TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER: SEÇKİNCİ VE SEÇİCİ POLİTİK AİDİYETE DOĞRU BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 313 - 341, 31.01.2024

Pelin Sönmez Pınar Üzmez

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.1294305

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, politik aidiyet kavramını Türkiye’deki Suriyeliler üzerinden analiz etmektir. Politik aidiyet, temel anlamda siyasal aktörlerce inşa edilen bir projedir. Böylesi bir proje, yasalar ya da politikalarla mümkün kılınabildiği gibi siyasal söylemlerle de inşa edilebilmektedir. Çalışmada politik aidiyetin görünür unsurları olarak, Türkiye’nin göç ve vatandaşlık mevzuatı ile Göç İdaresi Başkanlığı’nın uyum politikaları incelenmiştir. Türkiye’de yaşayan Suriyelilere yönelik geçmiş saha çalışmaları incelenmiştir. Söylem boyutunda ise Türkiye’de göç yönetiminde etkili olan aktörlerin Suriyelilerle ilgili Anadolu Ajansı’nda yer alan demeçleri eleştirel söylem analiziyle değerlendirilmiştir. Çalışmanın analizleri arasında ilk olarak politik aidiyetin İslam dini temelli ortaklık ve kültürel yapı ortaklığı üzerinden kurulduğu tespit edilmektedir. Diğer yandan varlığı öne sürülen politik aidiyetin Türkiye’deki uzun soluklu “güvenlik” hassasiyetleri ile bir arada geliştirildiği tespit edilmiştir. Güvenlik eksenli bu yaklaşımda günümüze kadar herhangi bir sapma bulunmamaktadır. Bir diğer bulgu, söz konusu güvenlik kaygılarının devamı niteliğindedir ve Türkiye’de yaşayan Suriyelilere yönelik seçkinci yapıda bir politik aidiyet projesi oluşturduğu neticesine götürmektedir. Çalışmanın özgünlüğü politik aidiyet kavramlaştırması ve buna dayalı literatürü Türk siyasi alanı ve Türkiye’de yaşamakta olan Suriyeliler özelinde incelemesidir.

Anahtar Kelimeler

Suriyeli, mülteci, söylem analizi, vatandaşlık, politik aidiyet

Teşekkür

Sayın Editör, Değerlendirmeleriniz için şimdiden teşekkür ederim. Doç. Dr. Pelin Sönmez

