ARAP BAHARI’NIN KADIN HAKLARINA ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2, 0 - 0, 29.10.2016

Senem Ertan

Öz

2010 yılında Tunus’ta başlayan ardından Mısır, Libya ve Suriye başta olmak üzere birçok Arap ülkesinde ayaklanmalara yol açan Arap Baharı, bir demokrasi hareketi olarak başlamış olmasına rağmen bu ülkelerde süregelen iç savaşlara, iç huzursuzluklara ve silahlı çatışmalara yol açmıştır. Demokrasi arayışı olarak nitelendirilen bu hareketlerin mahiyeti ve amacına ulaşıp ulaşamadığı literatürde bolca tartışılan bir konu olmasına rağmen kadının bu hareketteki yeri ve bu hareketten nasıl etkilendiği akademik literatürde hala yeterince incelenmemiştir. Bu araştırmada, bölgede sosyo-kültürel ve ekonomik dinamiklerde hızlı değişikliklere sebep olan bu eylemler süresince kadınların rolü ve bu hareketin kadın haklarını nasıl etkilediği tartışılacaktır. Bu bağlamda kadınların protestolardaki rolü, ana talepleri ve bu taleplerin nasıl sonuçlandığı sorgulanacaktır. Bu araştırmanın ana hedefi, Arap Baharı sürecinde kadın hakları konusunda gerçekleşen olumlu ve olumsuz gelişmeleri ortaya koymaktır. Bunu yaparken öncelikle Arap Baharının yarattığı etkilere göre ülkeler dört grup altında incelenerek; bu ülkelerdeki kadın haklarına ve demokrasi göstergelerine ilişkin genel bir bakış açısı sunulacaktır. İkinci olarak da her gruptan çeşitli özellikleriyle farklılaşan birer ülke -Tunus, Fas, Suudi Arabistan ve Suriye- seçilerek, bu ülkelerdeki gelişmeler derinlemesine incelenecektir.

Kaynakça

• Arap Baharı Ortadoğu’da Demokrasi Arayışı ve Türkiye Modeli, Ankara: Nobel Yayıncılık. ss. 7-77.
• Aktaş, M. (2012b). Arap Baharı ve Kadın Hakları. EKEV Akademi Dergisi, 52, ss. 29-43.
• Al Ali, N. (2012). Gendering the Arab Spring, Middle East Journal of Culture and Communication, 5, ss. 26–31.
• Altuğ, S. (2012). Mısır’da Feminizmin Yolu, Erişim tarihi: 20.03.2016, http://www.amargidergi.com/yeni/?p=661
• Amnesty International. (2016). Syria’s Refugee Crisis in Numbers. Erişim tarihi: 18.07.2016, https://www.amnesty.org/en/latest/news/2016/02/ syrias-refugee-crisis-in-numbers/
• Anabtawi, S. (2012). Only Saudi women allowed work in cosmetic shops from June 30, Erişim tarihi: 20.03.2016,http://www.arabianbusiness. com/only-saudi-women-allowed-work-in-cosmetic-shops-from-june-30-456898.html
• Anderson, L. (2011). Demystifying the Arab Spring: Parsing the Differences BetweenTunisia, Egypt and Libya, Foreign Affairs, 90 (3), ss. 2-7.
• Arieff, A. (2012). “Political Transition in Tunisia”, Congressional Research Service Report.
• BBC, (2012). Women Play Central Role in Syria uprising, Erişim tarihi: 03.05.2016, http:// www.bbc.com/news/world-middle-east-17341613
• BBC, (2013a). Arab uprising: Country by country - Saudi Arabia, Erişim tarihi: 20.03.2016, http://www.bbc.com/news/world-12482678
• BBC, (2013b). Suriyeli Mülteci Kadınlar Evlilik için Satılıyor, Erişim Tarihi: 09.05.2016, http://www.bbc.com/turkce/haberler/2013/05/130510 _ suriye_multeci_kadinlar
• BBC, (2014). Af Örgütü: IŞİD tecavüzü silah olarak kullanıyor, Erişim Tarihi: 14.05.2016,http://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/ 12/141222_af_orgutu_ezidi
• Bellin, E. (2011). Lessons From the Jasmine and Nile Revolutions: Possibilities of Political Transformation in the Middle East? Erişim tarihi: 18.07.2016. http://www.brandeis.edu/crown/publications/meb/MEB50.pdf
• Biography of Fatima Outaleb. Erişim tarihi: 10.05.2016, http://www.wisemuslimwomen.org/muslimwomen/bio/fatima_outaleb/
• Bora, A. (2008). Ortadoğu’da Kadın Hareketleri: Farklı Yollar, Farklı Stratejiler. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 39. ss. 55-69.
