Amerika’da Üç Tönnies: Park, Sorokin ve Parsons Alımlamaları

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 127 - 155, 31.01.2023

Muhammed Oğuzhan Güner Mehmet Ali Akyurt

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.1245675

Öz

Sosyoloji tarihinde sosyologların gerçekleştirdikleri araştırmalar, ortaya koydukları kavramlar ve geliştirdikleri teoriler kadar, bunların gerek kendi dönemlerinde ve otantik ulusal sosyoloji ortamlarında gerekse farklı zaman ve zeminlerde nasıl karşılanıp anlaşıldıkları, nasıl bir etkiye sahip oldukları da önemli bir araştırma alanı olarak öne çıkmaktadır. Bu araştırmada Ferdinand Tönnies’in (1855-1936) Amerikan sosyoloji ortamını nasıl etkilediği üzerinde durulmaktadır. ABD’de Edward A. Ross’un 1901 yılında “Toplumsal Kontrol” başlıklı çalışmasında Tönnies’e yaptığı ilk atfı Tönnies’in 1904 yılında St. Louis Üniversitesi Bilim ve Sanat Kongresi’nde bizzat sunduğu “Toplumsal Yapının Güncel Sorunları” başlıklı bildiri takip etmiştir. Araştırma söz konusu ilk temaslardan başlayarak Tönnies’in Amerikan sosyologları tarafından farklı alımlanma biçimlerini teşhis etmeye çalışmaktadır. Bunlardan ilki (Parkçı okuma), Chicago Okulu’nun kurucularından Robert E. Park (1864-1944) özelinde cisimleşmekte, Tönnies’in temel kavram ve ayrımlarını Chicago’da yaşanan toplumsal dönüşümü anlamlandırmak için değerlendirmektedir. İkincisi (Sorokinci okuma) Pitirim A. Sorokin (1889-1968) özelinde karşımıza çıkmakta ve seçmeci, pedagojik ve bir ölçüde indirgemeci bir nitelik arz etmektedir. Üçüncü ve sonuncu okumada (Parsonsçı okuma) ise Tönnies, Talcott Parsons (1902-1979) tarafından ortaya konan “sistem olarak toplum” tasavvuru çerçevesinde değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyoloji Tarihi, Alımlama, Amerikan Sosyolojisi, Alman Sosyolojisi, Ferdinand Tönnies, History of Sociology, Reception, American Sociology, German Sociology

Three Tonnieses in America: The Receptions of Park, Sorokin and Parsons

Öz

In the history of sociology, the research conducted by sociologists, the concepts they put forward and the theories they developed are significant fields or research. Recently, new research topics also attracted increasing attention such as how individual sociologists were received and understood in their own periods and authentic national sociological environments as well as in different times and grounds, and what kind of impact they had. This research focuses on how Ferdinan Tönnies (1855-1936) influenced the American sociological atmosphere. Beginning with the first reference to Tönnies in the United States in 1901 with “Social Control” and the first contact with Tönnies in 1904 when he presented a paper entitled “The Present Problems of Social Structure” at the St. Louis University Congress of Science and Art in 1904, Edward A. Ross attempts to identify the different ways in which Tönnies was received by American sociologists. The study argues that there are three modes of reception. The first of these is the Parkian reading, embodied in Robert E. Park (1864-1944), one of the founders of the Chicago School, who utilizes Tönnies' basic concepts and distinctions to make sense of the social transformation in Chicago. Secondly, we encounter the popularizing Sorokinian reading of Pitirim A. Sorokin (1889-1968), which is characterized as selective and to some extent reductionist. The Parsonsian reading, in which Tönnies is evaluated by Talcott Parsons (1902-1979) in the context of Tönnies' imagination of society as a system, is the last of the forms of reception discussed in this article.

