Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde İfade Özgürlüğü ve Sınırları

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 537 - 570, 19.08.2022

Levent Ersin Orallı

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.1164127

Cited By: 3

Öz

Düşünceyi ifade edebilme özgürlüğü, diğer birçok özgürlük sahasını bünyesinde barındıran bir şemsiye gibidir. Bilgi edinme, bilgiyi paylaşma, örgütlenme ve toplantı düzenleme şeklinde çok sayıda türev özgürlük alanı demokratik hukuk devletlerinin gelişimi açısından öncü roller üstlenmektedir. Yenilikçi fikirlerin belirebilmesi ifade özgürlüğü ile mümkündür. Yeni taleplerin dile getirilmesi, farklı fikirlerin oluşması ve tartışılabilmesi, bireylere farklı kanaatler arasında seçim yapabilme kabiliyeti tanımakta ve toplumsal dönüşüme katkı sunmaktadır. Ancak ifade özgürlüğü mutlak bir özgürlük alanı şeklinde yorumlanmamalıdır; demokratik ülkelerde ifadenin özgürlüğü kadar sınırlarının da olması doğaldır. Bu sınırlar ulusal ve uluslararası mevzuatta tanımlandığı gibi, yargı organları kararlarıyla da şekillendirilmiştir. Çalışmamızda ifade özgürlüğünün kapsamını, bu kapsama ilişkin sınırları ve özgürlük alanına ilişkin müdahalelerin çerçevesini Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ndeki düzenlemeler ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ışığında ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

İfade Özgürlüğü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Sınırlamanın Sınırları, Meşru Amaç Ölçütü.

Freedom of Expression and Limits in the European Convention on Human Rights

Öz

Freedom of expression is like an umbrella that encompasses many other areas of freedom. Numerous derivative areas of freedom, such as obtaining information, sharing information, organizing and holding meetings, play pioneering roles in the development of democratic rule of law states. However, freedom of expression should not be interpreted as an absolute freedom domain; it is natural for democratic countries to have borders as well as freedom of expression. These borders are defined in national and international legislation, as well as shaped by the decisions of judicial bodies. In our study, we will evaluate the scope of freedom of expression, its limits and the framework of interventions in the field of freedom. In this context, the regulations in the European Convention on Human Rights and the decisions of the European Court of Human Rights will be taken into consideration.

Anahtar Kelimeler

Freedom of expression, European Convention on Human Rights, European Court of Human Rights, Limits of Limitation, Legitimate Purpose Criterion