• Brown, M. E., (1996). The International Dimensions of Internal Conflict. London: MIT Press.
• Code, L. (2004). Patriarchy. In L. Code (ed.) Encuclopedia or Feminist Theories, London: Routledge.
• Curry, C. (2015). Saudi Arabia walks a line in giving more rights to women, Erişim tarihi: 20.03.2016, https://news.vice.com/article/saudi-arabia-walks-a-fine-line-in-givingmore-rights-to-women
• Dikici, E. (2016). Feminizmin Üç Ana Akımı: Liberal, Marxist ve Radikal Feminizm Teorileri, The Journal of Academic Social Sciences, 43 , ss. 523-532.
• Donovan, J. (2005). Feminist Teoriler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Efegil, E. (2013). Fas ve Tunus’un Dış Politikalarının Belirleyicileri, Ortadoğu Analiz, 5(52) ss. 104-110.
• Esfandiari, H. (2012). Is the Arab Awakening Marginalizing Women?, Middle East Program Occasional Paper Series, Wilson Center, ss. 1-4.
• Fauss, L. (2003). Democracy Ideologies: Arab States, Suad Joseph ve Afsana Naǧmabadi (eds.), Encyclopedia of Women and Islamic Cultures: Family, Law and Politics ss. 87-88, Leiden: Brill Academic Publishers.
• FIDH. (2012). Women and the Arab Spring: Taking their place?, Erişim
• tarihi: 20.03.2016,http://www.europarl.europa.eu/document/activities /cont/201206/20120608ATT46510/20120608ATT46510EN.pdf
• Forsberg, E. (2014). Transnational Transmitters: Ethnic Kinship Ties and Conflict Contagion 1946–2009. International Interactions: Empirical and Theoretical Research in International Relations, 40(2). ss. 142-165.
• Freedom House. (2010a). Freedom Report in the World, 2010, Erişim tarihi: 20.03.2016, https://freedomhouse.org/report/freedom world/ freedom-world-2010
• Freedom House. (2010b). Freedom Report in Tunisia, Erişim tarihi: 20.03.2016, https://freedomhouse.org/report/freedomworld/2010/tunisia
• Freedom House. (2014). “Syria: Country Report.” Erişim tarihi: 20.03.2016, https://freedomhouse.org/report/freedom world/2014/ syria#.UvU_wEJdVyE
• Freedom House. (2016). Freedom Report In the World 2016, Erişim tarihi: 10.03.2016, https://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/freedom-world-2016
• Gannuşi, E. R. (2013,). Siyasal İslam Başarısız mı Oldu?, AlJazeera Turk, Erişim tarihi: 18.03.2016, http://www.aljazeera.com.tr/gorus/siyasal-islam-basarisiz-mi-oldu
• Güç, A. (2008). İslamcı Feminizm: Müslüman Kadınların Birey Olma Çabaları. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), ss. 649-673.
• Gülbay, A. (2016). Erken Cumhuriyet Döneminde Devlet Feminizmi: Modernleşme Projesinin Piyonu Olarak Türk Kadını, Politik Düşünce Kulübü, Erişim tarihi: 10.03.2016, http://www.bilkentpolitika.com/erken-cumhuriyet-doneminde-devlet-feminizmi-modernlesme-projesinin-piyonu-olarak-turk-kadini/
• Haney, L. (1994). From Proud Worker to Good Mother: Women, the State, and Regime Change in Hungary. Frontiers Editorial Collective, (14), ss. 113–50.
• Heinen, J. (1992). Polish democracy is a masculine democracy, Women’s Studies International Forum, 15 (1), ss. 129–138.
