Türkiye’de Küreselleşen Kapitalizmin Finansallaşması ve Devlet

Yıl 2019, TÜRKİYE EKONOMİSİ ÖZEL SAYISI, 129 - 150, 30.06.2019

Hasan Acar

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.584287

Öz

Tarihsel arka planı olmakla birlikte özellikle 1960’lı yılların ortalarında başlayan merkez kapitalist ülkelerde kârlılık oranlarındaki düşme eğilimi, 1970’li yıllardaki ekonomik kriz sonrası kapitalistleşen ülkelerde düşen kârlılık oranlarına karşı gösterilen reaksiyonlar ve 1980 sonrasında benzeri görülmemiş bir ivme kazanan finansallaşma süreci günümüz ekonomisine şekil veren olaylar dizisini oluşturmaktadır. 1980’li yıllarda başlayan, 1990’lı ve 2000’li yıllardan günümüzde de devam eden ulaşım, teknoloji ve iletişimde gerçekleşen devrimlerle beraber emek ve sermaye hareketleri çok daha serbestlik kazanmıştır. Sermaye hareketinin önündeki engellerin kaldırılmasıyla birlikte finansal piyasalar ortak, aralıksız çalışan uluslararası bir pazar haline gelmiştir. Teknolojik ve iktisadi gelişmeler sonucu giderek önem kazanan finansallaşma, 1990’lı yıllardan itibaren dünya ekonomisinde önemli bir kavram olarak karşımıza çıkmıştır. Bu çalışma, kapitalist sistemin alt yapısını oluşturan temel faktörlerin tarihsel dönüşümünün Türkiye’de son yirmi yıldaki etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de Finansallaşma, Devlet Teşvikleri, Neoliberalizm, Kapitalizm, Devlet Borçlanması

FINANCIALIZATION OF GLOBAL CAPITALISM AND STATE IN TURKEY

Öz

With its historical background especially started in the middle of the 1960s, tendency to decline in profitability ratios among central capitalist countries, after the economic crisis in the 1970s, the countries which adopted more and more capitalism, reactions to falling profitability rates and an unprecedented momentum in the financial process after 1980, which was never seen before set forth index of events that shape today’s World economy. Labor and capital movements gained much more freedom with the revolutions in transportation, technology and communication which started in the 1980s and continued in 1990s and 2000s. With the removal of the obstacles to the capital movement, financial markets have become a common, uninterrupted international market. Financialization, which has become increasingly important as a result of technological and economic developments, has emerged as an important concept in the world economy since the 1990s. This study aims to assess the impact on Turkey of the last twenty years the historical transformation of the main factors that make up the infrastructure of the capitalist system.

Anahtar Kelimeler

Financialisation in Turkey, Government Incentives, Neoliberalism, Capitalism, State Debt

Kaynakça

• Adıgüzel, M. (2013). Ekonomik küreselleşmenin Türkiye ekonomisine etkileri. Akademik Bakış, 35, 1-20.
• Akçay, Ü. (2016). Finansallaşma, Merkez Bankası politikaları ve borcun özelleştirilmesi. (Ed. Pınar Bedirhanoğlu, Özlem Çelik, Hakan Mıhcı), Finansallaşma Kıskacında Türkiye’de Devlet Sermaye Birikimi ve Emek, İstanbul: NotaBene, 45-80.
• Akduran, Ö. and Temelli, S. (2015). Politik iktisadın yeni gözdesi olarak teşvik politikaları: Son dönem içerisinden Türkiye’ye bakış, (Ed. Hakan Mıhcı), Finansallaşma Devlet ve Politik İktisat, İstanbul: NotaBene, 221-250.
• Arrighi, Giovanni (1994). The Long Twentieth Century: Money, Power and the Origins of Our Times, New York: Verso.
• Bayar, Fırat (2008). Küreselleşme kavramı ve küreselleşme sürecinde Türkiye. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 32, 25-34.
• Boratav, Korkut (1994). Türkiye büyük bir borsaya dönüştü. İktisat Dergisi, 343, 12-18.
• Candan, Nesrin (2012). Türkiye’de 1990 yılından sonra uygulanan vergi politikaları ve kriz etkisi. Turkish Journal of Agricultural Economics, 18-2, 79-86.
• Erdem, Nilgün (2014). Finansal birikim rejimi altında Türkiye’de bankacılık. (Ed. Hakan Mıhcı), Finansallaşma Devlet ve Politik İktisat, İstanbul: NotaBene, 147-172.
• Epstein, Gerald (2005). Introduction: Financialization and the World Economy, Northampton: Edward Elgar Press.
• Friedman, Thomas (1999). The Lexus and the Olive Tree: Understanding Globalization, New York: Farrar Straus.
• Ganiev, Junus (2014). Küreselleşme, finansal piyasalar ve kriz. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 1-2, 117-129.
• Güler, Mehmet Atilla (2017). Borçla yönetmek: 2000’li yıllarda Türkiye’de borçlanma ve borçluluk. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 192-219.
• Gürkan, Ceyhun & Karahanoğulları, Yiğit (2014). Neoliberalizmin krizi ve kamu maliyesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 1-19.
• Iyibozkurt, Erol (2001). Uluslararası İktisat Teori Politika Uygulama, Bursa: Ezgi Yayınevi.
• Koç, Abdilcelil (2015). Küresel kapitalizmin finansallaşmasına Türkiye ekonomisinin eklemlenme süreci. (Eds. Hakan Mıhcı), Finansallaşma Devlet ve Politik İktisat, İstanbul: NotaBene, 115-145.
• Krippner, Greta (2005). The Financialization of the American Economy, Oxford: Oxford University Press.
• Uslu, Kamil & Gündoğdu, Aysel (2011). Küresel finansallaşmanın Türkiye›deki bankaların finansal faaliyetlerine ve bireyler üzerine etkileri. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31-2, 145-164.
• Yaman Öztürk, Melda (2008). Geç Kapitalistleşme Sürecinde Kriz, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Yeldan, Erinç (2009). Kapitalizmin yeniden finansallaşması ve 2007/2008 krizi: Türkiye krizin neresinde?. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1, 11-28.