Economic Change in Countries Membership of the European Union from the Eastern Bloc Axis

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 343 - 374, 31.01.2024

Remzi Bulut

https://doi.org/10.30626/tesamakademi.1429472

Öz

With the end of the Second World War, changes began in the world economy and politics. After the 1950’s, the world economy and politics became bipolar. These poles are known as capitalist and socialist systems. While the Soviet Union pioneered the socialist system, the USA pioneered the capitalist system. The system pioneered by the Soviet Union also includes the Eastern Bloc and its member countries. The Eastern Bloc continued its existence for approximately 40 years. Unable to compete with developed Western countries and the capitalist system, the Bloc entered the process of disintegration at the end of the 1980’s. The dissolution of the Eastern Bloc led to the end of the socialist or centralized control economic system. Former Eastern Bloc countries have decided to switch to a market economy. The former Eastern Bloc countries located in Central and Eastern Europe have successfully completed their transition to market economy reforms in a short time. As a result, they have become members of important organizations such as the European Union (EU) and NATO. Today, the former Eastern Bloc countries constitute an important part of the EU’s economy. In this study, the economies of countries that were once in a centrally planned economic system and then transitioned to a market economy with the dissolution of the system were examined. The change in the economies of these countries integrated into the EU after the transition to a market economy is discussed. As a result of the study, findings were obtained that there were significant changes in the macroeconomic structures of the former Eastern Bloc countries that were members of the European Union.

Anahtar Kelimeler

Eastern Bloc, European Union, Economic Change, Socialist System

Doğu Bloku Ekseninden Avrupa Birliği'ne Üye Olan Ülkelerde Ekonomik Değişim

Öz

İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte dünyada ekonomi ve siyaset alanında değişimler başlamıştır. 1950’li yıllardan sonra dünya ekonomisi ve siyaseti iki kutuplu hale dönüşmüştür. Bu kutuplar kapitalist ve sosyalist sistemlerden oluşmuştur. Sosyalist sisteme Sovyetler Birliği öncülük yaparken, kapitalist sisteme ise ABD öncülük yapmıştır. Sovyetler Birliği’nin öncülük yaptığı sistem Doğu Bloku ve Bloka üye ülkeleri de kapsamaktadır. Doğu Bloku varlığı yaklaşık 40 yıl sürmüş, 1991 yılı sonunda Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla sona ermiştir. Gelişmiş Batı ülkeleri ve kapitalist sistemle rekabet edemeyen Blok, 1980’li yılların sonunda dağılma sürecine girmiştir. Doğu Blokunun dağılması sosyalist veya merkezi kumanda ekonomik sistemin son bulmasına neden olmuştur. Eski Doğu Blokuna üye olan ülkeler piyasa ekonomisine geçme kararı almışlardır. Merkezi ve Doğu Avrupa’da yer alan eski Doğu Bloku ülkeler kısa sürede piyasa ekonomisine geçiş reformlarını başarıyla tamamlamışlardır. Netice olarak Avrupa Birliği (AB) ve NATO gibi önemli kuruluşlara üye olmuşlardır. Günümüzde eski Doğu Bloku ülkeleri AB’nin ekonomi adına önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu çalışmada, bir zamanlar merkezi planlı ekonomik sistem ile yönetilen, sistemin dağılmasıyla piyasa ekonomisine geçiş kararı alan bazı ülkelerin ekonomileri incelenmiştir. Piyasa ekonomisine geçiş sonrasında AB’ye entegre olan bu ülkelerin ekonomilerindeki değişim ele alınmış ve yorumlanmıştır. Çalışma sonucunda, Avrupa Birliğine üye olan eski Doğu Bloku ülkelerin makroekonomik yapılarındaki önemli değişimlerin olduğu bulguları elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğu Bloku, Avrupa Birliği, Ekonomik Değişim, Sosyalist Sistem