• HREA (2004). The Moroccan Family Code (Moudawana). Erişim tarihi: 18.03.2016, http://www.hrea.org/programs/gender-equality-and-womens-empowerment/moudawana/
• Heywood, A. (2013). Siyasi İdeolojiler. Ankara: Adres Yayınları.
• Inter-Parliamentary Union. (2016). Erişim tarihi: 04.05.2016, http://www.ipu.org/parline-e/reports/2392_E.htm
• Johansson-Nogués, E.(2013). Gendering the Arab Spring? Rights and (in) security of Tunisian, Egyptian and Libyan women, Security Dialogue, 44(5-6). ss. 393-409.
• Karakır, İ. A. ve Aknur, M. (2015). Devrimler Sonrasında Arap Kadını’nın Siyasi Temsili: Bir Arap Baharı Yanılgısı mı?, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(1), ss. 131-162.
• Karolak, M. (2012). Bahraini Women in the 21st Century: Disputed Legacy of the Unfinished Revolution, Journal of International Women’s Studies, 13(5), ss. 5-16.
• Kassam, A. (2015). Moroccon Women Cleared of Gross Indecency for Wearing ‘Too Tight’ Skirts, Guardian, Erişim tarihi: 19.03.2016, http://www.theguardian.com/world/2015/ jul/13/morocco-women-cleared-trial-gross-indecency-skirts
• Kynsilehto, A. (2008). Islamic Feminism: Current Perspective. Tampere: Juventus Print.
• McDowall, A. (2013). Saudi Arabia makes advances on women’s rights, but still far behindpoll, Thomson Reuters Foundation News, Erişim tarihi: 20.03.2016, http://news.trust.org/item/20131108174913-8v32f/?source=spotlight-writaw
• Mhadhbi, A. (2012). State feminism in Tunisia: reading between the lines,
• Open Democracy, Erişim tarihi: 20.03.2016, https://www.opendemocracy.net/5050/ amira-mhadhbi/state-feminism-in-tunisia-reading-between-lines
• Middleeast Monitor. (2016). The Arab Spring: Five Years On, Erişim tarihi: 19.03.2016, https://www.middleeastmonitor.com/specials/arabspring/
• Moghadam, V. (2013). What is democracy? Promises and perils of the Arab Spring, Current Sociology, 61(4), ss. 393-408.
• Murphy, C. (2012). Arab Awakening Brings Hope, Change to Saudi Women, Middle East Program Occasional Paper Series, Middle East Program Occational Paper Series, Wilson Center, ss. 20-22.
• Nash, K. (2004). Liberal Feminism, In L. Code (ed.) Encuclopedia or Feminist Theories, London: Routledge.
• Özsöz, C. (2008). Kültürel Feminist Teori ve Feminist Teorilere Giriş, Sosyoloji Notları,6, ss. 51-55.
• Öztürkler, H. (2014). Arap Baharı’nın Ekonomik Analizi, Akademik Ortadoğu, 8(2), ss.1-16.
• Paxton, P. ve Hughes, M. (2007) Women, Politics, And Power A Global Perspective, USA:Pine Forge Press.
• Quota Project. (2015). Erişim tarihi: 04.05.2016, http://www.quotaproject.org/uid/ countryview.cfm?country=220
• Rodt, A. P. (2015). Diffusion of Conflict, Encyclopedia Princetoniensis: Princeton Encyclopedia of Self Determination, Erişim tarihi: 18 Temmuz 2016. available online at:http://pesd.princeton.edu/?q=node/235
• Roman, D. (2001). Gendering Eastern Europe: Pre-Feminism, Prejudice, and East-West Dialogues in Post-Communist Romania, Women’s Studies International Forum, 24, ss. 53–66.
• Salime, Z. (2012). A New Feminism? Gender Dynamics in Morocco’s February 20th Movement, Journal of International Women’s Studies, 13(5). ss. 102-114.
