İTHALATTAN İHRACATA, DIŞ TİCARET EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: KURAMSAL ÇERÇEVE VE TÜRKİYE UYGULAMASI (2006Q1-2018Q3)

Yıl 2019, TÜRKİYE EKONOMİSİ ÖZEL SAYISI, 11 - 39, 30.06.2019

Ali Osman Balkanlı

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.546665

Cited By: 4

Öz

Dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi çok uzun yıllardır iktisatçıların tartıştığı bir konu olmuştur. Özellikle 1950’li yıllar ile birlikte, uluslararası ekonomik analizde, ihracatın ekonomik büyümenin motoru olup olamayacağı artan ölçüde tartışılmaya başlanmıştır. Özellikle gelişmiş kapitalist ekonomilerde başlayan bu tartışma, bir adım sonra gelişmekte olan ekonomilerde, ekonomik büyümeyi uyarmak ve daha hızlı büyüme sağlamak noktasında, bir model biçiminde gündeme gelmiş ve uygulanmaya başlanmıştır. Ancak ekonomik büyümenin uyarıcıları arasında kabul edilen ihracatın her ülkede ekonomik büyümeyi mutlaka uyarıp uyaramayacağı hala tartışılan bir konudur. Ve hatta bu tartışmanın bir adım ötesinde, günümüzde yarattığı etkiler boyutuyla, ithalatın da ekonomik büyümeyi uyarıp uyaramayacağı da tartışılmaktadır. Bu çalışmada öncelikle kuramsal düzlemde bu tartışmalar incelenmiştir. Ardından literatür taraması yapılarak, dış ticaret büyüme ilişkisi üzerine elde edilen sonuçlar irdelenmiştir. Bunun ardından ise  2006-2018 dönemi dış ticaretinin gelişimi incelenmiş ve  devamında Türkiye’de 2006Q1-2018Q3 dönemi dış ticaret verileri kullanılarak, ekonometrik düzlemde Granger nedensellik testi ile Türkiye’de ithalat-ihracat-ekonomik büyüme ilişkisinin nasıl olduğu araştırılmıştır. Araştırmadan görülen odur ki, incelenen dönem itibariyle, Türkiye’de ihracatın değil, ithalatın etkililiği vardır ve bu etki ithalattan ihracata doğrudur.  

Anahtar Kelimeler

Dış ticaret, Uluslararası ticaret, Ekonomik büyüme, İhracat-büyüme ilişkisi, İthalat-büyüme ilişkisi

The relationship between external trade and economic growth, from export to import: theoretical outline and Turkish case (2006q1-2018q3)

Öz

The relationship between foreign trade and economic growth has been a topic discussed by economists for many years. Especially in the 1950s, in international economic analysis, it became increasingly debatable whether exports would be the engine of economic growth. This discussion, which started especially in the advanced capitalist economies, is seen as a model in the emerging economies in order to stimulate economic growth and to achieve faster growth, and started to be implemented. However, the question of whether the export to stimulus to economic growth in every country could still a matter of debate.  And at the other side, it is also debated whether imports can stimulate economic growth. In this study, firstly, these debates were examined in the theoretical level and then the literature review was conducted and the results obtained from the relationship between foreign trade growth were examined. After examination of the external trade developments of the 2006-2018 period, using 2006Q1-2018Q3 period foreign trade data, via by Granger Causality test was investigated import-export-growth relationship in Turkey. It is seen from the research that  there is a causality from import to export in the period 2006Q1-2018Q3.

Anahtar Kelimeler

External trade, International trade, Economic growth, Import-economic growth, Export-economic growth