Kaynakça

• Aksel, E. (2019). Piyasa ekonomisine geçiş süreci ve sonrasında Türkiye- Rusya Federasyonu ekonomik ilişkiler (T.C. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ) Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Burdur).
• Balcı, M. (2022). AB ve NATO üyeliğinin Üç Baltık ülkesine getirdikleri.Uluslararası Afro- Avrasya Araştırmaları Dergisi, 7(14).
• Bıstrova, N. E. (2005). Образование восточного блока, Российская история. Erişim tarihi: 07.07.2023. https://российская-история.рф.
• Bulut, R. (2014). SSCB’nin Dağılması ve Rusya Federasyonu’nda serbest piyasaya geçiş. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ) İİBF Dergisi, 1(2), 7 – 19.
• Bulut, R. (2017). Sovyetler Birliği sonrası Baltık ülkeleri, ekonomik yapısı, Avrupa’ya entegrasyonu ve Türkiye ile ilişkileri. Göller Bölgesi Ekonomi ve Kültür Dergisi “Ayrıntı”, 5(53), 53-57.
• Bulut, R. (2023). İktisadi ve idari bilimlerde araştırma ve değerlendirmeler. Kuruluşundan Günümüze Çin Ekonomisinin Büyüme Dönemleri ve Türkiye ile Ticari İlişkiler, 11, 189-210.
• Çelik, O. (2018). Romanya ülke raporu. İzmir Ticaret Odası, Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü.
• Çernov, V. M. (2007). Великая русская революция. М.: Центрполиграф, 178.
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK). (2022). Erişim tarihi: 01.08.2023. https://www.deik.org.tr.
• Dinç, C. (2011). Avrupa Birliği'nin beşinci genişlemesi: Ana temalar ve faktörler. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF Dergisi, 6(2), 201-233.
• Golovchenko, V. I. (2009). Party-ideological factor of transformation of modern Russia. Saratov. Nauka.
• Gorbachjov, M. S. (1988). Perestroika: new thinking for our country and for the world. Moscow. Politizdat.
• Gürler, A. Y. (2018). Rusya Federasyonu’nun diaspora politikası (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018).
• Hüseynov, F. (2001). Avrupa Birliği – BDT Ülkeleri İlişkilerinin Hukuki Çerçevesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 50(2001).
• Jantsan, S. (2013). Geçiş ekonomilerinde Reform sürecinin Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı).
• Karadeniz, D. (2018). Doğu Avrupa ülkeleri’nin demokratikleşmesine Avrupa Birliği’nin etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası Anabilim Dalı).
• Kılınç, E. (2020). İnsani gelişme raporuna göre gelişmiş ekonomiler içerisinde yer alan (Rusya, Slovenya ve Malta) ülke incelemeleri. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 8(2), 95-114.
• Orallı, L.E. (2021). Doğu Blok’unun yıkılması ve Avrupa bütünleşmesinde Ortak Avrupa Evi tezi. Tesam Akademi Dergisi, 8(2), 343-369.
• Saidov, Z. (2020). Rusya Tarihi. Душанбе.
• Tunç, H. & Türkoğlu, K. (2007). Doğu Blok’unun yıkılması sonrasında (Post – Komünist) devletlerde Anayasa yapım yöntemleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(1), 1133-1164.
• Türker, H. (2021). Letonya Cumhuriyeti ülke raporu. İzmir Ticaret Odası, İş Geliştirme Müdürlüğü.
• Türker, H. (2018). Çekya ülke profili. Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü Avrupa Birliği Şefliği.
• T.C. Sofya Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği. (2022). Bulgaristan’ın Genel Ekonomik Durumu ve Türkiye ile Ekonomik- Ticari İlişkileri (2020- 2021). Erişim tarihi: 10.08.2023. https://ticaret.gov.tr.
• T.C. Ticaret Bakanlığı, (2022). Slovenya Ülke Profili, Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Etkinlikler Genel Müdürlüğü. Erişim tarihi: 10.08.2023. https://www.sutso.org.tr.
• T.C. Ticaret Bakanlığı, (2020). Hırvatistan Ülke Profili, Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Etkinlikler Genel Müdürlüğü. Erişim tarihi: 12.08.2023. https://ticaret.gov.tr.
• Yüce Dural, B. (2007). Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkelerinin Planlı Ekonomiden Piyasa Ekonomisine Geçişleri ve Bu sürece Avrupa Birliği’nin Katkıları (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Uluslararası İktisat ve İktisadi Kalkınma Anabilim Dalı, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• OKA (Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı). (2010). Romanya ülke raporu. Erişim tarihi: 10.08.2023. https://oka.ka.gov.tr.
• CIA Factbook (2011). Erişim tarihi: 08.08.2023. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/.
• Le Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe (CVCE). (2022). Erişim tarihi 08.08.2023. http://www.cvce.eu/obj/the_cold_war_1945_1989_full_text-en-6dfe06ed4790-48a4-8968-855e90593185.html.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2022). Bulgaristan'ın ekonomisi. Erişim tarihi: 22.08.2023. https://www.mfa.gov.tr/bulgaristan-ekonomisi.tr.mfa
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2022). Çek Cumhuriyeti'nin ekonomik görünümü. Erişim tarihi: 29.08.2023. https://www.mfa.gov.tr/turkiye-cek-cumhuriyeti-ekonomisi.tr.mfa.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2022). Hırvatistan'ın ekonomisi. Erişim tarihi: 22.08.2023. https://www.mfa.gov.tr/hirvatistan-ekonomisi.tr.mfa.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2022). Macaristan'ın ekonomisi. Erişim tarihi: 22.08.2023. https://www.mfa.gov.tr/macaristan-ekonomisi.tr.mfa.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (2022). Polonya'nın ekonomisi. Erişim tarihi: 22.08.2023. https://www.mfa.gov.tr/polonya-ekonomisi.tr.mfa.
• Eskişehir Ticaret Odası (ETO). (2019). Ülke raporları. Erişim tarihi: 22.08.2023. https://www.etonet.org.tr/ulke-raporlari.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı. (2023). Erişim tarihi: 22.08.2023. https://www.tccb.gov.tr.
• Eskişehir Ticaret Odası (ETO). (2019). ABB Bilgi Merkezi. Erişim tarihi: 22.08.2023. https://www.etonet.org.tr/ABBilgiMerkezi/.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı. (2023). Erişim tarihi: 08.08.2023. https://www.ab.gov.tr.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi AB İlişkileri Müdürlüğü. (2021). Erişim tarihi: 08.08.2023. https://ab.ibb.istanbul.