Anahtar Kelimeler

Ferdinand Tönnies, History of Sociology, Reception, American Sociology, German Sociology

Kaynakça

• Abbott, A. (2014). Bölüm ve disiplin 100. yılında Şikago okulu. (S. G. Ihlamur Öner, Çev.). İstanbul: Küre.
• Adair-Toteff, C. (1995). Ferdinand Tonnies: Utopian visionary. Sociological Theory, 13(1), 58-65. doi:10.2307/202006
• Adair-Toteff, C. (Ed.). (2005). Sociological beginnings: The first conference of the German society for sociology. Studies in social and political thought (1. publ.). Liverpool: Liverpool University Press.
• Akyurt, M. A. (2017). Is it possible to read history of sociology as history of receptions? (Un)Making Europe: Capitalism, Solidarities, Subjectivities içinde (s. 967). 13th Conference of the European Sociological Association, sunulmuş bildiri, Athens: ESA.
• ASA. (2022). ASA. American Sociological Association. https://www.asanet.org/about/governance-and-leadership/council/past-leaders.
• Balcı, M. E. (2018). Sınır-ötesi bir uygarlık operasyonu: Talcott Parsons’ın uygarlık okuması. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 38(2). doi:10.26650/SJ.2018.38.2.0032
• Balcı, M. E. (2020). Gerilimi sürdürmek: Sosyolojik ikilemler üzerine bir soykütüğü denemesi. İstanbul: Runik Kitap.
• Balcı, M. E. (2022). Çağdaş sosyolojik ikilemler için bir milat: Parsons-Schutz tartışması. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 25(3), 450-470. doi:10.18490/sosars.1196601
• Baş, M. F. (2014). Gerhard Kessler’in Türkiye’deki sosyoloji anlayışına katkısı. Sosyoloji Dergisi, 3(28), 201-222.
• Baş, M. F. (2015). Tarihçi iktisattan sosyolojiye: Gerhard Kessler. (Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul).
• Becker, H. (1932). Systematic sociology. New Jersey: John Wiley & Sons.
• Bond, N. (2009). Ferdinand Tönnies and Western European positivism. Intellectual History Review, 19(3), 353-370. doi:10.1080/17496970903266285
• Breslau, D. (2007). The American spencerians: Theorizing a new science. C. Calhoun (Ed.), Sociology in America: A History içinde (s. 39-62). Chicago, IL: University of Chicago Press. https://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/S/bo4138543.html.
• Cahnman, W. J. (1977). Toennies in America. History and theory, 16(2), 147. doi:10.2307/2504593
• Calhoun, C. (2007). Sociology in America: An introduction. C. Calhoun (Ed.), Sociology in America: A History içinde (s. 1-38). Chicago, IL: University of Chicago Press. https://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/S/bo4138543.html.
• Carstens, U. (2013). Ferdinand Tönnies: Friese und Weltbürger: eine biographie. Nordfriisk Instituut (Series) (2., überarb. und ergänzte Aufl.). Bräist/Bredstedt: Nordfriisk Instituut.
• Gulbenkian Komisyonu. (2018). Sosyal bilimleri açın. (Ş. Tekeli, Çev.) (On ikinci Baskı). İstanbul: Metis.
• Güner, M. O. (2019). Ferdinand Tönnies’in sosyolojisi ve Alman sosyal bilimler geleneğindeki yeri. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Heberle, R. (1937). The sociology of Ferdinand Tönnies, American Sociological Review, 2(1), 9-25.
• Jacobs, P. P. (1909). German sociology. (Yayımlanmamış doktora tezi, Columbia, New York).
• Kabakcı, E. (2014). Bir yeniden yorumlama örneği: Ahmed Rıza’nın “Pozitivizm”i. Sosyoloji Dergisi, (28), 27-71.
• Kıray, M. (2000). Ereğli: Ağır sanayiden önce bir sahil kasabası (Üçüncü Baskı). İstanbul: Bağlam.
• Kivisto, P. ve Swatos, W. H. (1990). Weber and interpretive sociology in America. The Sociological Quarterly, 31(1), 149-163.
• Levine, D. N., Carter, E. B. ve Gorman, E. M. (2011). Simmel’in Amerikan sosyolojisi üzerindeki etkisi I-II. J. Dirlikyapan (Ed.), Georg Simmel: Sosyolog, Sanatçı, Düşünür içinde (s. 54-121). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• MacIver, R. M. (1914). Society and “The Individual”. The Sociological Review, a7(1), 58-64. doi:10.1111/j.1467-954X.1914.tb02362.x
• MacIver, R. M. (1937). Society, a textbook of sociology. New York: MW Books.