Kaynakça

• Arslan, Z. (2003). İfade özgürlüğünün sınırlarını yeniden düşünmek: Açık ve mevcut tehlike’nin tehlikeleri. B. B. Özipek (Ed.), Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti kitabı içinde (s. 49-66). Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu Yayınları.
• Bıçak, V. (2003). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında ifade özgürlüğü. B. B. Özipek (Ed.), Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti kitabı içinde (s. 269-314). Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu Yayınları.
• Doğru, O. (2013). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi. Ankara: Pozitif Yayıncılık.
• Erdoğan, M. (2001). Demokratik toplumda ifade özgürlüğü. Liberal Düşünce Dergisi, 6(24), 8-13.
• Eren, A. (2004). Özgürlüklerin sınırlandırılmasında Demokratik Ttoplum düzeninin gerekleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Gölcüklü, F. ve Gözübüyük, Ş. (1996). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve uygulaması. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
• Hafızoğulları, Z. (2004). Liberal Demokratik Toplum, Hukuk ve Devlet düzeninde ifade hürriyetinin sınırı. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (55), 85-101.
• İnceoğlu, S. (2011). İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi kararlarında çoğulculuk. E. Göztepe (Ed.), Çoğulcu Demokrasi Çoğunlukçu Demokrasi ikilemi ve İnsan Hakları kitabı içinde (s. 83-129). Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
• Kaboğlu, İ. (1994). Düşünce özgürlüğü: Avrupa ölçütleri ve Türkiye. İnsan Hakları Yıllığı, TODAİE, 3, 45-53.
• Kavra, E. (1989). Montesquieu ve De Tocqueville’e göre Demokrasi ve temel güvenceleri. Amme İdaresi Dergisi, 22(4), 75-83.
• Korkmaz, Ö. (2014). Düşünceyi açıklama özgürlüğü ve sınırları. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Kuçuradi, İ. (1998). Düşünce özgürlüğü: Nedir acaba. H. Ökçesiz (Ed.), Düşünce Özgürlüğü kitabı içinde (s. 17-26). İstanbul: Arkivi Yayınları.
• Luxemburg, R. (1990). 1917 Ekim Devrimi. İstanbul: BDS Yayınları.
• Mackinnon, C. A. (1993). Only words, Cambridge: Harvard University Press.
• Macovei, M. (2001). İfade özgürlüğü. Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları, 2, 12-52.
• Salihpaşaoğlu, Y. (2020). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve yargılamada kullandığı, yöntem, ilke ve usuller. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Schauer, F. (1982). Free speech: A philosophical enquiry. Cambridge: Cambridge University Press.
• Selçuk, S. (1999). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Türk uygulaması. Yargıtay Dergisi, 25, 5-33.
• Siyahbant. (2012). Erişim tarihi: 17.12.2020, http://www.siyahbant.org/wp-content/uploads/2012/09/siyahbant_kitap_final_web.pdf
• Sunay, R. (2001). İfade hürriyetinin muhtevası ve sınırları, Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu Yayınları.
• Trager, R. ve Dickerson, D. (1999). Freedom of expression in the 21st century. California: Thousand Oaks: Pine Forge Press.
• Uygun, O. (2011). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk hukukunda ifade özgürlüğünün sınırları. O. Uygun (Ed.), Kamu Hukuku İncelemeleri kitabı içinde (s. 137-176). İstanbul: XII Levha Yayınları.
• Yayıntaş, A. (2012). İnce sınırlar: Güncel sanatta sermaye, sanat kurumu ve devlet üçgeninde sansür. A. Günal (Ed.), Siyah Bant kitabı içinde (s. 72-81). İstanbul: Açık Toplum Vakfı Yayınları.
• Arslan / Türkiye Kararı, Başvuru No: 23462/94, Karar Tarihi: 08.06.1999.
• Autronic AG / İsviçre Kararı, Başvuru No: 12726/87, Karar Tarihi: 22.05.1990.
• Aydın Tatlav / Türkiye Kararı, Başvuru No: 13470/87, Karar Tarihi: 02.05.2006.
• Engel ve Diğerleri / Hollanda Kararı, Başvuru No: 5116/72, Karar Tarihi: 08.06.1976.
• Giniewski / Fransa Kararı, Başvuru No: 64016/00, Karar Tarihi: 31.01.2006.
• Hadjianastassiou / Yunanistan Kararı, Başvuru No: 12945/87, Karar Tarihi: 16.12.1992.
• Handyside / Birleşik Krallık Kararı, Başvuru No: 5493/72, Karar Tarihi: 07.12.1976.
• Karataş / Türkiye Kararı, Başvuru No: 23168/94, Karar Tarihi: 08.07.1999.
• Kayasu / Türkiye Kararı, Başvuru No: 64119/00, Karar Tarihi: 13.11.2008.
• Leander / İsveç Kararı, Başvuru No: 9248/81, Karar Tarihi: 26.03.1987.
• Lingens / Avusturya Kararı, Başvuru No: 9815/82, Karar Tarihi: 08.07.1986.
• Müller ve Diğerleri / İsviçre Kararı, Başvuru No: 10737/84, Karar Tarihi: 24.05.1988.
• Observer ve Guardian / Birleşik Krallık Kararı, Başvuru No: 13585/88, Karar Tarihi: 26.11.1991.
• Otto Preminger Enstitüsü / Avusturya Kararı, Başvuru No: 13470/87, Karar Tarihi: 20.09.1994.
• Prager ve Oberschlick / Avusturya Kararı, Başvuru No: 20834/92, Karar Tarihi: 26.04.1995.
• Silver ve Diğerleri / Birleşik Krallık Kararı, Başvuru No: 5947/72, Karar Tarihi: 25.03.1983.
• The Sunday Times / Birleşik Krallık Kararı, Başvuru No: 6538/74, Karar Tarihi: 26.04.1979.
• Vereniging We­ekblad Bluf / Hollanda Kararı, Başvuru No: 16616/90, Karar Tarihi: 09.02.1995.
• Zana / Türkiye Kararı, Başvuru No: 18954/91, Karar Tarihi: 25.11.1997.
• Ali Gürbüz ve Hasan Bayar Kararı, Başvuru No: 2013/568, Karar Tarihi: 24.06.2015.
• Bekir Coşkun Kararı, Başvuru No: 2014/12151, Karar Tarihi: 04/06/2015.
• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Erişim tarihi: 11.12.2020)https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/IH_ve_Temel_Ozgurluklerin_Korunmasi.pdf
• Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c016/tbmm22016089ss0148.pdf (Erişim tarihi: 12.12.2020)
• Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc086/kanuntbmmc086/kanuntbmmc08604750.pdf (erişim tarihi: 16.12.2020)
• İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf (Erişim tarihi: 16.12.2020)