ORTADOĞU’DAKİ ÇATIŞMALARA DEVLETLERİN VE DEVLET DIŞI AKTÖRLERİN ETKİLERİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 1, 0 - , 27.02.2016

YILDIRIM Deniz

Öz

Ortadoğu tarihin her döneminde çeşitli çatışmalara sahne olmuş bir bölgedir. Bu çatışmaların yaşanmasında dini, siyasi, ekonomik ve sosyal nedenlerin yanı sıra, bölgedeki ve bölge dışındaki bir kısım devletlerin ve devlet dışı aktörlerin de etkileri olmaktadır.
Osmanlı Devleti’nin bölgedeki hâkimiyetinin sonlanmasından sonra, bölge üzerinde yoğun bir şekilde hakimiyet mücadelesi yaşanmıştır. Bu mücadele sırasında özellikle bölgedeki etnik, dini ve mezhepsel farklılıklar birer çatışma unsuru olarak kullanılmış, bu yüzden de bölgedeki şiddet, terör ve çatışmalar günümüzde de azalmak bir yana, artarak devam etmektedir.
Bu çatışmaları körükleyen bölge dışı aktörler olarak ABD ve Rusya gibi bölgede çıkarı bulunan bazı devletler karşımıza çıkmaktadır. Bölge içinden ise Selefiliğin katı bir yorumu olan Vahhabiliği benimsemiş Suudi Arabistan, Şia mezhebini resmi ideoloji olarak benimsemiş İran, bölgede tutunmaya ve topraklarını genişletmeye çalışan İsrail karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca bu sayılan bölge içi ve bölge dışı devletlerin doğrudan veya dolaylı destekleri ile faaliyetlerini yürüten bir kısım devlet dışı aktörler, bölgede yaşanan çatışmaların başta gelen amilleridir.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• “Rusya’da yeni askeri doktrin: En büyük tehdit NATO” http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/12/141226_rusya_askeri_doktrin, Erişim tarihi: 15.10.2015.
• Akgün B. (2012). ABD’nin Suriye Politikası, Suriye Krizinde Bölgesel ve Küresel Aktörler (Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri). Stratejik Düşünceler Enstitüsü, SDE Uluslararası İlişiler Program Koordinatörlüğü.
• Askeroğlu, S. (2015). Rusya Suriye’de Neden Direniyor. http://www.21yyte.org/tr/arastirma/rusya/2013/05/27/7013/rusya-suriyede-neden-direniyor, Erişim tarihi:15.10.2015.
• Balcı, Ç. (2012). İran, Pragmatizm ve PKK. UPA, Uluslararası Politika Akademisi, http://politikaakademisi.org/iran-pragmatizm-ve-pkk/, Erişim tarihi:15.10.2015.
• Bodur, H. E. (2003). Vahhabi Hareketi ve Küresel Terör. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(2), ss. 7-20.
• Bozkurt, A. (2014). Hizbullah’ın Lübnan’da Kuruluşu ve Popülaritesinin Sebepleri. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 7(17), ss. 599-627.
• Bozkurt, M. İ. (2015). İnhiraf –Kırılma- 2: İslam Mezheplerinin Analizi. 2. Baskı, Bursa:Revizyon Medya.
• Büyük, H. F. (2015). Balkanlar’ı Saran Tehdit: IŞİD. http://www.usak.org.tr/analiz_det.php?id=17&cat=365366695# Ü.VjDE_ rfhAy4, Erişim tarihi: 15.10.2015.
• Clarion Project. (2014). The Islamic State. http://www.clarionproject.org/ sites/default/files/islamic-state-isis-isil-factsheet-1.pdf, Erişim tarihi: 15.10.2015.
• Çiçekçi, C. (2015). İsrail’in Güncel Güvenlik Habitatı. Orsam Bölgesel Gelişmeler Değerlendirmesi, No.24.
• Doster, B. (2012). Bir Bölgesel Güç Olarak İran’ın Ortadoğu Politikası. Ortadoğu Analiz, 4(44).
• Efegil, E. (2013a). İsrail’in Dış Politikasının Belirleyicileri. Ortadoğu Analiz, 5(49).
• Efegil, E. (2013b). Suudi Arabistan’ın Dış Politikasını Şekillendiren Faktörler. Ortadoğu Analiz, 5(53).
• Gause, F. G. III. (2009). The International Relations of the Persian Gulf. New York: Cambridge University Pres,
• Gause, F. G. III. (2011). Saudi Arabia in the New Middle East. Council Special Report No. 63, New York: Council on Foreign Relations (CFR).
• http://www.21yyte.org/tr/arastirma/rusya/2013/05/ 27/7013/rusya-suriyede-nedendireniyor, Erişim tarihi: 15.10.2015.
• http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/12/141226_rusya_askeri_doktrin, Erişim tarihi: 15.10.2015.
• https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html, Erişimtarihi: 15.10.2015.
• https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/wfbExt/ region_mde. html, Erişim tarihi: 15.10.2015.
• http://www.hurriyet.com.tr/suudi-arabistan-ordusu-bahreyne-girdi-17267951, Erişim tarihi: 15.10.2015.
• http://www.tradingeconomics.com/saudi-arabia/population, Erişim tarihi: 15.10.2015.
• IMF Data, (2014). World Economic Outlook Database.
• https://www.imf.org/external/pubs /ft/weo/2014/02/weodata/index.aspx, Erişim tarihi: 15.12. 2015.
• Metz, H. C. (1992). Saudi Arabia: A Country Study. Washington: GPO for the Library of Congress.
• Onay, Y. (2015). Rusya’nın Orta Doğu Politikasını Şekillendiren Parametreler. Bilge Strateji, 7(12).
• Philips J. A. (1995). İran’ın Kuşatılması. çev. İ.Çakmak, C.Ekiz, Avrasya Dosyası, 2(1) İlkbahar.
• Pirinççi F. Orhan, O. ve Duman, B. (2014). ABD’nin IŞİD Stratejisi ve Irak ile Suriye’ye Olası Yansımaları. ORSAM Rapor No: 191, Ankara.
• Rice, C. (2003). “Transforming The Middle East”. The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/archive/opinions/2003/08/07/transforming-the-middle-east/2a267aac-4136-45ad-972f-106ac91e5acd/ Erişim tarihi:15.12.2015.
• SIPRI. (2015a). Yearbook,http://www.sipri.org/yearbook/2015/ downloadable-files/sipri-yearbook-2015-summary-pdf, Erişim tarihi: 15.10.2015.
• SIPRI. (2015b). FactSheet, http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=496, Erişim tarihi: 15.10.2015.