• Save the Children, (2014). A devastating toll: The impact of three years of war on the healthof Syria’s children, Westport. Erişim tarihi: 18.07.2016, http://www.savethechildren.org/atf/cf/%7B9def2ebe-10ae-432c-9bd0 df91d2eba74a%7D/SAVE_THE_CHILDREN _A_DEVASTATING _TOLL.PDF
• CEDAW. (2014). State Report of Syria to the United Nations Committee on the Elimination of Discrimination against Women, Erişim tarihi: 18.03.2016, https://www.hrw.org/news/2014/06/24/submission-second-periodic-report-syria-united-nations-committee-elimination
• Stepan, A. ve Linz, J.J. (2013). Democratization Theory and the “Arab Spring”, Journal of Democracy, 24(2), ss. 15-30.
• Syrian Arab Republic’s Constitution of 2012. (2016). Erişim tarihi: 20.03.2016,https://www.constituteproject.org/constitution/Syria_2012.pdf?lang=en
• Şahin, P. G. (2013). Women’s Liberties and Gender Equality in Tunisia: The Asthma of the Arab Spring?, Turkish Policy Quarterly, 11(4) ss. 161-168.
• Temelat, N. (2013). Fas: Arap Baharının İstisnası mı?, Yasama Dergisi, 23, ss. 82-100.
• Temkina, A. ve Zdravomyslova, E. (2003). Gender Studies in Post-Soviet Society: Western Frames and Cultural Differences, Gender and Culture Theory in Russia Today, Studies in East European Thought, 55 (1), ss. 51-61.
• The National. (2011). The Arab Spring country by country, Erişim tarihi: 18.03.2016, http://www.thenational.ae/world/middle-east/the-arab-spring-country-by-country#page3
• Tohidi, N. ve Baynes, J.H. (2001) Women Redefining Modernity and Religion in the Globalized Context. In J.H. Baynes and N. Tohidi (eds) Globalization, Gender and Religion: The Politics of Women’s Rights in Catholic and Muslim Contexts, ss. 17–60. New York, NY: Palgrave.
• Triola, A. (2013). Women as Agents of Social Change in Morocco: How Moroccan Women have Achieved Liberal Reforms Though Non-Democratic Means, Erişim tarihi: 18.03.2016 https://www.academia.edu /7547790/Women_as_Agents_of_Social_Change_in_Morocco_How_Moroccan_Women_have_Achieved_Liberal_Reforms_Through_Non-Democratic_Means
• UN Women. (2016). Declarations, Reservations and Objections to CEDAW. Erişim tarihi: 24.07.2016, http://www.un.org/womenwatch/ daw/cedaw/reservations-country.htm
• Viterna, J. ve Fallon, K. (2008). Democratization, women’s movement, and gender-equitable states: A framework for comparison, American Sociological Review, 73(4). ss. 668–689.
• Watkins, S. ve Marisa R. (1996). Yeni Başlayanlar İçin Feminizm. İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Watson, P. (1993). The Rise of Masculinism in Eastern Europe, New Left Review, 198. ss. 71–82.
• Weidmann, N.B. (2015). Communication Networks and the Transnational Spread of Ethnic Conflict. Journal of Peace Research, 52(3). ss. 285-296.
• World Bank. (2016). World Development Indicators, Erişim tarihi: 18.03.2016, http:// data.worldbank.org/indicator/SG.GEN.PARL.ZS
• World Economic Forum (2010). Global Gender Gap Report 2010, Erişim tarihi: 10.03.2016, http://www3.weforum.org/docs/ WEF_GenderGap_ Report_2010.pdf
• World Economic Forum (2015). Global Gender Gap Report 2015, Erişim tarihi: 10.03.2016,http://reports.weforum.org/global- gender-gap-report-2015/economies/.
• Yıldırım, R. (2014). Anayasayla Taçlanan Tunus Devrimi. Erişim tarihi: 18.07.2016. http://setav.org/tr/anayasayla-taclanan-tunus-devrimi /yorum/14472
• Yörük, A. (2009). Feminizm/ler. Sosyoloji Notları, 7, ss.63-85.
• Zorlu, B. (2016). Yedi Ülkede Arap Ayaklanmalarının Dünü Bugünü, Erişim tarihi: 18.03.2016, http://bianet.org/bianet/siyaset/171448-yedi-ulkede-arap-ayaklanmalarinin-dunu-bugunu