On The Performance Of Ottoman Imams In Neighborhoods

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 41 - 51, 21.08.2014

Mefail Hızlı

Öz

Mosques are the most important institutions of Islamic civilization and they are used for various purposes besides praying in them. The first two mosques were built by the Prophet Muhammad himself after the hijra in Kuba and Medina. Initially these institutions were called as “Masjid”, in the course of time it turned to Mosque to indicate the Friday prayer (Cuma). Imams do they best to fulfill this task thinking that they are the heirs of the Prophet. In the period of Ottomans, Imams assumed other responsibilities besides praying for they were most trusted men in the society. For many centuries, they also fulfilled many services which are expected to be fulfilled by current headmen of the neighborhood, such as eliminating the need for the neighborhood and finding solutions to the problems. Until the Tanzimat period, they were high in the performance, near to resident at every stage from birth to death and regarded as one of the family.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Neighborhood, Mosque, Imam, Minister of Religion

Osmanlı Mahalle İmamlarının Performanslarına Dair

Öz

İslâm medeniyetinin önemli kurumlarından biri cami/mescidlerdir. İbadet dışında da pek çok amaca hizmet eden camiler, bu dinin kurucusu olan Hz. Muhammed tarafından ilk kez hicreti müteakip Kuba ve Medine’de inşa edildi. Başlangıçta “mescid” adıyla anılan bu mabedler, zaman içinde özellikle Cuma namazlarının kılınmasına imkân verecek şekilde camiye dönüşmüştür. Camilerde görev yapan imamlar da peygamberlerine varis olduklarını düşünerek bu görevi tarih boyunca en güzel biçimde yerine getirmeye çalışmışlardır. Osmanlı dönemi boyunca müslümanlara ibadet etme konusunda hizmet veren imamlar, toplumun en güvenilir kişileri sayılmaları sebebiyle namaz dışında da değişik sorumluluklar üstlenmişlerdir. İçinde bulundukları mahallenin pek çok ihtiyacını gideren, sorunlarına çözüm bulan imamlar, yüzyıllarca günümüzdeki muhtardan beklenen hizmetleri de yerine getirmişlerdir. Tanzimat dönemine kadar performansları oldukça yüksek olan imamlar, görev yaptıkları mahallede yaşayanların çoğunun doğumundan ölümüne kadar sürekli yanlarında olduğu için aileden biri gibi telakki edilmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Mahalle, Cami, İmam, Din Görevlisi

Kaynakça

• Akın, A. (2002). 1575-1600 Tarihli Bursa Şer’iye Sicillerine Göre Din Görevlisinin Sosyal Hayattaki Yeri (Basılmamış doktora tezi), UÜSBE. Bursa.
• Ateş, İ. (1991). “Vakfiyelere Göre: Din Görevlilerinde Aranan Özellikler ve Sağlanan Ekonomik İmkânlar”. Diyanet Dergisi. c.XXVII, sy.4.
• Aydın, M. A. (1985). İslâm-Osmanlı Aile Hukuku. İstanbul.
• Beydilli, K. (2000) “İmam: Osmanlı Devleti’nde İmamlık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.XXII. İstanbul. 181-186.
• Bursa Şer’iye Sicilleri (BŞS): A108, A112, A113, A119, A120, A128, A141, A143, A145, A150, A151, A155, A176, B6, B12, B13, B14, B15, B18, B20, B168, C3. Erünsal, İ. (1997). “Hafız-ı Kütüb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.XV. İstanbul. 94-98.
• Hızlı, M. (2009). “1774’te Bursa Kazasının Mahalle ve Köyleri”. Bursa Araştırmaları Kent Tarihi ve Kültürü Dergisi. Bursa Araştırmaları Vakfı. sy.27. 14-15
• Kazıcı, Z. (1982). “Osmanlılarda Mahalle İmamlarının Bazı Görevleri”. İslâm Medeniyeti Mecmuası. c.V, sy.3.
• Kazıcı, Z. (1985). İslâmî ve Sosyal Açıdan Vakıflar. İstanbul.
• Kepecioğlu, K. (t.y.). Bursa Kütüğü. I-IV. Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Ktp. Genel no: 4519-4522.
• Mert, Ö. (1991). “Ayan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.IV. İstanbul. 195-1
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. I-III. İstanbul: MEB.
• Tanyeli, U. (1987). Anadolu-Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (11.-15. yy.), İstanbul.
• Ubicini, M.A, (t.y.). Türkiye 1850, Tanzimat-Ulema-Basın. (çev. C. Karaağaçlı). İstanbul.