• Mitzman, A. (1971). Tonnies and German society, 1887-1914: From cultural pessimism to celebration of the volksgemeinschaft. Journal of the History of Ideas, 32(4), 507. doi:10.2307/2708974
• Mitzman, A. (1973). Sociology and estrangement: Three sociologist of imperial Germany. New York: Alfred A. Knoph.
• Nisbet, R. (1966). The sociological tradition. New York: Basic Books, Inc.
• Nisbet, R. (2013). Sosyolojik düşünce geleneği. (Y. Kaplan, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Özlem, D. (2013). Evrenselcilik mitosu ve sosyal bilimler. Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek içinde (Dördüncü Baskı) (s. 53-66). İstabul: Metis.
• Park, R. E. ve Burgess, E. (1921). Introduction to the science of sociology. Illinois: Chicago University Press.
• Parsons, T. (2015). Toplumsal eylemin yapısı cilt:2 Max Weber (C. 2). (N. Niven ve A. Bölükbaşı, Çev.) Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları.
• Paustian, E. C. (1943). The sociology of Ferdinand Tönnies. Illinois: Northwestern University.
• Precht, O. (2021). Project: “Marx in France. The self-determination of French theory (1945–1995)”. ZfL Berlin. Erişim tarihi: 25.10.2022, https://www.zfl-berlin.org/project/marx-in-france.html.
• Redfield, R. (1930). Tepoztlan: A Mexican village: A study of folk life. The University of Chicago.
• Sallaz, J. ve Zavisca, J. (2007). Bourdieu in American sociology, 1980-2004. Annual Review of Sociology, 33, 21-41. doi:10.1146/annurev.soc.33.040406.131627
• Salomon, A. (1936). In Memoriam Ferdinand Tönnies (1855-1936). Social Research, 3(3), 348-363. http://www.jstor.org/stable/40981509.
• Scaff, L. A. (2004). Max Weber and the social sciences in America. European Journal of Political Theory, 3(2), 121-132. doi:10.1177/1474885104041042.
• Sica, A. (2007). Defining disciplinary identity: The historiography of U.S. sociology. C. Calhoun (Ed.), Sociology in America: A History içinde (s. 713-732). Chicago, IL: University of Chicago Press. https://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/S/bo4138543.html.
• Sieweke, J. (2014). Pierre Bourdieu in management and organization studies—A citation context analysis and discussion of contributions. Scandinavian Journal of Management, 30(4), 532-543. doi:10.1016/j.scaman.2014.04.004
• Sorokin, P. A. (1928). Contemporary sociological theories. Harper & Brothers.
• Sorokin, P. A. (1994). Çağdaş sosyoloji kuramları (C. 1-II, C. II). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sönmez, A. (2019). Durkheim’ın toplumu bir özne, toplumsalı bir nesne olarak kavramsallaştırma çabası. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(1). doi:10.26650/SJ.2019.39.1.0001
• Tiryakian, E. A. (1979). The significance of schools in the development of sociology. W. E. Snizek, R. Fuhrman ve M. K. Miller (Ed.), Contemporary Issues in Theory and Research: A Metasociological Perspective içinde (s. 211-233). Greenwood Press.
• Todd, A. J. (1920). Reaching the mainsprings of the wills of people. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 91(1), 26-35. doi:10.1177/000271622009100109
• Tonnies, F. (1905). The present problems of social structure. American Journal of Sociology, 10(5), 569-588. doi:10.1086/211335
• Tönnies, F. (1887). Gemeinschaft und gesellschaft: Abhandlung des communismus und des socialismus als empirischer culturformen. Leipzig: Fues.
• Tönnies, F. (1895). The American Journal of Sociology. Archiv für Soziale Gesetzgebung and Statistik, (8), 723-726.
• Tönnies, F. (1909). Die sitte. Frankfurt am Main (Rütten & Loening).
• Ünlü, O. ve Akyurt, M. A. (2022). Bourdieu’nun yönetim ve örgüt araştırmalarında alımlanma biçimleri. Yönetim ve Organizasyon Araştırmaları Dergisi, 7(2), 47-80.
• Wirth, L. (1926). The sociology of Ferdinand Tonnies. American Journal of Sociology, 32(3), 412-422.
• Wirth, L. (1938). Urbanism as a way of Life. American Journal of Sociology, 44(1), 1-24.
• Wolff, K. H. (1950). Introduction. K. H. Wolff (Ed.), The sociology of George Simmel içinde (s. xvii-lxiv). New York: The free Press of Glencoe.