Kaynakça

• Akçapar, Ş. K. ve Şimşek, D. (2018). The Politics of Syrian Refugees in Turkey: A Question of Inclusionand Exclusion through Citizenship, Social Inclusion, 6(1), 176–187.
• Akın, M. H. ve Bozbaş, G. (2020). Suriye’den Türkiye’ye Göçün Sosyolojik Sonuçları: Suriyeli Göçmenler Üzerine Uygulamalı Bir Saha Araştırması, Liberal Düşünce Dergisi, 25(97), 47-65.
• Akıncı, B, Nergiz, A ve Gedik, E. (2015). Uyum Süreci Üzerine Bir Değerlendirme: Göç ve Toplumsal Kabul, Göç Araştırmaları Dergisi, 1(2), 58-83.
• Anadolu Ajansı (2019, 23 Temmuz). İçişleri Bakanı Soylu: Herkes oturum belgesinin tarif ettiği vilayette hayatını devam ettirecek. Erişim tarihi: 04.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/politika/icisleri-bakani-soylu-herkes-oturum-belgesinin-tarif-ettigi-vilayette-hayatini-devamettirecek/ 1539225.
• Anadolu Ajansı. (05.12.2013, 5 Aralık). Gül›den Suriyelilerin kaldığı konaklama merkezine ziyaret. Erişim tarihi: 04.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/gulden-suriyelilerin-kaldigi-konaklama-merkezine-ziyaret/199609.
• Anadolu Ajansı. (2013, 31 Ağustos). Bu coğrafyadaki kardeşlerimize barış telkin ediyoruz. Erişim tarihi: 13.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/politika/bu-cografyadaki-kardeslerimize-baris-telkin-ediyoruz/221856.
• Anadolu Ajansı. (2016, 12 Temmuz). İçişleri Bakanı Ala: Yarar gördüğümüz aileleri Türk vatandaşlığına alacağız. Erişim tarihi: 13.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/politika/icisleri-bakani-ala-yarar-gordugumuz-aileleri-turk-vatandasligina-alacagiz/606329.
• Anadolu Ajansı. (2016, 2 Temmuz). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Suriyeli kardeşlerimize vatandaşlık imkanı vereceğiz. Erişim tarihi: 13.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/cumhurbaskani-erdogan-suriyeli-kardeslerimize-vatandaslik-imkani-verecegiz/601836.
• Anadolu Ajansı. (2016, 5 Şubat). Başbakan Davutoğlu: Bütün çukurlar kapatılacak. Erişim tarihi: 13.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/basbakan-davutoglu-butun-cukurlar-kapatilacak/516991.
• Anadolu Ajansı. (2019, 13 Temmuz). Bakan Soylu, Arap dünyasından gazetecilerle buluştu. Erişim tarihi: 04.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/politika/bakan-soylu-arap-dunyasindan-gazetecilerle-bulustu/1530753.
• Anadolu Ajansı. (2019, 28 Temmuz). İçişleri Bakanı Soylu: Geçici koruma statüsündekilerin sınır dışı edilmesi söz konusu değil. Erişim tarihi: 04.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/politika/icisleri-bakani-soylu-gecici-koruma-statusundekilerin-sinir-disi-edilmesi-soz-konusu-degil/1543632.
• Anadolu Ajansı. (2019, 29 Aralık). İçişleri Bakanı Soylu: Narko terör kapsamında bu yıl 43 milyon kök kenevir yakaladık. Erişim tarihi: 13.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/politika/icisleri-bakani-soylu-narko-teror-kapsaminda-bu-yil-43-milyon-kok-kenevir-yakaladik/1687136.
• Anadolu Ajansı. (2019, 8 Kasım). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Hiç kimse bizim aramıza ayrılık tohumları ekemez. Erişim tarihi: 04.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-hic-kimse-bizim-aramiza-ayrilik-tohumlari-ekemez/1639512.
• Anadolu Ajansı. (2022, 19 Ağustos). İçişleri Bakanı Soylu: 2023›te içeride hiçbir terörist kırsalda kalmayacak. Erişim tarihi: 27.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/icisleri-bakani-soylu-2023te-iceride-hicbir-terorist-kirsalda-kalmayacak/2664605.
• Anadolu Ajansı. (2022, 9 Eylül). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Yunanistan’ın anlayacağı dil neyse o dille konuşuyoruz. Erişim tarihi: 04.11.2022, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/cumhurbaskani-erdogan-yunanistanin-anlayacagi-dil-neyse-o-dille-konusuyoruz/2680999.