Kaynakça

• Acet, H., Erdoğan, S. ve Köksal, M. (2016). İthalat, ihracat ve büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye uygulaması”. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(31), 145-161.
• Adeleye J. O., Adeteye O. S. and Adewuyi M. O. (2015). Impact of international trade on economic growth in Nigeria (1988-2012). International Journal of Financial Research, 6(3), 163-72. Retreived from http://ijfr.sciedupress.com
• Akkaş İ. ve Öztürk, M. (2016). Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkilerinin analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42),1329-1337.
• Aytaç, A. (2017). Ekonomik büyüme-ihracat ilişkisi: 2001-2016 Türkiye örneği. Social Sciences Research Journal, 6(4), 214-222.
• Aktaş, C. (2009). Türkiye’nin ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 35-47.
• Bağcı, S. (2016). Kasım 2000 ve Şubat 2001 ekonomik krizlerinin dış ticarete etkileri”. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 46-54.
• Bahar, O. (2006). Turizm sektörünün Türkiye’nin ekonomik büyümesi üzerindeki etkisi: Var analizi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi, 13(2), 137-150.
• Bakari, S. and Mabrouki, M. (2017). Impact of exports and imports on economic growth: New evidence from Panama. Journal of Smart Economıc Growth, 2(1), 67-79. Retreived from www.jseg.ro
• Balkanlı, A. O. (2018). Türkiye’de ekonomik gelişme, dış denge ve kriz. İstanbul: Filiz Yayınevi.
• Balkanlı, A. O. (2017). Küresel ekonomi koşullarında Türkiye’de ekonomik gelişme sorunu. İstanbul: Filiz Yayınevi.
• Elias, I. A., Agbo A., Ruphina E. E. and Loveth, O. (2018). Impact of international trade on the economic growth of Nigeria. European Journal of Business and Management, 10(18), 22-30. Retreived from https://www.researchgate.net/publication/326112971_ Impact_of International_Trade_on_the_Economic_Growth_of_Nigeria.
• Ercilasun, M. (2002). 2001 krizi, öncesi ve sonrası: makroekonomik ve mali bir değerlendirme http://content.csbs.utah.edu/~ehrbar/erc2002/pdf/i053.pdf.
• Ersungur, M., Ekinci, E. D. ve Takım, A. (2011). Türkiye ekonomisinde ithalata bağımlılıktaki değişme: girdi-çıktı yaklaşımıyla bir uygulama. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 1-11.
• Gerni, C., Emsen, Ö. S. ve Değer, K. (2008). İthalata dayalı ihracat ve ekonomik büyüme: 1980-2006 Türkiye deneyimi. 2. Ulusal İktisat Kongresi, 20-22 Şubat 2008, DEÜ İİBF İktisat Bölümü, İzmir–Türkiye, 1-21. http://debis.deu.edu.tr/userweb//iibf_kongre/dosyalar/deger.pdf.
• Kar, M., Nazlıoğlu, Ş. ve Ağır, H. (2006). Trade openness, financial development, and economic growth in Turkey: Linear and nonlinear Causality analysis. Internatıonal Conference on Eurasian Economies, 133-143. http://avekon.org/papers/695.pdf.
• Kibritçioğlu, A. (1998). İktisadi büyümenin belirleyicileri ve yeni büyüme modellerinde beşeri sermayenin yeri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 53(1), 207-230. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/36311.
• Korkmaz, S. ve Aydın, A. (2015). Türkiye’de dış ticaret - ekonomik büyüme ilişkisi: Nedensellik analizi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3), 47- 76.
• Lee, J. W. (1994). Capital goods imports and long-run growth. National Bureau of Economic Research, 4725. Retrieved from https://www.nber.org/papers/w4725.
• Mikulić, D. and Nagyszombaty, A. G. (2015). Does international trade cause regional cause regional growth differentials in Croatia?. Zb. Rad. Ekon. Fak. Rij, (33)81-102. Retrieved from https://Hrcak.Srce.Hr/File/206469.
• Jenicek, V. and Krepl, V. (2009). The role of foreign trade and its effects. (Role zahraničního obchodu a jeho efekty), Agricecon, Czech, 55(5), 211–220. Retrieved from https://www.agriculturejournals.cz/publicFiles/06929.pdf.
• Özcan, B. ve Özçelebi, O. (2013). İhracata dayalı büyüme hipotezi Türkiye için geçerli mi?. Yönetim ve Ekonomi, 20(1), 1-14.
• Peng Sun, P. and Heshmati, A. (2010) International trade and its effects on economic growth in China. IZA DP, 5151. Retrieved from http://ftp.iza.org/dp5151.pdf.
• Posner,M. V. (1961). International trade and technical change. Oxford Econonic Papers, 13(3), 323-341.
• Sağlam, M. ve Uğurlu, E. (2013). Kamu açıkları, parasal büyüme ve enflasyon ilişkisi: Türkiye örneği (1983-2008). Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50(576), 71-83.
• Sakyi,D., Villaverde J. ,Maza, A. and Chitted, K.R. (2012). Trade openness, growth and development: Evidence from heterogeneous panel cointegratıon analysıs for middle-income countries. Cuadernos de Economía, 31(57) Especial, 21-40. Retrieved from http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0121-47722012000200002.
• Savrul, B. K., Özekicioğlu, H. ve Özel, H. (2013). Türkiye’de finansal serbestleşmenin tarihsel gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 227-238.
• Savrul, B. ve Doğru, B. (2013). Nominal çapalar ve Türkiye’deki uygulama sonuçları. Sosyal Bilimler Dergisi, 0(1), 1-36. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/100824.
• Seipati M. and Itumeleng P. M. (2014). The impact of international trade on economic growth in South Africa: An econometrics analysis. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(14), 60-66. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/272708696_ The_Impact_of_ International_Trade_on_Economic_Growth_in_South_Africa_An_Econometrics_Analysis.
• Srinivasan, T. N. (2001). Trade,development, and growth, essays in international economics, 225, 1-40. Retrieved from https://www.princeton.edu/~ies/IES_Essays/E225.pdf, Princeton University, Princeton.
• Sümer, K. K. (2013). Makro ekonomik modeller. İstanbul: Beşir Kitabevi.
• Sümer, K. K.(2005). Savunma harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisinin incelenmesi. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 1, 82-91.
• Tan, C. and Jun K. (2012). International trade and economic growth: Evidence from Singapore, Columbia Universıty. Retirieved from https://pdfs.semanticscholar.org/247f/f26e81d0d14 b7731fb 7c044f3294f740bb5e.pdf.
• Torusdağ, M. ve Arvas, M. (2016). İthalat ve ihracatın ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye örneği. IUJEAS, 1(2),1-18. http://www.iibfdergi.igdir.edu.tr/DergiPdfDetay.aspx?ID=31.
• Turgut, A. (2006). Finansal krizlerde İMF’nin rolü ve önemi: 1997 Asya ve 2000-2001 Türkiye krizleri. Selçuk Üniversitesi, Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, 10(9), 1-14.
• T.C. Merkez Bankası, (2018). Erişim Tarihi:01.01/03.02.2019. https://www.tcmb.gov.tr.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Erişim Tarihi: 01.01/03.02.2019, https://www.tuik.gov.tr.
• Uğurlu, E. (2009). Real exchange rate and economic growth: Turkey. Manas Journal of Social Sciences, 22, 191-212.
• Vernon, R. (1966). International investement and international trade in the product cycle. Quarterly Journal International Trade in the Product Cycle, Quarterly Journal of Economics, 80, 190-207.
• Yıldız, Ezgi ve Berber, M. (2012). İthalata dayalı büyüme: 1989–2007 Türkiye örneği. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10, 165-179.
• Zengin, H. ve Kurt, B. (2016). İthalatın ekonomik büyüme üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri: Feder-Ram modeli. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(4), 67-86.