, F. (2021). Güney Çin Denizi ve Doğu Çin Denizinde Yaşanan Deniz Yetki Alanı Sorunları. Mavi Vatandan Açık Denizlere Dergisi, 2(9), 6-36, Erişim tarihi: 13.06.2024, https://msu.edu.tr/mavivatandanacikdenizleredergisi/mavi_vatan_9.pdf.
• Kökyay, F. (2021). Enerji Güvenliği Ekseninde Doğu Akdeniz Gaz Forumu. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 6(1), 216-239.
• Köylü, M. (2021). Energy Card Of The Eastern Mediterranean: Cyprus. Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 4(8), 36-54.
• Kütükçü, M. A. ve Kaya, İ. S. (2016). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz’deki Petrol ve Doğal gaz Kaynakları ile Türkiye’nin Hukuki Durumu, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2), 81-96.
• Mekhdiev, E. T., Vereshchagin, A. S., Kadyrova, G. F., Gindullin, N. F., and Sodikov, S. D. (2018). Influence of eastern mediterranean gas discoveries on european energy security. In 2018 2nd International Conference on Economic Development and Education Management (ICEDEM 2018) (pp. 517-520). Atlantis Press.
• Mitchell, G. (2020). The Eastern Mediterranean Gas Forum: Cooperation in the Shadow of Competition. The Israeli Institute for Regional Foreign Policies. Erişim tarihi: 11.04.2024, https://mitvim.org.il/wp-content/uploads/Gabriel-Mitchell-The-Eastern-Mediterranean-Gas-Forum-September-2020.pdf.
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., Altman, D. G., and the PRISMA Group. (2009). Reprint preferred reporting items for systematic reviews and metaanalyses: The PRISMA Statement. BMJ: British Medical Journal, 2009-3(2), 123-130.
• Nie, S., and Mills, R. (2023). Eastern Mediterranean Deepwater Gas to Europe Report. USA-Columbia: The Center on Global Energy Policy at Columbia University Publications.
• Özekin, M. K. (2020). Doğu Akdeniz’de değişen enerji jeopolitiği ve Türkiye. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(33), 1-51.
• Özturanlı, B. (2024). Medyada Filistin İşgali ve Uluslararası İnsancıl Hukuk. TRT Akademi, 9(20), 56-79.
• Peker, H. S., Oktay, K. Ö., ve Şensoy, Y. (2019). Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlari ve Enerji Kaynaklari Çerçevesinde Türkiye’nin Enerji Güvenliğİ. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 8(1), 85-106.
• Proedrou, F. (2023). A geopolitical account of the Eastern Mediterranean conundrum: sovereignty, balance of power and energy security considerations. Cambridge Review of International Affairs, 36(5), 679-696.
• Stergiou, A. (2017). Energy security in the Eastern Mediterranean. International Journal of Global Energy Issues, 40(5), 320-334.
• Stergiou, A. (2019). Geopolitics and energy security in the Eastern Mediterranean: the formation of new ‘energy alliances’. The New Geopolitics of the Eastern Mediterranean: Trilateral Partnerships and Regional Security, 11-30.
• Stratakis, A., and Pelagidis, T. (2020). The Importance of Southeast Mediterranean Natural Gas Reserves to EU’s Energy Security: A Geopolitical and Economic Approach. Regional Science Inquiry, 12(2), 11-29.
• Şahinoğlu M. C., Ateş A. ve Aydın H. İ., (2020). Doğu Akdeniz Politikasında Avrupa Birliği’nin Siyasi Ekonomik ve Çok Taraflı Stratejisi. S. Özel, H. Aydın, & M. Cihangir (Edt.) içinde, Doğu Akdeniz Jeopolitik ve Ekonomi-Politik Dinamikler (151-175). Paradigma Akademi Basın Yayın Dağıtım, Çanakkale.
• USGS, (2010). Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Levant Province, Eastern Mediterranean, Erişim tarihi: 15.02.2024, https://pubs.usgs.gov/fs/2010/3014/pdf/FS10-3014.pdf.
• Uslu, K. (2019). Doğu Akdeniz’deki Mücavir Ekonomik Bölge Enerji Kaynaklarının AB, Türkiye ve Kıbrıs Yönünden Değerlendirilmesi The Evaluation of the Energy Resources of Exclusive Economic Zones in Eastern Mediterranean. ON EURASIAN ECONOMIES 2019, 223.
• Ünver Noi, A. (2019). Doğu Akdeniz’de ABD, AB ve Türkiye İlişkileri Nereye?, Euro Politika, 3(2), 13-16.
• Yaşa, A. G., ve Yılmaz, M. (2022). Doğu Akdeniz’de Bulunan Doğalgaz Rezervlerinin Bölgesel Enerji Politikalarına ve Rekabete Etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 1-17.
• Yılmaz, T. O. (2020). Doğu Akdeniz’de Türkiye’ye Yönelik Jeopolitik Kuşatma ve Libya Meselesi. Türkiye Günlüğü, 141, 5-34.