• Antonsich, M. (2010). Searching for belonging an analytical framework, Geography Compass, 4(6), 644–659.
• Ayvazoğlu, A. Ş., Künüroğlu, F., Van De Vijver, F. ve Yağmur, K. (2020). Acculturation of Syrian Refugees in the Netherlands: Religion as Social Identity and Boundary Marker, Journal of Refugee Studies, 34(1), 555-578.
• Balcıoğlu, Z. (2018). Sultanbeyli, Istanbul, Turkey A Case Study of Refugees in Towns, Tufts University Feinstein International Center, Erişim tarihi: 22.09.2022, https://fic.tufts.edu/publication-item/sultanbeyli-istanbul-refugees-in-towns/.
• Baykal, S. ve Yılmaz, L. (2020). Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile Göç İdaresi Bağlamında Türkiye’nin Yeni Göç Siyaseti, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(2), 633-652.
• Berry, J. W., Phinney, J. S., Sam, D. L. and Vedder, P. (2006). Immigrant Youth: Acculturation, Identity, and Adaptation, Applied Psychology, 55(3), 303-332.
• Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği. (2021). Global Trends Forced Displacement 2021 Raporu, Erişim tarihi: 21.09.2022, https://www.unhcr.org/publications/brochures/62a9d1494/global-trends-report-2021.html.
• Bouchard, G. (2011). What is interculturalism?, McGill LawJournal, 56(2), 435–468.
• Crowley, J. (1999). The Politics of Belonging: Some Theoretical Considerations, Andrew Geddesand Adrian Favell, (Eds.), The Politics of Belonging: Migrants and Minorities in Contemporary Europe (pp. 15- 41). Aldershot: Ashgate.
• Çağlar, İ. ve Özkır Y. (2014). Suriyeli Mültecilerin Türkiye Basınında Temsili, Ortadoğu Yıllığı, 485-501.
• Çetin, E., Öztürk, N. Ö., Gökalp, N. E. ve Şahin Mencütek, Z. (2018). Turkey-Country Report: Legal and Policy Framework of Migration Governance, RESPOND Multilevel Governance of Mass Migration in Europe and Beyond Project (#770564, Horizon2020) Report Series. Erişim tarihi: 18.10.2022, https://www.researchgate.net/publication/328809770_Turkey_Country_Report_Legal_Policy_Framework_of_Migration_Governance.
• Çevik, H. ve Buz, S. (2022). Sosyo-Kültürel Enterasyon ve Aidiyet: Ankara’daki Suriyelilerin Deneyimleri Bağlamında Bir Değerlendirme, Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(2), 509-536.
• Çiftçi, H. (2019). Suriyeli Sığınmacıların Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne Aidiyetleri Bakımından Adaptasyon ve İletişim Sürecinde Karşılaştıkları Sorunlar, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(1) 153-176.
• Delanty, G. (2000). Citizenship in A Global Age Society, Culture, Politics, Buckingham: Open University Press.
• Devran, Y. ve Özcan, Ö. F. (2016). Söylemlerin Dilinden Suriye Sorunu, Marmara İletişim Dergisi, (25), 35-52.
• Dost, S. (2015). Ülkemizdeki Suriyeli Sığınmacıların Osmanlı Devleti veya Hatay Cumhuriyeti Vatandaşlığı Yoluyla Türk Vatandaşlığını Kazanması Mümkün mü?, S.D.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 33-78.
• Ehrkamp, P. and Leitner, H. (2006). Rethinking İmmigration and Citizenship: New Spaces of Migrant Transnationalism and Belonging, Environment and Planning A, 38(9), 1591–1597.
• Fairclough, N., Mulderring, J. and Wodak, R. (2011). Critical Discourse Analysis, T. A. Van Dijk (Eds.), Discourse Studies: A Multidisciplinary Introduction, 2nd Edition, (pp. 357-378). Londra: SAGE Publications.
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2022). Yıllara Göre Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyeliler, Erişim tarihi: 15.09.2022, https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638.
• Gölcü, A. ve Dağlı, A. N. (2017). Haber Söyleminde “Öteki’yi Aramak”: Suriyeli Mülteciler Örneği, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (28), 11-38.
• Independent Türkçe. (2022, 17 Mart). Kılıçdaroğlu’ndan Erdoğan’a: Sığınmacılara vatandaşlık verip oy mu kullandıracak? Erişim tarihi: 13.11.2022, https://www.indyturk.com/node/485756/siyaset/k%C4%B1l%C4%B1%C3%A7daro%C4%9Flundan-erdo%C4%9Fana-s%C4%B1%C4%9F%C4%B1nmac%C4%B1lara-vatanda%C5%9Fl%C4%B1k-verip-oy-mu-kulland%C4%B1racak.
• İçduygu, A. ve Aksel, D. B. (2013). Turkish Migration Policies: A Critical Historical Retrospective, Perceptions, 18(3), 167- 190.
• İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. 2018-2023 Uyum Strateji Belgesi ve Ulusal Eylem Planı. Erişim tarihi: 18.10.2022, https://www.goc.gov.tr/kurumlar/goc.gov.tr/Yayinlar/UYUM-STRATEJI/Uyum-Strateji-Belgesi-ve-Ulusal-Eylem-Plani.pdf.
• Kastoryano, R. (2000). Kimlik Pazarlığı- Fransa ve Almanya’da Devlet ve Göçmen İlişkileri (A. Berktay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kastoryano, R. (2018). Multiculturalism and Interculturalism: Redefining Nationhood and Solidarity, Comparative Migration Studies, 6(17).
• Kaya, A. (2016). Syrian Refugees and CulturalIntimacy in Istanbul: I FeelSafe Here!, Robert Schuman Centrefor Advanced Studies Research Paper. No. RSCAS 2016/59. Erişim tarihi: 22.09.2022. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2870516.
• Koca, B. (2022). Kendi Şehrimizde Yabancı Hale Geldik: Kilis’te Suriyeliler Karşısında Yerliler, B. Koca ve D. Altınoluk (Der.), Suriyeliler Her Yerde! Yerliler ve Göçmenler kitabı içinde (s. 47-74). İstanbul: İletişim.
• Livberber, T. (2021). Suriyeli Sığınmacıların Türk Basınında Temsili: Haberler Üzerine Eleştirel Bir Analiz, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 1003-1028.
• McNevin, A. (2006). Political Belonging in a Neoliberal Era: TheStruggle of theSans-Papiers, Citizenship Studies, 10(2), 135-151.
• Mülteci-Der. (2017). Remedy for Perpetual Temporariness: What Syrian Refugees Think About Citizenship of Turkey? 2017, Erişim tarihi: 15.10.2022, https://multeci.org.tr/en/2021/07/14/remedy-for-perpetual-temporariness-what-syrian-refugees-think-about-citizenship-of-turkey-2017/.
• Rottmann, S. B. (2021). Geçici Koruma Altındaki Kişilerin Entegrasyonu, A. Kaya, S. B. Rottmann, N. E. Gökalp Aras ve Z. Şahin Mencütek (Der.), Koruma, Kabul ve Entegrasyon Türkiye’de Mültecilik (Çev. A. Çağlar Deniz) kitabı içinde (s. 191-276). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sönmez, P. ve Eriş, Ö. Ü. (2021). Securitisation of Migration Revisited: European Union Policies Through the Lens of Syrian Refugees Living in Turkey, Siyasal: Journal of Political Sciences, 30(2), 225-241.
• Taşçı, Ö., Kara, A. (2019). Türkiye’de Oluşturulan Yeni Uyum Politikası, Göç Araştırmaları Dergisi, 5(2), 260-313.
• Üstübici, A. (2018). The Governance of International Migration Irregular Migrants’ Access to Right to Stay in Turkey and Morocco. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Van Dijk, T. A. (2001). Critical Discourse Analysis, D. Schiffrin, D. Tannen ve H. E. Hamilton (Eds.) TheHandbook of Discourse Analysis, (pp. 352-371). Massachusetts: Blackwell.
• Van Dijk, T. A. (2011), Introduction: The Study of Discourse, T. A. Van Dijk (Eds.) Discourse Studies: A Multidisciplinary Introduction, 2nd Edition, (pp. 1-8). Londra: Sage.
• Wodak, R. and Meyer, M. (2009). Critical Discourse Analysis: History, Agenda, Theory, and Methodology, R. Wodak, and M. Meyer (Eds.), Methods for Critical Discourse Analysis, (pp. 1-33). Londra: Sage.
• Yılmaz, Z. (2019). Din ve Kadın İlişkisinin Kesişiminde Türkiye’deki Göçmenlerin Entegrasyon Politikaları, Fe Dergi, 11(1), 9- 22.
• Yuval-Davis, N. (2006). Belonging and the Politics of Belonging, Patterns Prejudice 40(3), 197–214.
• Zihnioğlu, Ö. ve Dalkıran, M. (2022). From Social Capital to Social Cohesion: Syrian Refugees in Turkey and the role of NGOs as Intermediaries, Journal of Ethnicand Migration Studies. 48(11), 2455-2472.